Sruth Teangacha

I ndiaidh dom Mo Chara a léamh le déanaí chuaigh mé sa tóir ar breis filíochta de chuid Gearóid Mac Lochlainn. Bhí Sruth Teangacha luaite i Mo Chara agus chuir mé fios air.

Tá réimse téamaí á chíoradh aige ach is iad na dánta faoi thrioblóidí an Tuaiscirt agus an slí a théann siad i bhfeidhm orthu siúd a mhair tríothu agus a tháinig in inmhe lena linn is mó a chuaigh i bhfeidhm orm. Bhí orm an leabhar a leagan uaim go minic chun na mothúcháin a dhíleá.

Cé gur taibhfhilíocht a chleachtann Mac Lochlainn agus gur cumhachtaí go mór a fhilíocht ráite tá faoi seo taithí éigin agam ar a theacht i láthair (tríd físeáin don mórchuid) go bhfuil a chanúint shainiúil uirbeach ar fáil do mo chluas inmheánach. 

Díolaim as Gaeilge agus Béarla atá anseo - ach ní lomaistriúchán atá i gceist ach dánta san dá theanga ar an téama céanna. Go háirithe nuair is é féin a chum an dá leagan. 

Tá dán amháin aige (a reiceann sé ar an CD) faoi bheith ag cuir aistriúcháin ar fáil ag léamha filíochta do dhream gan tuiscint ná mórán bá. 

Cuireann an CD atá leis an leabhar go mór leis. Leaganacha de na dánta reicthe. É ráite aige gur d'aon uaim a sheachain sé glaine an stiúideo ar mhaithe le taifead a dhéanamh é féin. Cinneadh stuama dar liom, a fhágann gairbhe na sráideanna a spreag iad le clos sna dánta.

Sruth Teangacha / Stream of Tongues

Gearóid Mac Lochlainn

Cló Iar-Chonnacht

https://www.cic.ie/books/published-books/sruth-teangacha-stream-of-tongues-leabhair-cloite

Criss Cross Mo Chara

Is mar taibhfhile is mó aithne agam ar Ghearóid Mac Lochlainn, teacht i láthair neartmhar ar stáitse (cé gur minice go mór ar fhíseáin feicthe agam é).

Tá fhios agam go raibh lámh aige tráth sa ghrúpa ceoil Bréag. (Dream nach bhfuil ag éirí liom teacht ar mórán dá cdanna faraor).

Ní cuimhin liom go baileach cad a spreag mé chun fios on leabharlann a chuir ar Criss Cross Mo Chara ach tá mé iontach sásta go ndearna.

Eachtraí i saol ceoltóir sráide in umar na haimléise ag ól is drugaí. Leath dá shaol á mhaireachtáil sa samhlaíocht.

Cnuasach dhátheangach ach fiú nuair atá gaol idir dán Gaeilge agus Béarla is leaganacha seachas aistriúcháin atá iontu.

Is dóigh liom gurb é Mac Lochlainn a chum an téarma Babylon Gaeilgeoir, a bhfuil amhrán de chuid Bréag fáiscthe as.

(Úr) scéal do Bhabylon Gaeilgeoirí atá anseo, saol imeallach idirtheangach.

Úire uirbeach sa Ghaeilge agus Béarla araon, áilleacht á fhuineadh as ainnise.

Tá CD ag dul leis, dornán dáin le tionlacan.

Saothar ealaíne spreagúil. Feicim go sé ar fáil mar r-leabhar freisin. Is dóigh liom go gceannóidh mé é...

Criss Cross Mo Chara
Gearóid Mac Lochlainn
Cló Iar-Chonnachta

Reacaireacht Kerouacach

Rinne mé féin agus mo mhac freastal ar seoladh an leabhar seo de haiku Jack Kerouac aistrithe ag Gabriel Rosenstock oíche Déardaoin. Bhí sé ar bun san Workmans Club ar na céanna.

Bhí an seoladh leabhar san Vintage Room thuas staighre, dornán beag de aos liteartha na Gaeilge i láthair um a seacht. Cineál seomra suí ó na 1960í, agus é feiliúnach don ócáid. Rinne Liam Carson an leabhar a chuir is láthair ag trácht ar an spás a chruthaigh haiku do Jack Kerouac chun éalú ó bheith ina Jack Kerouac.  Thug sé ardmholadh d'aistriúcháin Ghabriel agus freisin do shaothar an fhoilsitheora Alan Hayes ó Arlen House.

Is cinnte go mbaineann tábhacht le leabhar ar bith bheith ina earra fiúntach agus an cuma agus an caighdeán ar aon dul leis 

Labhair Gabriel ansin ar an gcaoi gur bhain Kerouac amach céim haijin- máistir - ar an haiku, tríd staidéir a dhéanamh ar na máistrí Seapánacha. 

Léigh sé sampla as an leabhar, agus b'shin sin don chéim sin! 

Bhí deis againn roinnt comhráite spéisiúla a bheith againn sular bog  muid síos a staighre go dtí an príomh seomra  do ócáid fite fuaite as fhilíocht Kerouac agus freagraí dó ó Gearóid Mac Lochlainn agus Gabriel Rosenstock.

Bhí íomhánna le Margaret Lonergan agus ceol ón Dirty Jazz Band mar thionlacan ag an bhfilíocht. Faraor, bhí sé a naoi a chlog sular thosaigh an ócáid agus bhí orainne teitheadh chun breith ar bhus a deich mar sin ní bhfuair muid ach blaiseadh den ócáid - ach ba bhlaiseadh de ócáid den scoth é.

Ba an an gclapsholas i gcúil an seomra a léigh Gabriel a rogha de Haiku Kerouac - líon a ghuth díchollaithe an seomra agus an snagcheol agus na híomhánna - leis an téacs Gaeilge (a léigh sé) agus Béarla (nár léigh)  - ag  treisiú an méid a chan sé. Sampla:

ghlaos ar Hanshan
sna sléibhte –
freagra níor tháinig

ghlaos ar Hanshan
sa cheo,
ciúnas! an freagra

 [Hanshan, “Sliabh Fuar”, file Síneach ón 9ú haois]:

Lean Gearóid Mac Lochlainn le reacaireacht rithimeach dá shaothar féin ag agallamh le saothar Keroauc agus a shaol agus fite fuaite le tagairtí (d'aithin mé tagairt do Méara friochanta na fearthainne Uí Thuarisc - glacaim leis go raibh an dúrud tagairt eile ann ceal eolais!) D'fheil an snagcheol do stíl rithimeach reacaireachta Ghearóid - ba gheall le cuid den cheol a ghuth agus é ag suí ar imeall an stáitse leis na hoirfidigh. Faraor is le linn a chuid siúd den léiriú a bhí orainn sleamhnú amch go ciúin le rith chun breith ar bhus!

Ba bhreá liom dá bhfeadfainn fanacht, ach...

Cuirfidh mé críoch leis an sliocht seo leis an nath is ansa le Liam Carson: "Ceannaigh an leabhar! Ceannaigh dhá leabhair!"