An Mar a Chéile Muid?

An Mar a Chéile Muid? PROMO le Seán Ó Cualáin ar Vimeo.

Cainteoir athdhúchais mise. Fear cathrach, gan mórán tuisceana ar saol na tuaithe. Fear atá aineolach cuid mhaith ar an nGaeltacht cé's moite de coicís saoire bhliantúil i gCorca Dhuibhne. Agus le bheith ionraic is an tírdhreach agus an suaimhneas a mheallann siar muid. Bíonn áthas orm Gaeilge (nó Gaelainn) a labhairt agus mé ann, ach ní sin cúis mo chuaird ann.

Tá aithne níos fearr agam ar Ghaeltacht na leabhair, agus Gaeltacht an raidió. Tuigim go maith na ionann mo thaithí leis an nGaeilge agus taithí an té a rugadh i gceantar Gaeltachta. Roinne mo shin sheanathair cinneadh Gaeilge a fhoghlaim. Rinne a mhac siúd, mo sheanathair, cinneadh dul siar agus é féin a thumadh i nGaeilge Chom Dhineoil.  Thóg sé triúr clainne le Gaeilge i nDeilginis. Thóg a chlann a clanna féin go dhátheangach. Thóg mé féin clann le Gaeilge. Cinneadh coinsiasach gach céim den slí. Ach ar ndóigh is "dhátheangachas breisitheach" mar a thugann na saineolaithe air a bhí i gceist. Ní raibh baol riamh nach mbeadh Béarla bhreá acu agus í ar leac an dorais acu. Ní raibh - seachas corr mhasla aineolach agus mé óg - aon bhaol go mbeadh an teanga ina dhris cosáin dom. As cúlra sócúil meánaicmeach, sliocht sleachta oidí mé.

Ní hionann cás na muintire thiar a bhí ag dréim leis an mBád Bán, buildeálacha Shasana, agus tarcaisne de bharr an beagán Béarla a bhí acu. Cinnte, mar duine a d'fhás aníos sna 1980í bhí m'aghaidh fhéin ar an mBád Bán - ach is mar innealtóir ghairmiúil a bhí mo aghaidh soir seachas mar spailpín. De thairbhe an dátheangachas bhí seilbh faighte agam ar an nGearmáinis sula raibh mé 12. Níorbh ionann mo thaithí mar sin.

Ach is mór agam an nGaeltacht. Ní leor líonraí cainteoirí cois teallaigh agus cois cuntair chun teanga bheo bhríomhar a choinneáil beo. Tá gá le saol iomlán a bheith á chaitheamh san teanga, agus i bpobal ina bhfuil an teanga beo gan cheist amháin atá sin amhlaidh.

Chonaic - mar a léiríonn sár chlár Sheáin Uí Chualáin - An Mar a Chéile Muid? - glúin Cearta Sibhialta na Gaeltachta sin agus thuig siad freisin gur gá do phobal bheith beo. Bhain siad a lán amach ach faraor sleamhnaigh an teanga le sruth mar nár féachadh chuige go mbeadh Gaeilge i gceist leis na poist a tháinig. (Léiríonn amhrán Pádraig Ó hAoláin "Cumha" an tionchar sin go maith). Bhí an lúb ar lár céanna i gceist leis na poist sin agus atá le straitéis an  Rialtais trí chéile - ró bhéim ar airgead isteach a mhealladh le deontais is cleasa cánach. Ní poist bhuana a eascraíonn as an gcur chuige sin. Go deimhin tá lúb ar lár eile san smaointeoireacht seo agus lucht oideachais ag sodar i ndiaidh an mórchomhlacht is airde glaime ó thaobh na rudaí is ceart a fhoghlaim.

Is annamh fad radharc i gceist leis an glamanna seo, ná go deimhin aon domhain mhachnamh ann fúthu.  Leis an gcraic ar fad faoi "Códáil" a fhoghlaim, b'íoc shláinte dom an alt seo a léamh, a leagann béim ar cur chuige eile, cur chuige a thugann deis do phobail bheith neamhspleách ó thaobh bia agus fuinnimh seachas bheith ina ladrainn do thionscail soghluaiste! 

Beidh poist is slí beatha san todhchaí ag braith ar nithe nach dtig le ríomhairí is innill a dhéanamh níos fearr ná daoine - agus is liosta atá ag crapadh de shíor atá i gceist leis sin.

Feicim deis anseo do phobail na Gaeltachta ach athnuachan a dhéanamh ar an meitheal agus an gcomharchumann. Tá áit acu, áit atá fite fuaite lena gcultúr is atá léirmhínithe ina dteanga. Tá spás ansin chun táirgí atá uathúil, fréamhaithe a chruthú, teacht i dtír ar an deá íomhá atá ag an saol mór dá fearann sceirdiúil dúchasach. Tá a leithéidí de chuir chuige pléite san leabhar "The Irish Edge" le Finbarr Bradley & James Kennelly - agus tá sé suntasach gur sna Gaeltachtaí atá cuid mhaith den na tionscail a pléitear san leabhar.

Ról thánaisteach ina leithéid de ghluaiseacht atá ag mo leithéidí, cainteoirí Gaeilge scoite amach ó na pobail seo - bá agus tacaíocht ár ról. Le bheith rathúil is an bpobal féin a thiocfaidh na hiarrachtaí mar a tháinig le linn tréimhse Cearta Sibhialta - cé gur féidir go mbeadh duine nó beirt againne ag dul siar ag tacú leo. 

Ola ar mo chroí atá ann go bhfuil ag éirí le Tuismitheoirí Na Gaeltachta baill a mhealladh. Creidim go n-eascródh rudaí maithe as daoine diongbháilte a theacht le chéile. Tá rudaí maithe ar bun in earnáil na meáin - ach is do phobal na Gaeilge don gcuid is mó atá siadsan ag saothrú agus ní mórán fás a thiocfaidh ar an pobal más ag freastal ar an bpobal atá cách. Tá gá le breis cuideachtaí ar nós Folláin, Cniotáil Inis Mheáin, Cnoc Suain agus araile, cuideachtaí atá fréamhaithe sa Ghaeltacht ach ag díol go domhanda.

Ba mhaith liom mar shampla, comharchumann bainteoirí feamainne a fheiceáil ag tíocht le chéile agus ar cuir táirgí ard luach ar fáil iad féin seachas a bheith faoi thráill ag comhlacht ilnáisiúnta.

Tá ról áirid ag an Stáit anseo - don gcuid is mó an bealach a fhágáil! Ach ní gan eagar áitiúil a bhainfear sin astu. 

Agus sin mo racht go n-uige seo. Go n-eirí leis an nglúin seo de cheannairí Gaeltachta tógáil ar bhunchloch Cearta Sibhialta!

Cloch ar Charn: Reiner Rolff

Baineadh stangadh asam le déanaí agus mé ag éisteacht le Raidió na Gaeltachta ar mo shlí ar obair ar maidin: fógraíodh go raibh "Reiner Rolff, An Ghleann Mór, Dún Chaoin" imithe ar shlí na fírinne.

Nuair a chuaigh mé go Beirlín sna 1990í i dtosach ghlac mé ballraíocht i dtrúpa gasóga ar mhaith le aithne a chuir ar dhaoine a bhí níos giorra do m'aois ná mo chomhghleacaithe, a bhí ar fad roinnt blianta níos sine ná mé. Tharla mé i measc díorma a thug Stamm Normannen orthu féin, a bhain le eite den ngasógaíocht a raibh tionchar láidir ag na gluaiseachtaí óige idir na cogaí orthu chomh maith le gasógaíocht Bhaden Powell. Seachas patról ilaoiseach athraitheach mar a chleachtar abhus, is an fine (Sippe) a mbunaonad - grúpa dlúth d'aon aois. Tá sé de nós acu fanacht i dteagmháil le chéile i bhfad thar aois na gasógaíochta, rud a fhágann líonra taithí agus cairdeas ag na gasóga reatha, agus líonra cairdis ag daoine fásta. Mar sin chuir mé aithne ar scata duine spéisiúil. De bharr a gcultúr freisin bhí spéis acu i bhfinscéalaíocht agus amhránaíocht chomh maith leis na gnáth imeachtaí gasógaíochta. Is minic léargas rómánsach ag Gearmánaigh ar Éirinn, an cineál Éirinn a léirítear i nDialann as Éirinn Böll. Bhí an tréith sin sách láidir i measc an lucht aitheantais nua seo - ach bhí fear ar an dtalamh acu freisin.

Bhí Reiner Rolff tar éis bogadh go Dún Chaoin sna 1970í ach bhí teagmháil láidir fós aige leis an ngluaiseacht sa Ghearmáin, é ag feidhmiú mar machnóir agus fáidh acu.

Nuair a phós mé i 1994 bhí duine de na gasóga úd ag an mbainis ( a bhí abhus i mBaile Átha Cliath). Nuair a chuaigh sé go rabhamar ag caitheamh mí na méala i gCorca Dhuibhne, mhol sé go láidir dúinn cuairt a thabhairt ar Reiner ina dhíseart. Shúil muid lá ó Mám an Óraigh áit a raibh teach ar chíos againn, chomh fada le Dún Chaoin. Bhí oifig an phoist fós i nDún Chaoin an uair úd, agus chuir bean an phoist sa treo cheart muid chun an teach a bhí atógtha ag Reiner is a theaghlach a aimsiú.

Fuair muid tigín cluthar sa ghleann, le cosán chuige trasna féarach ó bhóthar an Chlasaigh. Chuir Reiner is a bhean Ingrid agus a mac Heiko fáilte is féile romhainn, agus bhí comhrá fhada spéisiúil againn. Thug siad anraith bhlasta féin-déanta as Samhadh dúinn. B'shin sin, eachtra fánach san saol.

Ach deich mbliana níos déanaí, muid fillte ar Éirinn, bhí muid ar saoire ag Trá na hInse. Chuaigh muid ar chamchuairt na leithinse, agus bhuail isteach arís ag Reiner. Bhí Ingrid imithe ar shlí na fírinne ó shin ach bhí Reiner is Heiko fós ann, fós ag dul don machnamh is don saoirseacht cloch! Ón uair deireadh a bhí mé ann bhí fine dá aitheantas ón nGearmáin tar éis teacht agus cineál Jurte a thógáil ar a thalamh. Sin an puball de chuid na steipe atá glactha chucu féin ag gasóga na Gearmáine. Seachas as éadach dubh is as clocha agus adhmad atá an ceann seo tógtha, díon adhmaid ar bhall íseal cloiche. Cloch ag an ndoras agus an siolla Om greanta air mar go raibh sé ceaptha bheith ina áit reacaireachta agus scéalaíochta.

D'fhill mé traidhfil seachtainí ina dhiaidh sin liom féin - bhíos théis bheith briste as mo phost i rabharta iomarcaíochta ag deireadh an saoire - agus chuala ann Micheál Ó Dubhshláine ag roinnt scéalta le rang scoile ón nGearmáin. Táim buíoch de Reiner freisin as mé a chuir in aithne do Mhicheál. Cuir muid amach scéal dá chuig faoi charraig an Ghiorria as Gearmáinis agus Gaeilge. Fuair mé deis tríd an aitheantas seo freisin Cáit Bab Feiritéar a chlos ag insint scéalta. Bhí togra eile le bheith ar na bacáin againn ach tháinig bás Mhíchíl agus stróc a bhuail Reiner i 2007 idir sinn agus a chur i gcrích.

Idir an dá linn bhí sé tar éis muid a chuir i dteagmháil le cara leis a bhí tar éis teach a athnuachan ar an mBaile Breac agus a bhí sásta é ligeann ar chíos do lucht aitheantais ar phraghas a chlúdódh na costais.  Is ansin atá muid ag triall ar saoire ar feadh coicís gach bliain.

Cé gur imigh an urlabhra cuid mhór ó Reiner leis an stróc bhí mé fós ag tabhairt cuaird ar, i dteach altranais sa Daingean i dtosach agus ansin san Ospidéal pobail. Bhraith mé teagmháil éigin leis an machnóir ainneoin na deacrachtaí.

Táim fíor bhuíoch dó as na comhráite thar na blianta agus as an nod a thug tearmann dúinn don saoire bliantúil. Aisteach go leor agus é chomh fada sa Ghaeltacht, ní dóigh liom gur shealbhaigh sé an nGaelainn riamh i gceart, cé gurbh cuid den bpobal é cinnte. Ach bhí meas aige uirthi agus ar an gcultúr. Bhí dánlann aige sa Daingean ar feadh seal agus chuidigh le roinnt ealaíontóirí teacht ar a bpobal. Bhí múrphictúir suntasach le duine acu - Bob Ó Chathail - san teach aige a bhí ina ábhar comhrá.

Bád seoil, fleur de lis (na ngasóg) ar an mBratainn bheannach ag seoladh i dtreo na gealaí lán agus Tiaracht roimhe. Gan duine ná deoraí le feiceáil ar bhoird. Spreagadh machnaimh do leithéidí Reiner a bhí sáite  i smaointeoireacht antrapasúnacht Steiner faoin duine is a cheangal le daoine eile is leis an dúlra.

Is saibhre mo shaol as na teagmháil fánacha seo thar na blianta. Suaimhneas síoraí go raibh aige.

(Tá feartlaoi eile as Gearmáinis anseo)

Faobhar Éireannach

Tá sé i gceist agam le tamall an leabhar seo le Finbarr Bradley & James Kennelly a léamh. Tá saothar eile leo Capitalising on Culture, Competing on Difference léite agam. Forbairt ar an gcoincheap ansin atá sa leabhar seo agus samplaí ann d'fhíor comhlachtaí Éireannacha atá rathúil agus gnéithe logánta agus cultúrtha lárnach ina ngnó. 

Bíonn i bhfad barraíocht aird san tír seo ar comhlachtaí móra a mhealladh isteach - le deontais, cleasa cánach agus eile.

Tugann an leabhar seo bunús do dhóigh eile dul chun cinn; agus cé go bhfuil cuid de na comhlachtaí beag agus logánta tá cinn eile atá ollmhór ilnáisiúnta, fearacht Glen Dimplex nó Grúpa Chiarraí.

An rud atá i gcoiteann acu na cinnireacht samhlaíoch fad radharcach, a eascraíonn as tuiscint is compord lena nÉireannachas, an Ghaeilge san áireamh go minic.

Go deimhin tá aitheantas faighte le déanaí ag Gaillimh mar réigiún scannánaíochta - tá cuid den chreidiúint dó sin ag dul don dtogra "Teanga Láraithe" TG4 - a spreag leithéidí Telegael atá anois ina chomhlacht domhanda.

Cuirtear a lán béim abhus ar feabhas san Eolaíocht, Teicneolaíocht agus Mata - STEM -  agus is cinnte go bhfuil gá le feabhas ansin. Ach tá gá chomh maith le samhlaíocht, agus is as féiniúlacht láidir logánta is fearr a fhásann an samhlaíocht chruthaitheach úd.

Tá an tír seo daor, agus níl aon rath i ndán dúinn más ag iarraidh - mar a rinne muid ró mhinic cheana - braith ar bheith inár bhfoinse oibrithe saor ar bheagán oiliúna atá muid.

Tá gá againn le comhlachtaí beaga agus meán mhéide atá fréamhaithe go logánta, dílis don áit. Tá gá againn le táirgí atá ar ard chaighdeán agus ar ard luach - agus scéal ag dul leo, rud éigin dúchasach nach dtig aithris a dhéanamh ar in áit eile.

Tá deiseanna san tionscal bia, sa cheardaíocht agus san healaíona ach cur chuige i gceart. Go deimhin, fiú in earnáil na teicneolaíochta faisnéise, tá deiseanna ann ach meabhrú ar na láidreachtaí agus buntáistí logánta atá againn. Ach ní dhéanfar sin más síor sodar i ndiaidh airgead isteach atá muid, dream a ardóidh a seolta ach a mbeidh áit éigin eile in inmhe dul in iomaíocht le pé cleas nó deontas atá againn. 

Mar a tharla cheana i dtionscal na déantúsaíochta!

Lón machnamh. Léirmheas níos cuimsithí ag Frank Allen san DRB anseo.

Aon scéal?

Bhí mise sna déaga déanacha nuair a bunaíodh Na Fíréin i 1984, ach ní duine mé a bhí ag éisteacht le mórán ceol comhaimseartha. Sa bhreis ar sin níor chaith mé seal riamh ar aon chúrsa Gaeltachta riamh. Mar sin, seachas corr hit leo a chuala ar Raidió na Gaeltachta thar na bhíos dall ar fad orthu. Spreagadh mo suim iontu de bharr trácht ar Twitter agus an clár Faisnéise fúthu Na Fíréin Arís ar na bacáin. Fós ní duine mé a bheadh ag freastal ar cheolchoirm, ach bhain mé sásamh ar an clár.

Bhí an CD nua le Colm Mac Séalaigh - Aon Scéal - ar mo liosta Nollaig dá réir agus táim breá sásta go bhfuil sé agam!

Ní mór mo thóir ar raic fós féin, ach tá an ceol éasca fiú ar mo chluas-sa. An rud is mo a thaitníonn liom áfach ná go mothaím go mbaineann na liricí le mo leithéidí:

"Nuair a bhí mé óg bhí mé sean 

 D’iompar mé an domhan ar mo dhroim 

 Nuair a bhí mé óg bhí gach rud soiléir 

Bhí gach rud ar eolas agam"

Súil siar mac de chuid na 1980í a bhfuil taithí saoil cnuasaithe anois aige, thuas seal, thíos seal, gan aon mór éachtaí bainte amach aige, ach réasúnta sásta leis an saol ainneoin corr tuaiplis san saol.

Is maith ann a leithéidí!

Tá an CD seo ar fáil ó An Spailpín. Tá ceol na Fíréin ar fáil ar iTunes, ach níl mise dulta i ngleic ceart leis sin fós!

Tintin & Asterix

Cheannaigh mé Tintin: Todóga na bFarónna tamall ó shin do m'iníon, agus anois don Nollaig fuair sí Asterix na nGallach uaim.

Ar shlí is cúis iontais gur ghlac sé go dtí seo na saothair seo a bheith ar fáil as Gaeilge. Tá an chreidiúint le tabhairt do Dalen Éireann as tús a chuir leis an saothar, agus tá súil agam go mbeidh rath ar sraith!

Comhtharlú fabhrach atá ann go raibh greannán Tintin ar KiKa agus go raibh spéis m'iníon múscailte ann cheana sa dóigh is go raibh sí sásta go léifinn di/léi é. (Níl sí chomh sásta éisteacht le scéalta níos mó agus léamh aici féin ach faraor bíonn sé deacair í ag cuir ag léamh as Gaeilge!)

Gabriel Rosenstock a chuir Gaeilge ar Tintin, agus an mórgóir creidim gur éirigh go han mhaith leis an greann a thabhairt leis. Tá amhras orm faoi na hainmneacha áfach - bíonn greann iontu go minic san leabhar; ach sílim gur daoine lánfhásta na linne seo amháin a thuigfidh na sleaiseanna amhail "Healy Rae" agus an file Budaí Jenkinson, abair. Bhain ainm amháin gáire croíúil as m'iníon áfach - an Maharjah Mahagut. 

Antain Mac Lochlainn a chuir Gaeilge ar Asterix. Buntáiste atá ann sílim gurbh an chéad leabhar a

aistríodh ar tús. Is cuimhin liom Antain ag rá (le linn Idir Theangacha) go raibh rialacha dochta le cloí leo maidir le hainmneacha agus gur chothaigh deacrachtaí dó chun an greann a thabhairt slán. Measaim gur éirigh go breá leis - beidh le feiceáil cad is dóigh léi féin, tá rudaí eile ar a haird fós agus níl an ceann seo léite le chéile againn fós.

Tá spraoi le baint as an leabhar seo, áiféis is imeartas focal. Ach fainic filíocht an bhaird, Dándírix! 

Beidh mé ag tnúth le breis eachtraí ó Thintin agus Asterix araon. (Beidh éilicsir de dhíth ar Antain agus Gabriel má siad leis an saothar ar fad a chur i gcrích!)

Cainníocht nó Cailíocht?

Agus tionscadal leabhar na Gaeilge á phlé cloistear an tuairim go minic go bhfuil "barraíocht" leabhair á fhoilsiú, agus go mba cheart na hacmhainní teoranta a dhíriú ar líon beag leabhair d'ardchaighdeán.
 Tá an amhras orm faoin dtuairim sin. Tá dhá easpa mhór ar thionscadal na leabhair Gaeilge. An phríomheasnamh, foinse gach oilc, easpa léitheoirí. As laghad an mhargaidh sin a eascraíonn an dara easnamh, i. scríbhneoirí atá in ann am agus dua a chaitheamh le saothar. Fágann sin muid taobh le scríbhneoirí páirtaimseartha nó iadsan atá anois ar phinsean agus am acu dul le scríobh. Toradh ar sin an líon mór imleabhair caoil filíochta nó gearrscéalta ar mhargadh na leabhair Gaeilge.

 Is gá an fháinne fí sin a bhriseadh, ach conas?
 Léitheoir craosach mise.
 Ní de thaisme a tharla sin - bhí raidhse leabhair sa mbaile againn, agus líon mór eile i dtithe mo sheantuismitheoirí. As dream mé mar sin a raibh meas acu ar leabhair. Ach ní sin iomlán an scéal. Bhí leabharlann trasna an bhóthair uaim sa bhaile, agus tharraing mé air go minic. Ní raibh mórán leabhair Gaeilge ann ar ndóigh, agus is dócha gurbh an seal a chaith mé ar imirce sna 1990í a dhoimhnigh mo spéis sa nGaeilge agus i léamh na Gaeilge dá réir.
 Ach chuige seo atá mé - bhí líon mór leabhar ar fáil dom ag aois thábhachtach chun nós na léitheoireachta a bhunú agus a bhuanú - sna déaga luatha agus sna blianta roimhe sin.
Ansin atá Eachroim á chailleadh ag tionscadal na leabhar Gaeilge dar liom.
Is beag leabhar atá ar fáil don aois ghrúpa sin atá spéisiúil. Dá bhrí sin téann siad as cleachtadh Gaeilge a léamh; agus dá bhrí sin mothaíonn siad go bhfuil dua ag baint leis agus bíonn doicheall orthu dá réir roimhe.
Chuir sé arraing tríd mo chroí le déanaí nuair a dúirt m'iníon (8) go bhfuil léamh an Bhéarla níos fearr aici ná léamh na Gaeilge. Ach is eagal dom gurbh fíor di. Tá sí de shíor ag léamh leabhair faoi síoga as Béarla - tá sraitheanna de na leabhair seo ann, go bunúsach an scéal céanna á reic arís is arís le troscán difriúil. Is beag mo mheas orthu mar leabhair. Seachas seo - cuireann siad m'iníon ag léamh, roghnaíonn sí féin iad sa leabharlann, bíonn tóir aici orthu. Is deacair domsa dul in iomaíocht leis sin leis an dornán leabhar i nGaeilge a chuirim roimpi.
Chonaic mé an rud céanna le mo mhic - brící móra leabhair as Gearmáinis agus as Béarla á shlogadh acu, ach drogall roimh leabhar Gaeilge.
Tá an rud céanna tugtha faoi deara acu siúd a scríobhann don aoisghrúpa - bíonn orthu an chaint a shimpliú ach an t-ábhar a bheith spéisiúil. Is deacair an dá thráth sin a fhreastail.
Tuigim go bhfuil acmhainní teoranta ar fáil do leabhair Gaeilge. Tuigim gur gá bheith tíosach leo. Tuigim freisin do na foilsitheoirí a chaitheann am agus dua le beagán leabhar ar ardchaighdeán a fhoilsiú. Is maith ann iad.
Ach is gá féachaint chuige go spreagfar glúin úr léitheoirí, go gcuirtear réimse leathan leabhair spéisiúla - spéisiúil dóibhsean - faoin mbráid.
Tá na leabhair ann, cé go bhfuil cuid mhór acu as cló agus gan teacht orthu. Bheadh cuid acu seanchaite anois, agus an teanga iontu dúshlánach. Ach d'fheadfaí iad a chuir ar fáil.

B'fhiú go mór leabharlann a bhunú sna Gaeltachtaí dírithe ar leabhair Ghaeilge, go háirithe don aos óg, agus go mbeadh seirbhís ghluaiste ag an leabharlann sin ar fud na tíre.

Níl ach réiteach amháin ar cheist na leabhair Gaeilge. Léitheoirí a earcú!

Gmail as Gaeilge

Thug mé aghaidh tráthnóna ar cheannáras Google i mBaile Átha Cliath. Bhí cuireadh faighte agam chuig ócáid seolta táirge as Gaeilge - cé nach raibh an táirge luaite. Ach ar maidin ar Twitter scaoileadh an rún agus bhí fhios agam go raibh Gmail as Gaeilge le seoladh - rud a thug deis dom triail a bhaint as roimh an ócáid seolta (níl an leagan d'fhón glic ar fáil fós)

Bhí sluaite ag bailiú isteach san Teilgcheárta, ionad Google do ócáidí dá leithéid agus mé ag teacht isteach, dornán ranganna scoile ina measc. Bhuail mé le cuid mhór daoine a mbím i dteagmháil leo ar Twitter - cuid acu nár bhuail mé leo san fíor saol roimhe.

Treoraíodh gach duine isteach i halla breá mór (bhí an rud fíor eagraithe, níor scaoileadh isteach ach daoine a bhí ar an liosta, lipéid ar gach aoinne acu agus Googlers cairdiúla ag coinneáil súil ghéar ar

rudaí!)

Bhí smacht ag lucht Google ar chúrsaí, agus cuid dá gcliar ag caint i míreanna éagsúla, an teachtaireacht corparáideach follasach faoin snas. Dream mós gairmiúil, fiú má thugann siad "Oibríochtaí Daoine" ar an rannóg pearsanra! B'é a gceannaire siúd Helen Tynan a chuir tús le himeachtaí, ag caint faoin misean atá ag Google. Tháinig cúpla cainteoir eile ón gcomhlacht ina diaidh, ina measc fear spéisiúil ón Iorua, Svein a bhí ag caint faoin chaoi go bhfuil logánú níos fairsinge na aistriú. Thug sé sampla den nath úd ar leathanach cuardaigh Google - "Tá an tÁdh orm inniu". I measc na roghanna a bhí á phlé acu don mBurmais bhí "Titeann sicín caoch i mbabhla rís" - sa deireadh shocraigh siad ar macasamhail Abracedabra. Ach an rud a bhí sé ag maíomh gur gá bhí greannmhar éadromchroíoch - ach go mbraitheann sin ar an gcultúr atá i gceist. Labhair duine de na haistritheoirí ar an ndúshlán a a bhain a bheith le "Labhairt Google" freisin. Ar an ndrochuair ní raibh an té a spreag an togra in inmhe bheith i láthair go pearsanta. Bhí ar an tOllamh Kevin Scannell plé le scrúdaithe - ach sheol sé teachtaireacht físe. Bhí nasc físe freisin le Pobalscoil Ghaoth Dobhair, a raibh lámh ag an múinteoir ríomhaireachta ann san togra. (Monuar tá a ainm imithe uaim - ach shíl mé ach a dtáinig sé ar an scáileán go raibh Unix Hacker den sean déanamh acu ann!)

Ar an drochuair de bharr na doininne, cé go raibh an fís measartha maith bhí an fhuaim go hainnis agus is beag den méid a dúirt siad a chuala muid. Ach thaitin sé go mór liom go raibh dream ón nGaeltacht tugtha isteach i lár an aonaigh - go minic shílfeá gur beag nasc idir na Gaeil ar líne agus muintir na Gaeltachta. 

B'é Hector a rinne an seoladh, agus cé gur meas leibide atá agam féin air, caithfidh mé a admháil go ndearna sé a ghnó go paiteanta, ag spreagadh aisfhreagra ón slua agus ag fáil an buaileadh bos agus an liú ag an pointe cheart.

Bhí tráth na gciest beag teanga agus teicneolaíochta ann freisin, agus ansin tugadh aitheantas don méid de na haistritheoirí a bhí i láthair.

Is obair ar leith aistriú i dtogra ríomhaireachta, ag obair le focail leo féin, gan an comhthéacs i gcónaí soiléir, stíl an táirge le cuir san áireamh, srianta dochta leithéid; tá éacht déanta ag na saorálaithe anseo, obair bhreá snasta a léiríonn an buntáiste atá ag baint le foireann dlúth, ainneoin iad a bheith scaipthe idir Baile Átha Cliath, Gaoth Dobhair agus áiteanna éagsúla sna Stáit Aontaithe.

 Tá buíochas dlite dóibh - an buíochas is fearr ná feidhm a bhaint as toradh a saothar! Gaeiligí bhur Google!

An Fear Glas

Cathal Ó Searcaigh (clé) agus Éamon Ó Domhnaill

Bhí drogall orm le fada dul i ngleic le filíocht Chathail Uí Shearcaigh; fágann a mhacnas agus a chaint ar a chollaíocht míchompord orm. Ní raibh baint ag an raic faoin scannán úd le mo dhrogall - sa chás sin creidim go ndearnadh éagóir air, gurbh an rud is measa a d'fheadfaí chuir ina leith go raibh sé saonta sa mhéid is nár aithin sé an bhearna maoine idir é agus muintir an Neipeal a d'fhág cuma claonta ar a ghníomhartha, agus nach raibh sé sách airdeallach ina ghnóthaí carthanachta. Chuir fimíneacht an chonairt a bhí ina dhiaidh, ach ag móradh leithéidí Wilde olc orm.

Mar sin féin nílim ar mo chompord le filíocht miangasach, agus bhí baoth tuairim agam gurbh sin is mó a chleacht sé. Ach le déanaí tá sleachta dá chuid léite agam anseo is ansiúd - in  Comhar go príomha a thug orm athmhachnamh.
Táim tugtha ach go háirithe dá shraith dánta faoina chanúint féin - Teanga an Ghleanna.
Tá dánta áille dúlra, tírghrá, cairdis, cumha agus eile ina shaothar nach raibh a ceart tugtha agam dóibh.
Mar sin bhí fonn orm dul ag seoladh an saothair is déanaí - An Fear Glas - rogha dánta as Gaeilge maille aistriúcháin go Béarla. An rud is fad léirithe le líníochtaí de chuid Pauline Bewick.
Is i seomraí Gaelchultúr a bhí an ócáid - a bhí gann buíochas le Dia ar speech-eanna.
Ina áit léigh Cathal roinnt dá dhánta agus léigh na haistritheoirí a leaganacha siúd. Bhí ceol ann freisin ó Brian Kennedy - bunaithe ar dhán de chuid Cathail - agus Una O'Boyle.
Chuir iníon fíor óg a mhac altrama Ravi leis an siamsaíocht - ach ní dóigh liom go raibh sin iomlán pleanáilte - ainneoin duan mholta Chathail di a bheith mar chuid den clár!
Ní raibh sé i gceist agam aon leabhar a cheannach - ach fuair mé sladmhargadh ar an trí saothar is déanaí as Gaeilge uaidh a d'fhoilsigh Arlen House,
Beidh mé ag dul i ngleic leo. Sé an trua áfach nach bhfuil mórán dá shaothar taifeadta ag Cathal; is don cluas filíocht sách minic agus tá milseacht ar leith i nguth agus canúint Chathail atá deacair ag mo leithéide de jeaicín a athchruthú i'm chloigeann.

Ag Timireacht ar líne!

Táim i mo shíntiúsóir de chuid an Timire le traidhfil blianta, agus anois is arís tugaim lámh chúnta do na saorálaithe a bhíonn ag obair ar an Timire ⁊ ar leabhair de chuid Foilseacháin Ábhar Spioradálta - a bhfuil dornán dá leabhair ar mo leabhragáin freisin.

Sé an Timire an iris is sine as Gaeilge atá á fhoilsiú go leanúnach - eagrán gach ráithe ó 1911! Bíonn lón mhachnamh ann i gcónaí, idir ailt a scríobhadh dó agus ábhair aistrithe dó. Tá réimse leathan tuairimíochta ann - tá ailt léir agam a scríobh Joe Higgins, Trevor Ó Clochartaigh agus Rónán Mullen - clúdaíonn sin réimse leathan i bpolaitíocht na hÉireann! (Léiríonn freisin an rud a dúirt an Pápa nuair a fiafraíodh de an Daonlathaí Sóisialach é - go bhfuil lipéid mar míchuí, go chúngaíonn siad duine agus creideamh)

Bíonn stair, cráifeacht agus urnaí sna leabhair ó FS (bhí siad ró mhall ag glacadh seilbh ar an mbranda FÁS).

Aréir seoladh suíomh nua idirlíne agus athchló de leabhar thar a bheith tábhachtach - "An Bíobla do Pháistí"

Oíche thar a bheith taitneamhach a bhí. ann i Halla Foras na Gaeilge cé nach mór dom a admháil gur beag duine níos óige ná mé a bhí ann! (Tá sé i gceist ócáid eile a bheith ann amach anseo ag am oiriúnach do leanaí)

Chuir Máire Breatnach, Mick O'Brien agus muintir Mac Cába tús leis an oíche le roinnt ceoil. (Bhí mac liom ceapaithe seinm ach ghlac sé an seanfhocal úd faoi lúidín an phíobaire a bhíonn díomhaoin ró dháiríre, agus bhris an lúidín rud a chuir as an áireamh é)

B'í Bláthnaid Ní Bhrádaigh Bean an Tí, ag sníomh na míreanna le chéile go cliste.

Ray Mac Mánais is mó a labhair, cainteoir spreagúil a thug léargas cuimsitheach ar an suíomh agus a rinne ana chaint ar an mBíobla, le scéalta barrúla fite fuaite faoina thábhacht don creidmheach óg. (Fonn orm roinnt dá scéalta a reic. Amach anseo, seans).

D'aithris Aideen Mac Bride scéalta ón mBíobla. scéalta a insíonn sí ar scoil i mBaile Munna, bunaithe ar an leabhar a bhí á sheoladh - aistriúchán a rinne Donla Uí Bhraonáin sna 1980í ar "Lion Children's Bible". Buntáiste leis an gcur chuige sin ná go mbíonn na léaráidí ann; bhí Lion ag déanamh scata aistriúcháin an uair úd agus bhí na téacsanna le cuir sa leagan amach céanna. Bhí Donla ag rá go ndeirtear go mbíonn an Ghaeilge 11% níos faide más próis atá i gceist le hais an Béarla; gur fhág sin go raibh uirthi bheith gonta. Mar a tharlaíonn sé, tá cóip den gcéad cló agam a fuair mé (sílim) i siopa dara láimhe uair éigin. Tig liom dearbhú go raibh toradh a saothar fónta, fileata nádúrtha.

An Bíobla fotha saol an Chríostaí ar ndóigh; is ann a chuirtear aithne ar Íosa agus Dia. Deirtear go bhfuil an Tiomna Nua folaithe san sean Tiomna; agus an Sean Tiomna nochtaithe san Tiomna Nua. Tá réimse scéalta ón dá thiomna anseo agus iad feiliúnach don aois ghrúpa. Tá feidhm bainte agam astu cheana le'm iníon. (Ní raibh an leabhar agam agus mo mhic san aois cheart)

Fiú don ainchreidmheach tá tuiscint ar an mBíobla tábhachtach i gcultúr an Iarthar - is iomaí meafar as atá fite fuaite sa chaint. is fíor nach bhfuil an Bíobla chomh lárnach i litríocht na Gaeilge is atá sa Bhéarla nó sa Ghearmáinis, áit ar mhúnlaigh aistriú an Bhíobla an teanga scríofa.

Mar sin féin, sa bhreis ar an creideamh, is cuid de oidhreacht cultúrtha an Iarthair ar Bhíobla.

Is breá liom mar sin fáil éasca a bheith arís ar an eagrán seo!

Eoghan Ruadh an Ghriannaigh

Chuir mé fios tríd Borrowbooks ar úrscéal stairiúil an Ghriannaigh Eoghan Ruadh Ó Néill.

Scéal chorraitheach faoi ré chorraitheach. Insint láidir ar chathanna agus léigir, Arras i 1640, bua mhór Eoghan Rua ag Beann Borb agus eachtraí nach iad. Cur síos bheacht ar an polaitíocht agus an camastaíl a tháinig idir na Gael agus a saoirse an tráth úd, siar agus aniar Comhdháil Chill Chainnigh, mioscais Iarla Urmhumhan. Scéal na nGael agus na hÉireann suite mar is ceart i saol na hEorpa agus Cogadh Chathardha na Breataine. 

Chuaigh an scéal chun fadálachta corr uair orm, ach bhí radharcanna leathana agus mionradharcanna den scoth ann.

Bhíos ag streachailt scaití leis an gcanúint agus go háirithe leis an sean litriú - ba mhithid leagan leasaithe de bheagán a chur ar fáil ar mhaith le léitheoirí neamh oilte na linne seo. 

Ach táim thar a bheith sásta gur chuir mé fios ar an seod seo as an bpluais i gContae an Chláir a bhí sé ag luí gan léamh ó sular rugadh mé, más iontaofa an dáta ar an lipéad leabharlainne.

Is trua gan na seoda seo ó na 1930í agus 1940í a bheith ar fáil go héasca do léitheoirí agus scríbhneoirí na linne seo. Tá go leor le foghlaim astu, mar a dúirt Antain Mac Lochlainn i dTuairisc.

Uisce faoi thalamh

Tá costas ar uisce ghlan inólta a chur ar fáil. Tá costas ar fáil réidh le séarachas go sábháilte. Tá bonneagar de dhíth, agus cothabháil de dhíth ar an mbonneagar sin. Agus i gcásanna mar sin, tá sé stuama go n-íocfaí as acmhainn de réir mar a bhaintear feidhm as. Níl aon fhadhb agam le táillí uisce i bprionsabal mar sin. Go deimhin, níl aon fhadhb agam lena leithéid de sheirbhís a bheith á chuir ar fáil ag dream atá ag gnóthú brabach réasúnta as, fad is atá seirbhís ar chaighdeán ard á chuir ar fáil, agus cothabháil cheart á dhéanamh ar bhonneagar. 

Ní hamhlaidh atá le hUisce Éireann. Monaplacht méith maorlathach.

Tá fadhb bhunúsach le seirbhísí stáit san tír seo. Is é sin go bhfuil an tír ró láraithe. Is fíor go bhfuil comhairlí contae ann, ach dáiríre is fo-oifigí iad de Roinn Stáit atá lonnaithe i mBaile Átha Cliath. Tá teacht isteach áirithe acu ó rátaí gnó agus táillí, ach tagann mór-chuid dá maoiniú ón lárchiste. Tagann mórchuid den bpolasaí a chuirtear i bhfeidhm ón áit céanna. Mion bhainistíocht ón lár oifig.

Rinneadh faillí thar na blianta i gcothabháil bonneagar uisce agus séarachais na tíre, agus tá mór infheistíocht de dhíth. Chuige sin is gá airgead a fháil ar iasacht. Tá an Stáit báite i bhfiacha cheana, agus iarracht ab ea an Comhlacht leath stáit Uisce Éireann chun na fiacha seo a cheilt, amhail is nach fiacha de chuid an Stáit iad. Beidh le feiceáil an nglacfar leis an gcleas, an mbeidh Eurostat sásta é a fhaomhadh. Ag deireadh an lae áfach níl ann ach cur i gcéill, mar dóigh amháin nó dóigh eile is ar cháiníocóirí na tíre a thitfidh sé na fiacha a ghlanadh.

Mar sin is mithid dul i ngleic leis an bhfadhb struchtúrach. Is gá go mbeadh a leithéidí seo réitithe ar bhonn áitiúil, le tacaíocht ó na mórphobail tríd an  lár chiste do cheantair ar bheagán daonra. Go deimhin, i gcás grúpscéimeanna uisce, tá a leithéid i bhfeidhm i gceantair áirithe le fada. (Ach tá an Moloch úd Uisce Éireann ag slogadh roinnt acu).

Dá mbeadh nasc dhíreach, ghairid idir ioncam, caiteachas agus seirbhísí, dá mbeadh, lena chuir go garbh, boladh an chaca i bpollairí an dream a bhí ag déanamh na cinntí faoi uisce agus séarachas, bheadh na fadhbanna réitithe fadó.

Má táthar leis an bPoblacht a chur i gcrích san dlínse seo, is Rialtas áitiúil fuinniúil eochair na ceiste. Údarás agus freagracht dlúth, nasc dhíreach idir an pobal agus an dream atá ag cuir seirbhísí ar fáil.

Teach an Chustaim delenda est.

Mo chroí i mo bhéal

Tar éis dom éirí gafa leis An Bronntanas bhí bearna le líonadh ar oíche Déardaoin nuair a tháinig sé sin chun deiridh. (Caithfidh mé admháil go n-oibríonn margaíocht Twitter ormsa, na rudaí atá feicthe agam ar TG4 le déanaí - agus is ag dul i bhfad atá an liosta - is scéalta ar Twitter a mheall chucu mé).

Bhí mé ag faire mar sin ar an gcéad gála de Corp agus Anam 2 mar sin. Bhí sé, caithfidh mé a rá, i bhfad níos scanrúla ná an Bronntanas - ainneoin, nó b'fhéidir toisc nár léiríodh an oiread foréigean ann, cé go raibh foréigean ag tarlú. Scéinséir den scoth, scríbhneoireacht thar a bheith láidir. Scéal thar a bheith inchreidte, tá a mhacasamhail d'eachtraí léite sna nuachtáin againn (ró mhinic).

Comhfhreagraí coiriúlachta teilifíse Cathal Mac Iarnáin (Diarmuid de Faoite) atá i lár na sraithe, agus a (easpa) chaidreamh lena theaghlach mar chúl scéal. Tá léirmheas i bhfad níos fearr ná mar atá ar mo chumas a thabhairt ar fáil ar Tuairisc.ie

San céad eachtra seo éiríonn sé gafa le cás fir atá foréigneach lena leannán agus é amuigh ar bhannaí, agus tuigeann go bhfuil casadh chun donais san scéal de bharr é a ladar a chuir ann. Agus go bhfuil sé tar éis é féin agus a leathbhádóir a chuir i mbaol....

Rith sé liom, ach scóip a thabhairt do roinnt do na carachtar eile san scéal go bhfeadfaí fadscannán iomlán a bhunú ar an scéal. Bhí léiriú thar a bheith cumhachtach ó na haisteoirí ar fad, an bithiúnach, an athair faoi bhrú, an bleachtaire, leannán an bhithiúnaigh is a deirfiúr, bean céile agus clann an iriseora - thar barr ar fad agus d'fhéadfaí cur lena bpáirteanna siúd ach an t-am a bheith ar fáil.

Is scríbhneoir cumasach é Darach Mac an Iomaire, agus tá fógartha aige go bhfuil sé i gceist san sraith seo na laigí sa chóras dlí abhus a iniúchadh agus fírinne a nochta tríd scéalaíocht. Is fónta, clise agus fiúntach an bheart sin.

Ó thaobh na Gaeilge de, is mar a labhair na carachtar anseo a bheadh an fuighle uirbeach dá mbeadh tar éis éirí leis an athbheochan. Bhí blas agus cruinneas ag chuile aisteoir, rud nach mbíonn i gcónaí. (Seachas na mionnaí móra agus dornán uaillbhreasa a bhí as Béarla. Deis caillte, seans, rud éigin dúchasach a chuir in áit an foc uileláithreach?)

Sílim go  bhfuil an baoite seo slogtha agam agus an duán greamaithe ionam, agus go mbeidh mé ag faire arís...

Bronntanas físiúl - (aire, sceitear rúin!)

Bhí drogall orm riamh éirí gafa le sraith teilifíse, mar nach mian liom go mbeadh sceideal ina mháistir orm. Ach ó tharla anois an córas teilifíse againn tríd an idirlíon agus bosca  cliste, tá smacht agam ar cathain is féidir liom faire ar clár, agus ní baol dom ceann a chailleadh de bharr coinne eile (chomh fada is nach dteipeann ar an idirlíon)

Spreag bolscaireacht Rosg ar Twitter m'fhiosracht agus d'éirigh mé thar a bheith gafa leis an scéinséir An Bronntanas. Ón tús bhí bá agam leis an laoch JJ (Dara Devaney). Ón tús bhí bá agam freisin le Jakub (Janusz Sheagall). Tá seans ann gur réamhchlaonadh a bhí ann - ainneoin a chorr is a bhí an cuma ar gníomhartha, níor mhian liom creideamh gur bithiúnach é. Bhíos sásta gur tháinig an scéal le m'instinn. Cé nach raibh bá dá laghad agam lena charachtar, MacDara, caithfidh mé a rá go ndearna Pól Ó Gríofa sár léiriú ar an cladhaire de dhruncaeir mí-éifeachtach a tharraingíonn mí ádh ar féin agus ar a chomhluadar. Táim ceanúil ar scéinséir mar seo i bhfoirm leabhair, ach is annamh mé ag féachaint ar rudaí fuilteacha, foréigneacha ar an dteilifís. Is maith liom an carachtar a thuigeann a dhorchacht féin, ach atá ar a dhícheall an ceart a dhéanamh - tréith a bhain le JJ agus Jakub araon, feictear dom.

Bhí laigí áirithe san scéal atá soiléir dom anois, ach nár chuir bac ar an taitneamh. Bhí daoine i láthair san áit ceart ag an am cheart ró éasca, abair. Bhí an scéal grá idir JJ agus Róisín (Michelle Beamish) rud beag tobann - bheadh feidhm le roinnt stair chun é dhéanamh níos inchreidte. Ach bhí radhairc cumhachtacha ann freisin. Mion léirithe thar barr, abair. JJ ag doirteadh leanna chun siúl ag leac a athair, ag tabhairt droim láimhe don mbealach éalaithe éasca sin.

Rinneadh leagan scannáin den sraith agus tá sé curtha isteach ar na hOscar mar scannán i dteanga eachtrannach. Go n-éirí leo!

Táimse gafa pé scéal é, agus beidh mé ag faire ar Chorp agus Anam 2 Déardaoin ...

Bean (agus scata fir) lán de stuaim

Fuair mé mé féin san Back Loft, i láthair ag léiriú den saothar idir lámha de chuid Guthanna Binne Síoraí - Má Thagann Tú. Faoi stiúir Tristan Rosenstock, táthar ag fí dánta agus amhráin grá i nGaeilge i dtaipéis drámaíochta, ag oscailt fuinneoga trí Bhéarla ar léann agus éigse ár sinsir. Tá cur síos i dTuairisc ag Tristan ar an coincheap anseo.

Agus muid ag teacht isteach, seoladh fir ar dheis, mná ar chlé. (Bhí slua maith i láthair, ach sílim go raibh beirt ban in aghaidh an fhir ann! Agus gan ach dornán a d'aithin mé, deá theist)

Rinneadh ceiliúradh ceolmhar ar an ngrá in amhrán, ceol agus reacaireacht - na bun-amhráin Gaeilge scaití á reic in aistriúcháin Gabriel Rosenstock, scaití á mhíniú go cliste in athfhriotail - dochtúir ag iniúchadh an dream tinn le grá, litir grá á léamh, aisteoir ag léiriú focail amhráin, i bpearsa an mhealltóra. Bhí an bréagadh, an grá éagmaiseach, an grá comhlíonta, an ragairne ar fad ann. An seanduine dóite agus an maighdean soineanta. Miangas Leaba Shíoda agus geanmnaíocht ar éigean A Bhean lán de stuaim. Éadóchais an té meallta, bean i nDónall Óg, fear i Máirín de Barra.

Cuireadh críoch leis le comhairle ón 9ú aois Is é mo shámud re mnái.

Cuireadh an lucht féachana ag rince ansin - iadsan a bhí ar an imeall pé scéal. Mo thrua an ógbhean ar thit sé ar a crann rince leis an mbodach anásta seo!

Bhí plé spéisiúil dhá theangach  i ndiaidh an taibhe; agus ba léir go raibh an léiriú imithe i bhfeidhm orthu siúd ar bheagán Gaeilge. Sprioc aimsithe!

Táim ag súil go mór an saothar snasta a fheiceáil san samhraidh seo chugainn - tá an ghealladh faoi. Bígí ag faire amach, agus tapaígí an deis!

Tuairisc ar Thuairisc

Tá Tuairisc ann le traidhfil seachtainí anois. Tá gach cuma ar an scéal go ndearna an foireann tús maith; agus daoine ag tarraingt orthu de réir anailís Google ar úsáid an suímh.

Táimse breá sásta leis - bíonn ar mo chumas scata scéalta as Gaeilge a léamh ar m'fhón póca ag dul ar obair ar maidin. Tá meascán iontach colúnaithe acu - fáiltím ach go háirithe roimh deis rialta scéalta ó ar fud na cruinne le Alex Hijmans a léamh. Agus tá guth láidir Gaeltachta neamhspleách ann - Seosamh Ó Cuaig. Is aoibhinn liom an spíonadh a dhéanann Antain Mac Lochlainn ar chúrsaí teangain.

Tá freastal áirithe á dhéanamh ar chúrsaí litríochta freisin.

Agus is ola ar mo chroí go bhfuil Ar Son na Cúise againn arís, agus físeán ag dul leis. Dearbhú gur Boc Mór^(TM) in saol na Gaeilge tú aor a bheith déanta ort ag ASNC.
Ní mór dom a rá gur aontaigh mé leis an cáineadh a rinne Conchubhar Ó Liatháin (i bhfoirm grinn anseo) ar an bpobalbhreith a rinneadh fadscéal as le ceisteanna a fhoilsiú diaidh ar ndiaidh. Dá dheasca sin ní raibh na ceisteanna chomh tráthúil sin. Tá bunús freisin leis an méid a agraíonn sé faoi Tuairisc a bheith níos dírithe ar an ndlínse seo. Is trua sin, mar tá go leor rudaí suntasach ag tarlú i saol na Gaeilge ó Thuaidh. Tír Chonaill féin ní fhaigheann an oiread sin clúdach. Anois agus Goitse imithe is trua nach bhfuil Danny Brown ag scríobh do Thuairisc. Agus ba cheart go mbeadh iriseoirí atá lonnaithe san sé contae - agus tá go leor acu ann - ag soláthar ailt freisin.
Ba bhreá liom féin colún le dearcadh aontachtach Ian Malcolm a fheiceáil arís - ba láidreacht sin i Lá, sean agus nua.

Ach ar an mórgóir táim thar a bheith sásta le Tuairisc.

Is fíor go mbíonn a lán clúdach ar scéalta Gaeilge ann - ach tá sin riachtanach mar nach bhfuil siad á chlúdach sna mórmheán náisiúnta. Go deimhin, is Tuairisc.ie atá ag briseadh cuid de na scéalta faoin nGaeilge a foilsítear as Béarla ina dhiaidh. É seo mar shampla, faoi focloir.ie

Go raibh siad fada buan!

Innealtóirí agus Mná!

Tharraing an Dr Matt Taylor achrann ar féin mar gur chaith sé léine gáifeach le mná as anime air agus é ag caint leis an Domhan faoi éachtaí Philae. Bhí stoirm Twitter ann dá bharr, agus ghlac sé leithscéal le deora ina shúile dá bharr. Anois, ní chaithfinn féin léine clúdaithe le mangarsacha i leathair le gunnaí agus fuipeanna. Agus is dóigh liom gur botún suntasach, easpa gairmiúlachta, ba chionsiocair leis a bheith ag caitheamh léine mar é ar ardán mar sin.

Ach mar innealtóir tá léargas áirithe agam ar an gcultúr a d'fhág caoch é ar an botún a bhí á dhéanamh aige. 

Bhí - sílim - 300 mac léinn a thosaigh ar an gcúrsa innealtóireachta liomsa i COBÁC fadó, fadó. Bhí fiche bean ina measc, ar a mhéid. Mórchuid de na fir óga, mo dhála féin, is as scoileanna aon-inscne a tháinig siad. Bhí siad ciotach dá réir ina gcaidreamh le mná (agus mór chuid de na mná ciotach freisin, iad nua éalaithe ó scoileanna clochar). Bhí cultúr "fearúil" ragairne ann. Agus fimíneacht a chuir as dom an uair úd agus fós - stail agus bullaí fir an fear óg a mheall mórán ban; ach ró fhial lena cuid a bhí bean a raibh cúpla buachaill aici thar tréimhse bliana. 

Chaith mé deich mbliana sa Ghearmáin, áit a mhothaigh mé go raibh leatrom inscne buanaithe. Ní dóigh liom gur oibrigh mé le mná in aon chor go dtí i dtreo deireadh, agus ansin féin is Sualannaigh ab ea iad. Bhí bean nó beirt sa rannóga eile. Bhí mná ag obair sa rannóg pearsanra cinnte, agus mar rúnaithe. Is cuimhin liom teicneoir mná amháin a bheith ag obair do chomhlacht traenach nuair a bhí mé ag obair ar thraein nua. Bhog sí ar aghaidh go dtí post eile a raibh airgead níos fearr ag dul leis. Chomh luath agus a rinne sí sin chrochadh na pictiúr de mhná nochta san oifig arís. (Ba chuairteoir mise, ní raibh deis agam ach mo dhrogall a chuir in iúl. Sheachain mé an oifig sin).

Ar ais in Éirinn, le cúig bliana déag anuas, bhí comhghleacaithe baineann agam - cúig nó sé ar a mhéid. Bhí mná mar bhainisteoirí agam ar feadh tréimhsí gairide.

Bheadh mo thaithí coiteann sa ghairm, shamhlóinn. Má tá rud neamh-choiteann faoi sé go raibh mé ag obair le agus faoi mhná!

Rud a fhágann cultúr fearúil go láidir i réim, agus gan deis ag fir caidreamh nádúrtha gairmiúil a chothú le mná. 

Fágann an easpa mná sa ghairm easpa eiseamláir do mhná óga. Na mná a bhíonn sa ghairm, caithfidh siad cuir suas le cultúr lofa. Fáinne fí. Fáinne fí nach gcabhraíonn seafóid fearacht an leabhar seo de chuid Barbie leis - a threisíonn an teachtaireacht go bhfuil rud éigin mí-bhanúil faoi innealtóireacht. Seafóid amach is amach atá ansin, ó tharla gurbh mná go leor de seanfhondúirí na gairme, ach a scéal ceilte mar gurbh i rith an chogaidh a shaothraigh siad (agus mar nach ndearna siad stocaireacht ar a son féin mar a níonn fir ró mhinic)

Lámh ar lámh le sin tá cultúr tocsaineach na cluichí agus na meáin a chuireann mangarsacha mealltacha  brollach ar leis romhainn ar gach deis - agus mura dhéanann, déanfaidh bean! éigin clamhsán mar a rinneadh an seo maidir le caidreamh ró ghairmiúil, saor ó dhrúis in Interstellar. Táím bréan bailithe de fhógraí ar leathanaigh idirlín a thaobhaím ag lorg eolas gairmiúil a chuireann mangarsach samhalta anime romham ag reic cluiche éigin. Sin nó mná Rúiseacha nó Áiseacha á reic liom.

Is gá do na fir fás suas, agus easpa aibíochta an chaithreachais a scaoileadh le sruth. Ní hacmhainn dúinn déanamh d'uireasa tallann, samhlaíocht agus scil na mban san innealtóireacht.

Níl mé cinnte conas is féidir an fáinne fí a réabadh, ach caithfear sin a dhéanamh.

Agus sin mo racht go n-uige seo!

Tríd Prios Éadaigh agus Idir Theangacha

Chaith mé an Satharn sa chathair ag ócáidí éagsúla liteartha. Thosaigh rudaí amach le caint mar chuid de Fhéile Leabhar Bhleá Cliath - Idir Theangacha/Between Languages Anna Heussaff agus Antain Mac Lochlainn faoi agallamh ag Cormac Ó hEadhra.

Aistriúchán idir Gaeilge agus teangacha eile, go háirithe Béarla a bhí faoi chaibidil, agus na dúshláin ar fad a bhaineann le haistriúchán - an méid a chailltear ach freisin an méid is féidir a bhaint. Traduttore, Traditore a deir na hIodálaigh. (Tá aiste spéisiúil den teideal úd anseo:)

Mar is dual dó, bhí a chuid taighde déanta ag Cormac, agus mheall sé smaointe spéisiúla ar an ábhar ó Antain agus Anna.

Tá saothar dá cuid aistrithe go Béarla ag Anna - Buille Marfach - Deadly Intent. An ndóigh, is crann os coill é Antain i measc aistritheoirí le fada. Ghluais an comhrá siar is aniar go spéisiúil, le corr smaoineamh ón urlár freisin; thug Antain léiriú ar a cheird tríd an file Fiona Bolger a bheith ag léamh dán léi féin, agus eisean ag léamh a leagan; agus iad á léamh ansin arís líne ar líne. Léiriú a bhí ann ar idir buntáistí, buanna agus caillteanais an aistriúchán. Thug Anna roinnt samplaí de na dúshláin a bhain le tiontú a saothar féin - friotal a bhí galánta as Gaeilge ach amscaí as Béarla, agus arbh gá é chuir i bhfoirm nua as Béarla chun an n-íomhá a bhreith slán. Thug sí samplaí freisin den deacracht ar leith a bhaineann le Gaeilge a chur ar saothar do pháistí - deacracht breise i gceist mar nach mbíonn cumas léitheoireachta as Gaeilge forbartha céim ar céim lena n-aois - ceal deiseanna léamh. (Tig liom sin a dhearbhú ó mo thaithí léanmhar féin, ana dheacair mo mhic a cur ag léamh Gaeilge cé gur shlog siad carraigeacha móra leabhair as Gaeilge agus Gearmáinis)

Caint thar a bheith suntasacha bhí ann, mórán gnéithe clúdaithe.

Seoladh cruthúnas eile ar scil Antain i ndiaidh na cainte - An Leon, an Bandraoi agus an Prios Éadaigh‏ - scéal cáiliúil C.S. Lewis do ghasúir. Thug Michael Cronin píosa bhreá cainte uaidh faoi Antain agus a shaothar - ainneoin é bheith imníoch faoi súile agus cluasa géara an eagarthóra! Dúirt Antain ar ball nach raibh sé ar dualgas, agus mar sin nár baol dó an rud a dúirt duine eile faoi - go dtagann "tensions" ina "declensions" ach a bhfeiceann sé Antain!

Anois duine mise atá tugtha le fada do shaothar C.S. Lewis, idir ficsean agus díonchruthaithe. Tá ionad buan ar mo leabhragán ag Croinicí Nairnia le fada, agus iad léite roinnt uaireanta agam ó chéad léigh mé iad agus mé i mo dhéagóir óg.

Tá áthas orm a dhearbhú go raibh pléisiúr ar leith a bheith ag léamh leagan Antain, ainneoin corr dris cosain Ultach a bhain tuisle as an deisceartach seo! Tá an tuin cuideachtúil scéalaíoch atá ag Lewis sa leagan Béarla tugtha slán trasna aige. Shamhlófá is tú ag léamh gur eachtraí atá ag suí taobh leat i suíochán compordach ag reic na himeachtaí corraitheacha duit. D'aimsigh sé an friotal agus fuigheall cuí do gach neach san scéal, agus ainmneacha oiriúnacha freisin. (Beidh dúshlán leis na hainmneacha sna leabhair eile, áfach - is beag ainm dílis san céad eachtra seo, téann siad i líonmhaire mar a théann na leabhair ar aghaidh)

Gheall Antain, ach é bheith saolach, an seacht leabhar a aistriú. Go raibh sé saolach, mar sin, agus cá bhfios nach gcromfadh sé ansin ar Gaeilge a chuir ar eachtraí Perelandra!

Tá an leabhar tiomnaithe ag Antain do Ghabriel Rosenstock, Ard draoi aistritheoirí Éireann, Más é Gabriel an ard draoi, m'anam ach gurbh é Antain an ard saoi.

An Leon, an Bandraoi agus an Prios Éadaigh‏
C.S. Lewis a scríobh.
Antain Mac Lochlainn a chuir Gaeilge air.
An Gúm 2014
ISBN 9781857918885

Rosenstrasse 1943

Mionsonra de dhealbh Ingeborg Hunzinger

Lá deiridh na Feabhra 1943. Beirlín le bheith glan ó Giúdaigh. An SS ag scuabadh daoine isteach i leoraithe. Stoc gunnaí len iad a bhrostú. Ceann cúrsa: aineoil. Seachtain dar gcionn. Sciar fillte. Lucht pribhléid. Arischversippt. I gcleamhnas le bean Gearmánach. Bhíodar in áit faoi leith. Tháinig a mná. D'éiligh a bhfear. Scread. Thóg gleo. Balla mná diongbháilte. Drogall ar an SS meaisínghunnaí a imirt orthu. Ghéill.

Aon eachtra i stair. Daonnacht ag baint a chreach den Tríú Reich. Sampla uaigneach. Sampla ar bheag eolas air.

Murach gur sheas mo nuachar mar chuspa don dealbh cuimhneacháin ...

Breis eolais:

Makaronik: good good

Chaith mé an lá inné ag imeachtaí éagsúla Gaeilge; ag críochnú mo lá san Project chun dráma Dave Duggan Makaronik a fheiceáil.

Bhaineas an shult as agus mé tumtha ann agus an díchreideamh ar fionraí. Anois i solas fuar an lae tá deacrachtaí agam cur síos cén fáth - is sceitse seachas pictiúr ola iomlán atá sa dráma gairid seo, smaointe á spreagadh sa lucht féachana seachas  scéal lán forbartha.

Diostóipe atá ann. Sa bhliain 2084 tá feidhmeannach sóisear - Makaronik - baineann, ach ladrann neodraithe i mbéarlagair na hImpireachta - i bhfothracha Béal Feirste, é de dhualgas uirthi taifid iomlán a dhéanamh den nGaeilge, na hiarsmaí a scrios agus na taifid a sheoladh chuig an Lár, mar a bhfuil Uaisle na hImpireachta. Tá na teangach á scrios, ag tosú leis na mór theangacha, mar go mhothaíonn an Impireacht faoi síor bhagairt uathu. Teanga nua atá ag lucht na hImpireachta - Empirish - nuachaint i stíl 1984 Orwell, foclóir laghdaithe agus comhréir íosta aige.
Sin is mó a labhraíonn an bheirt oifigeach - giota beag níos sinsearaí - Diarmaid agus Gráinne atá tagtha chun bailchríoch a fheiceáil curtha ar shaothar Makaronik. Braitheann Diarmaid ach go háirithe, ós é is sinsearaí, faoi bhrú mór. Tá botún éigin déanta ag an dís sa mhisean deireanach i Dacár.

Tá dóchas agam go mbeidh an dráma seo ar chamchuairt arís, mar sin tá rún agam iarracht a dhéanamh gan aon nod a mhillfeadh an phlota a sceitheadh.

Bíonn teannas idir an triúr de bharr mhí shocracht Dhiarmada, agus a amhras faoi an bhfuil Makaronik chomh simplí is a ligeann sí uirthi. (Níl). Cuireann sé as go mór dó go bhfuil amhráin mhacarónacha á canadh ag Makaronik. Laidin agus Béarla fite fuaite trína cuid Gaeilge.

Baintear  feidhm as an creatlach seo chun ceisteanna maidir le cumhacht, foréigean, grá, dílseacht, dualgas agus seachas rud ar bith eile, feidhm teangacha agus an féidir iad a mharú.

Bhí an seit deartha go samhlaíoch, mar a bheadh  bolg fothrach spás árthaigh, scáileán anseo agus ansiúd. Baineadh feidhm as na scáileáin chun fortheidil a léiriú a thug achoimre as Béarla ar an méid a bhí ag tarlú trí Ghaeilge - mórchuid den forbairt, as Gaeilge a tharla.

Tá lón machnamh sa dhráma. Tréaslaím a saothar le Bríd Ó Gallchóir agus Aisling Ghéar. Is trua gur chuir fadhbanna cumarsáide bac ar stocaireacht don dráma - bhí lucht féachana níos mó tuilte aige.

Makaronik: good good

Má bhíonn deis agaibh é fheiceáil, tapaigh é. (Tá an chamchuairt reatha thart)

Krauts Mháirtín

Phioc mé suas an leabhar seo le Máirtín Ó Muilleoir sa leabharlann inné. Eachtraí triúir mic léinn Feirsteach  ar obair agus ar an ndrabhlás i mBeirlín na 1980í. Greannmhar, garbh, graosta. (Tráthúil go leor táim féin fillte le gairid ó seachtain gar do Bheirlín. Bhí cónaí orm ann ar feadh na 1990í, agus bhíos ar cuaird ann cúpla uair sna 1980í).

Tosaíonn an scéal amach an-mhaith ar fad agus mheall sé cúpla sean scairt gáire asam le nathaíocht chliste ag cur síos ar útamáil agus fantaisíocht na mic léinn, agus a gcaidreamh le chéile agus an dream thart orthu. Tá an cur síos ar aicmeachas agus céimleathas i measc lucht oibre Bheirlín an-chruinn de réir mo thaithí féin.  Ach tá an bogadh ag Gearmánaigh san scéal idir Beirlín Thoir agus Thiar mí-stairiúil; ní raibh sé éasca ag saoránaigh na cathrach bogadh siar agus aniar, agus caolseans go mbeadh daoine ón Oirthear ag obair Thiar ach i gcásanna fíor eisceachtúla. I dtreo deireadh tá an cuma air gur chaill Máirtín inspioráid agus plota - tá deireadh an scéil áiféiseach. 

Bheadh eagarthóir liteartha in ann, sílim, cabhrú leis an údar bailchríoch níos sásúla a chuir ar an scéal, mar tá cnámha scéil maith ann. Agus tá tabhairt faoi dearadh cruinn ann. 

Mholfainn an leabhar mar sin féin mar léitheoireacht éadrom (seachas do phiúratánaigh, ach ní thuigeann siadsan léitheoireacht éadrom pé scéal)

Krauts
Máirtín Ó Muilleoir
Coiscéim 1992

Cráite ag turscar

Tá maidhm tráchtanna turscair ag teacht isteach, mar sin tá tráchtanna múchta agam go fóill.

Tionscadal Bob Marley - Pictúirí

Le caoinchead Jim Berkeley agus IMRAM. Gliogáil le méadú.

Nuachtseirbhís mar a tuairisc?

Faoi dheireadh thiar thall seoladh Tuairisc.ie an tseachtain seo. Bhí go leor cainte roimh ré faoi "dhá seirbhís ar aon uair" mar go bhfuil seirbhís ag RTÉ. Bhíothas ag maíomh go mbeadh dúbláil i gceist. Ní fheicim gurbh amhlaidh sin; ar an gcéad dul síos is scéalta beaga nuachta amháin a bhíonn ag RTÉ. Ní mór dom a rá go bhfuil an díomá orm féin leis an seirbhís sin, agus is beag feidhm a bhainim as. Ar maidin ar na slí chun na hoibre a bheadh fonn orm nuacht a léamh, ach ní bhíonn aon scéal nua as Gaeilge acu. Seirbhís 12/5 seachas 24/7 atá ann. Ní thuigim sin mar go mbíonn feasacháin nuachta ag RTÉ RnaG um a 7 ar maidin, agus Nuacht as Gaeilge ar RTÉ Raidió 1 um a deich istoíche; réimse i bhfad níos leithne ama ná mar atá ar an suíomh. Ní fiú dom  bheith ag léamh rudaí ar an suíomh atá cloiste agam ar an raidió. (Meas sibh an bhfuil réiteach mo cheiste, nó nod faoi san alt seo ar Tuairisc.ie?)

Maidir le Tuairisc.ie, léigh mé sciar mhaith de ar mo fón póca Déardaoin díreach i ndiaidh a sheolta.

Bhí mé ar an mbus abhaile, agus fíor sásta go raibh sé soléite go maith ar mo scáileáin bheag agus go raibh cnaipe ann le scéalta a scaipeadh le Twitter! 

Is deacair breith meáite a thabhairt an fiúntas an togra bunaithe ar an gcéad eagrán amháin. Bhí faill ag foireann Tuairisc snas a chuir ar sa chúlra agus iad ag ullmhú don seoladh. Bheinn ag súil le sár céad eagrán mar sin, agus ar an mórgóir táim sásta gurbh sin a fuair mé. Tá cuid de na scéalta nuachta pas beag gearr, sílim. Níl aon lucht ar na haltanna anailíse áfach agus ardaíonn sé mo chroí leithéidí Alex Hijmans a bheith ag tuairisciú arís do foilseachán nuachta Gaeilge. Tá daoine fónta ó laethanta Foinse ag  colúnaíocht ann freisin.

Tá mós sásta freisin go bhfuil spás á chuir ar fáil do scríbhneoirí Gaeltachta fearacht Joe Steve Ó Neachtain.

Ana smaoineamh is ea úrscéal a fhoilsiú ina ghiotaí, agus léite, i Rannóg na bhFoghlaimeoirí.

Agus tá físeáin Ar Son na Cúise iontach ar fad.

Tá Conchubhar sách géar ina léirmheas féin orthu ach tá bunús lena ghearáin maidir leis na sé contae. Maith go leor, tá saineolas ar leith ag Póilin Ní Chiaráin ar chúrsaí ó thuaidh - ach sílim gur amharc aneas atá i gceist, ag míniú "iad siúd" dúinne ó dheas. Tá gá leis sin cinnte. Ach tá cainteoirí laethúla i mBéal Feirste, Doire agus an Srath Bán, agus go deimhin fud fad na sé contae. Is fíor go bhfuil cúpla scéal "Gaeilge" ag Robert McMillen ann freisin. Ba mhaith liomsa áfach léargas ó leithéidí Ian Malcolm agus Eoin Ó Néill a fheiceáil freisin - daoine atá fáiscthe as an saol ó thuaidh.

Tá bunús freisin le pointe Conchubhar faoin easpa nascanna  - peaca marfach sin ar suíomh ar líne! Tá beagán imní orm go bhfuil deighilt idir an fhoireann theicniúil agus na hiriseoirí. Ba cheart go mbeadh iriseoirí ar suíomh ar líne in ann nascanna agus araile a chuir lena n-ailt féin gan stró.

Tá cúpla mion ghearáin theicniúil agam féin - Is cosúil go bhfuil fotha RSS nasctha leis an suíomh Tuairisc.ie ach theip orm é a chuir le mo léitheoir netvibes - níl an fotha ag freagairt. Níl logánú iomlán ceart déanta ar an suíomh ach oiread - cur nath fágtha i mBéarla. (Sheachnóinn an focal "úrnua" freisin nuair is "is déanaí" atá i gceist. I saol an idirlín, níl scéal ó inné - ná ó dhá uair a chloig ó shin - "úrnua"). Bhí moladh fiúntach ag Caoimhe Ní Laighin ar Cormac ag a 5: go mbeadh foghlaimeoir in ann feidhm a bhaint as a luch chun ciall focail a aimsiú; le Foclóir Uí Dhomhnaill & De Bhaldraithe  ar líne, ba cheart go mbeadh sin sodhéanta le roinnt Javascript.

Tríd is tríd, feictear dom go bhfuil tús maith curtha leis an dtogra atá muid uilig ag feitheamh go mífhoighneach air. An cheist anois ná an mbeidh siad in ann, mar a dúirt Cathal Goan le Adhmhaidin, an craos deamhan a choinneáil sásta.

Guím gach rath orthu san iarracht, agus beidh mé ag tacú leo sa mhéid is gur féidir liom!

IMRAM: Amhráin na Saoirse

Buanchuid de'm saol faoin dtráth seo imeachtaí blianta IMRAM agus na tionscadail ceoil ach go háirithe. Fágann siad go mblaisim de cheolta nach nós liom a bhlaiseadh. Reggae, mar shampla!

Bhí mé rud beag imníoch nuair a chonaic mé Liam Ó Maonlaí faoi hata ard olna i ndathanna Rasta, Léine bán oscailte go himleacán air, é costarnacht. An mbeadh scigaithris i gceist? Leithghabháil chultúrtha?

Tar éis an tsaoil fáisceadh Liam Ó Maonlaí as an gcúlra céanna liom féin, mórán, meánaicme sócúil dheisceart Bhaile Átha Cliath. Ainneoin é bheith báite san cheol, ina shaoránach le fada de phoblacht uilíoch ilnáisiúnta an cheoil - an raibh sé cuí?

Seo ceol na ndaoine gorma, faoi chois ag an gcine geal.Amhráin na streachailte i gcoinne éagóir is Ár. Grá is buairt an fhir faoi chois.

Mhaolaigh sé m'imní beagán nuair a chrom Caoimhín Mac Giolla Catháin ar canadh; fáisceadh eisean as Iarthar Bhéal Feirste, fuineadh a Ghaeilge as an streachailt cultúrtha ansiúd - is tá faobhar uirthi. Agus tá sé féin tumtha san Reggae le fada fíorach an lá, lena ghrúpa Bréag.

Agus má bhí ball de grúpa Bob Marley, Natty Wailer, sásta glacadh leis, mheas mé, bheadh sé ceart.

Scaipeadh m'imní go hiomlán áfach nuair a chrom triúr béithe gorma de bunadh na hAfraice ar chanadh. Justine Nantale, Esosa Ighodaro, Zeenat Sarumi ag luascadh go meidhreach agus ag canadh - as Gaeilge! Gaeilge bhinn blasta. Ní leithghabháil a bhí anseo ach pósadh cultúrtha. Imeascadh dhearfach.
Leaganacha trascruthaithe Gabriel Rosenstock  ag freagairt go hiontach don gceoil. Bréag ag seinm drumaí, trumpa, sax, giotár - draoi eile Giotár ag tionlacan freisin - Steve Cooney. Natty Wailer ag fuineadh ceoil meidhreach meallatach ar an méarchlár. Liam, Caoimhín is na mná ag canadh go fuinniúil.
An slua féin meallta chun canadh le leithéidí Rac, a bháibín.
Bhí fuinneamh dochreidte san Pavilion, tonnta ceol ag briseadh thar an slua, á scuabadh leo go dtí go raibh gach a raibh ann ar a gcosa don amhrán Éirigh, Seas Suas.
Ansin cuireadh clabhsúr le sár oíche ceoil leis an amhrán Eacsadas - Liam Ó Maonlaí sealbhaithe ag spiorad an cheoil ag rince mar a bheadh deirbhíseach.
Mar tionlacan feadh na hoíche bhí filíocht físe Margaret Lonergan - íomhánna de Bhob Marley féin, ach freisin go leor íomhánna roghnaithe go cúramach le dul leis na hamhráin - sluaite ag agóid, sclábhaithe á fhuadach, lorg an Áir ar chathracha, laochra is ceannasaithe Rastafárach. Leoin beo agus siombail - Féach! bhí an bua ag an leon de threibh Iúdá, fréamh Dháiví.

Jah obair, ó thús deireadh.

Mar fhocal scoir, mír nuachta ó TG4 aréir (taifeadta roimh an gceolchoirm):

Taisce nochta ag Leabhar Breac

Is cuimhin liom leabhar Stevenson a léamh agus mé i mo ghlas-stócach, níos óige fós ná laoch an scéil Jim Hawkins. Is cuimhin liom leabhair Stevenson a bheith foclach fadálach in áiteanna. Tá an bhlonag uilig gearrtha amach ag Darach Ó Scolaí san leagan bhreá seo aige den scéal.

Fágtar muid le heachtra spleodrach chorraitheach a ghluaiseann le cóir gaoithe go hOileán an Órchiste agus ann streachailt ann. É ar fad trascruthaithe i nGaeilge ghlé soiléir, le nathaíocht cuí. (Ní fear mara mé, mar sin bhí dornán focal a raibh orm an foclóir a ransú dóibh - liagóir abair)

Léigh mé le faobhar agus le fonn an scéal, agus tá mac liom leath bhealach tríd - trua nach raibh a leithéide ann agus é cúpla bliain níos óige!

Bíonn díospóireacht ann go minic faoin tairbhe leabhair a aistriú ón mBéarla (Tuarascáil ag Anna Heusaff anseo a chíorann an cheist). Bímse go hiondúil amhrasach faoi, mar go mbíonn amhras orm an léifear an leagan tiontaithe má tá fáil ar an mbunleagan. Théis an leagan seo a léamh, táim ag athmhachnamh. Seans gur fíre nath Ghabriel Rosenstock faoi litríocht a bheith traschruthaithe seachas aistrithe. Is cinnte go bhfuil rud sa bhreis an seo le haois an bunleabhar - fuighle is friotal nach mblaisfinn murach é.

Ní mór a admháil freisin gur earra álainn ann féin an leabhar - maisithe leis na bun-léaráidí a rinne N.C. Wyeth agus a bhunaigh a cháil siúd. Cló agus leathanaigh soiléir, snasta.

Gura fada buan Leabhar Breac i mbun saothair mar seo!

Oileán an Órchiste
Robert Louis Stevenson

€15.00 (crua);
176 lch;
ISBN 978-1-909907-40-9