Píosaí liom in áiteanna eile:

2012-05-28

Bunreacht Pollta

Tá litir láidir san Irish Times inniu ag díriú aird ar foclaíocht an leasú atá le cur ar an mBunreacht san Reifreann Déardaoin:
Ní dhéanann aon fhoráil atá sa Bhunreacht seo dlíthe a d’achtaigh, gníomhartha a rinne nó bearta a ghlac an Stát de bhíthin riachtanais na n-oibleagáidí atá ar an Stát faoin gConradh sin a chur ó bhail dlí ná cosc a chur le dlíthe a d’achtaigh, gníomhartha a rinne nó bearta a ghlac comhlachtaí atá inniúil faoin gConradh sin ó fheidhm dlí a bheith acu sa Stát.
Ní hé seo an chéad uair a cuireadh cúldoras mar seo inár mBunreacht. Rinneadh é do geal le gach Conradh Eorpach. Chinn an Cúirt Uachtarach san cás Crotty vs an Taoiseach go raibh reifreann de dhíth má bhí flaitheas le bronnadh ar aon dream eile; is é sin má bhí aon chuid den cumhacht a bhronn an pobal ar eití éagsúla an Rialtas - Reachtas, Feidhmeannas nó Breithiúna -  le cur ar aghaidh.
Airteagal 6.1. Is ón bpobal, faoi Dhia, a thagas gach cumhacht riala, idir reachtaíocht is comhallacht is breithiúnas, agus is ag an bpobal atá sé de cheart rialtóirí an Stáit a cheapadh, agus is faoin bpobal faoi dheoidh atá gach ceist i dtaobh beartas an Náisiúin a shocrú de réir mar is gá chun leasa an phobail.
Ach seachnaíonn an Rialtas an deis a thabhairt don bpobal  iniúchadh a dhéanamh ar na himpleachtaí, ag sleamhnú isteach ailt fearacht an chinn seo:

Airteagal 29.4. 10° Ní dhéanann aon fhoráileamh atá sa Bhunreacht seo aon dlíthe a d'achtaigh, gníomhartha a rinne nó bearta lenar ghlac an Stát, de bhíthin riachtanais na n-oibleagáidí mar chomhalta den Aontas Eorpach nó de na Comhphobail a chur ó bhail dlí ná cosc a chur le dlíthe a d'achtaigh, gníomhartha a rinne nó bearta lenar ghlac an tAontas Eorpach nó na Comhphobail nó institiúidí díobh, nó comhlachtaí atá inniúil faoi na Conarthaí ag bunú na gComhphobal, ó fheidhm dlí a bheith acu sa Stát.
Bhí tuairiscí ann  go ndearna an Rialtas a seacht ndícheall foclaíocht a fháil don gConradh a seachnódh reifreann. B'é breith an Ard Aighne áfach gurbh gá reifreann. Mar sin, tá cuid éigin den mBunreacht - a bhí daonlathach agus forásach sna 1930í nuair a reachtaíodh é, ach atá tagtha sna blianta, le bheith lagaithe ag an gConradh seo. Ach ní heol dúinn go beacht cén tionchar a bheidh aige mar gur chinn an Rialtas cúldoras eile a oscailt sa Bhunreacht seachas a léiriú dúinn céard go díreach a athróidh an cháipéis meamraiméise seo.

Ba cheart do bhunreacht a bheith glé, grinn soiléir soléite. Bhí tráth. Níl níos mó. Táimid mar sin spléach ar aos dlí chun meabhair a bheith a bhaint as - rud a chiallaíonn gur gá do saoránach misniúil éigin dul sa bhfiontar na deicheanna nó na céadta míle dá airgead a chailleadh d'fhonn ceist ar bith a shoiléiriú. Airgead an cháiníocóra a bhíonn a chaitheamh ag an dtaobh eile agus is beag buaireamh a bhíonn orthu dá réir.

Gheall an Luch [stet] Oibre Comhdháil Bunreachta dúinn chun bunreacht soiléir (agus "forásach" de réir a dtuiscint siúd, ach sin scéal eile) a bhronnadh orainn. Ach n'fheadar an gealltanas bhriste eile san.

Maidir leis an Reifreann fhéin, tarlaíonn sé nach mbeidh mé san tír Déardaoin. Agus níl éirithe agam theacht ar chinneadh bealach amháin nó bealach eile. Ach ní maith liom na cúldoirse seo!