 |
| John Maguire, Tadhg Mac Dhonnagáin, Sinéad Ní Scolaí Barzaz, Antain Mac Lochlainn |
Oíche Céadaoin bhí mé in Áras na Scríbhneoirí do sheoladh Tír Bheag, aistriúchán Antain Mhic Lochlainn ar Petit Pays le Gaël Faye.
Tá Barzaz ag athghaibhniú naisc na nGaeil le litríocht an bhfrancafón. Litríocht ina bhfuil guthanna na pobail faoi chois le clos ann chomh maith le guthanna La Grande Nation. Francach ó thaobh a athair, Tútsaí ó thaobh a mháthair é Gaby, atá bunaithe go scaoilte ar Gaël Faye féin. Corr scáfar ina scéal briseadh amach faltanas a chruthaigh agus a chothaigh na coilínithe.
Thug John Maguire, a sheol an leabhar, léargas dúinn ar an gcúlra staire. Ladar na nGearmánach, na Beilgigh agus na Francaigh sa scéal, iadsan a chruthaigh agus a chothaigh deighilt eitneach san áit nach raibh ann dáiríre ach deighilt aicmeach. Ladar ag na Francaigh fós sa scéal, iad ag iarraidh an Francafóin a chosaint ar leathnú an Bhéarla - teanga a bhí tógtha chucu féin acu siúd a theith go dtí Uganda.
Fuaireamar blaiseadh freisin de cheol Gaël Faye. Chuala duine den aos liteartha thall na hamhráin céanna agus d'aithin an mianach iontu. Spreag sí Gaël Faye le tabhairt faoina scéala scríobh; scríobh sé an t-úrscéal cumhachtach seo.
Tá leisce orm an scéal a mhilleadh, mar sin ní habróidh mé ach go bhfuil níos mó na teacht in inmhe ghnáth déagóra meánaicmeach i gceist - go bhfuil tragóid ceantar na Locha Móra, atá fós ag dul ar aghaidh, léirithe i saol an déagóra céanna.
Bildungsroman a thug John Maguire ar an saothar; ach tá níos mó na Bildung (i. oideachas, tógáil, oiliúint, múnlú) i gceist.
Tá fiacha troma orainne san Eoraip, a bharr buntáiste as an gcoilíniú agus atá fós ag cuir ladar i scéal na hAfraice. Ar a laghad ba cheart dúinn aithne a chuir ar thoradh ár ngníomhartha agus gníomhartha ár sinsir. (Ní ghéillim go bhfuil Éireannaigh saor ón smál - cinnte, rinneadh coilíniú orainne - ach bhí amhais Éireannacha ann. Agus misinéirí. Bhí cuid acu báúil leis na cultúir dúchais; ach cuid eile acu scaip siad doiscéal feabhas an chine ghil agus a chultúir.
Caithfear léamh!