Cainteoir athdhúchais mise. Fear cathrach, gan mórán tuisceana ar saol na tuaithe. Fear atá aineolach cuid mhaith ar an nGaeltacht cé's moite de coicís saoire bhliantúil i gCorca Dhuibhne. Agus le bheith ionraic is an tírdhreach agus an suaimhneas a mheallann siar muid. Bíonn áthas orm Gaeilge (nó Gaelainn) a labhairt agus mé ann, ach ní sin cúis mo chuaird ann.
Tá aithne níos fearr agam ar Ghaeltacht na leabhair, agus Gaeltacht an raidió. Tuigim go maith na ionann mo thaithí leis an nGaeilge agus taithí an té a rugadh i gceantar Gaeltachta. Roinne mo shin sheanathair cinneadh Gaeilge a fhoghlaim. Rinne a mhac siúd, mo sheanathair, cinneadh dul siar agus é féin a thumadh i nGaeilge Chom Dhineoil. Thóg sé triúr clainne le Gaeilge i nDeilginis. Thóg a chlann a clanna féin go dhátheangach. Thóg mé féin clann le Gaeilge. Cinneadh coinsiasach gach céim den slí. Ach ar ndóigh is "dhátheangachas breisitheach" mar a thugann na saineolaithe air a bhí i gceist. Ní raibh baol riamh nach mbeadh Béarla bhreá acu agus í ar leac an dorais acu. Ní raibh - seachas corr mhasla aineolach agus mé óg - aon bhaol go mbeadh an teanga ina dhris cosáin dom. As cúlra sócúil meánaicmeach, sliocht sleachta oidí mé.
Ní hionann cás na muintire thiar a bhí ag dréim leis an mBád Bán, buildeálacha Shasana, agus tarcaisne de bharr an beagán Béarla a bhí acu. Cinnte, mar duine a d'fhás aníos sna 1980í bhí m'aghaidh fhéin ar an mBád Bán - ach is mar innealtóir ghairmiúil a bhí mo aghaidh soir seachas mar spailpín. De thairbhe an dátheangachas bhí seilbh faighte agam ar an nGearmáinis sula raibh mé 12. Níorbh ionann mo thaithí mar sin.
Ach is mór agam an nGaeltacht. Ní leor líonraí cainteoirí cois teallaigh agus cois cuntair chun teanga bheo bhríomhar a choinneáil beo. Tá gá le saol iomlán a bheith á chaitheamh san teanga, agus i bpobal ina bhfuil an teanga beo gan cheist amháin atá sin amhlaidh.
Chonaic - mar a léiríonn sár chlár Sheáin Uí Chualáin - An Mar a Chéile Muid? - glúin Cearta Sibhialta na Gaeltachta sin agus thuig siad freisin gur gá do phobal bheith beo. Bhain siad a lán amach ach faraor sleamhnaigh an teanga le sruth mar nár féachadh chuige go mbeadh Gaeilge i gceist leis na poist a tháinig. (Léiríonn amhrán Pádraig Ó hAoláin "Cumha" an tionchar sin go maith). Bhí an lúb ar lár céanna i gceist leis na poist sin agus atá le straitéis an Rialtais trí chéile - ró bhéim ar airgead isteach a mhealladh le deontais is cleasa cánach. Ní poist bhuana a eascraíonn as an gcur chuige sin. Go deimhin tá lúb ar lár eile san smaointeoireacht seo agus lucht oideachais ag sodar i ndiaidh an mórchomhlacht is airde glaime ó thaobh na rudaí is ceart a fhoghlaim.
Is annamh fad radharc i gceist leis an glamanna seo, ná go deimhin aon domhain mhachnamh ann fúthu. Leis an gcraic ar fad faoi "Códáil" a fhoghlaim, b'íoc shláinte dom an alt seo a léamh, a leagann béim ar cur chuige eile, cur chuige a thugann deis do phobail bheith neamhspleách ó thaobh bia agus fuinnimh seachas bheith ina ladrainn do thionscail soghluaiste!
Beidh poist is slí beatha san todhchaí ag braith ar nithe nach dtig le ríomhairí is innill a dhéanamh níos fearr ná daoine - agus is liosta atá ag crapadh de shíor atá i gceist leis sin.
Feicim deis anseo do phobail na Gaeltachta ach athnuachan a dhéanamh ar an meitheal agus an gcomharchumann. Tá áit acu, áit atá fite fuaite lena gcultúr is atá léirmhínithe ina dteanga. Tá spás ansin chun táirgí atá uathúil, fréamhaithe a chruthú, teacht i dtír ar an deá íomhá atá ag an saol mór dá fearann sceirdiúil dúchasach. Tá a leithéidí de chuir chuige pléite san leabhar "The Irish Edge" le Finbarr Bradley & James Kennelly - agus tá sé suntasach gur sna Gaeltachtaí atá cuid mhaith den na tionscail a pléitear san leabhar.
Ról thánaisteach ina leithéid de ghluaiseacht atá ag mo leithéidí, cainteoirí Gaeilge scoite amach ó na pobail seo - bá agus tacaíocht ár ról. Le bheith rathúil is an bpobal féin a thiocfaidh na hiarrachtaí mar a tháinig le linn tréimhse Cearta Sibhialta - cé gur féidir go mbeadh duine nó beirt againne ag dul siar ag tacú leo.
Ola ar mo chroí atá ann go bhfuil ag éirí le Tuismitheoirí Na Gaeltachta baill a mhealladh. Creidim go n-eascródh rudaí maithe as daoine diongbháilte a theacht le chéile. Tá rudaí maithe ar bun in earnáil na meáin - ach is do phobal na Gaeilge don gcuid is mó atá siadsan ag saothrú agus ní mórán fás a thiocfaidh ar an pobal más ag freastal ar an bpobal atá cách. Tá gá le breis cuideachtaí ar nós Folláin, Cniotáil Inis Mheáin, Cnoc Suain agus araile, cuideachtaí atá fréamhaithe sa Ghaeltacht ach ag díol go domhanda.
Ba mhaith liom mar shampla, comharchumann bainteoirí feamainne a fheiceáil ag tíocht le chéile agus ar cuir táirgí ard luach ar fáil iad féin seachas a bheith faoi thráill ag comhlacht ilnáisiúnta.
Tá ról áirid ag an Stáit anseo - don gcuid is mó an bealach a fhágáil! Ach ní gan eagar áitiúil a bhainfear sin astu.
Agus sin mo racht go n-uige seo. Go n-eirí leis an nglúin seo de cheannairí Gaeltachta tógáil ar bhunchloch Cearta Sibhialta!
