Bhí seastán leabhair ag Coiscéim ag Fóram Díospóireachta Teacht Aniar agus is ann, ar spreagadh ó Rónán Mac Murchaidh a fuair mé an paimfléid seo.
Tá go leor cainte (agus cáinte) faoin Nuashonrú ar an Staidéar Teangeolaíochta agus beartais leagtha amach ag na húdair le dul i ngleic leis na fadhbanna a fheictear dóibh.
Tá Beartas leagtha amach san paimfléid seo ar mithid smaoineamh air. Dúirt Pádraic Ó Conaire tráth nach bhfeadfadh teanga ar bith a bheith beo gan dream éigin a bheith ann nach labhraínn ach í. Sílim go bhfuil dealramh leis sin. Ciallaíonn sin áfach go gcaithfidh duine a bheith in ann slí beatha a bhaint amach gan ach Gaeilge a labhairt. Rud arbh fhéidir le hiascairí agus feirmeoirí an chéid seo chaite; ach is ó lámh go béal a mhair siad, rud gur fíor bheagán a bheadh sásta leis inniu. Na feirmeoirí agus iascairí féin táid gafa in eangach an mhaorlathais Béarla anois pé scéal é. Ní inniu na inné a thosaigh iarrachtaí fostaíocht a chuir ar fáil ag brú an Bhéarla ar muintir na Gaeltachta; dáiríre is ag leanacht réamhshampla Bord na gCeantar Cúng a bhí Údarás na Gaeltachta go dtí le fíor deireanas (Glaoaonaid, ambaist!). Tuigim (agus tagaim le) cuid mhór dá bhfuil á rá ag Ciarán Dunbar san alt seo:
Aithníonn an paimfléid seo gur an geilleagar eithne na ceiste. Téis an paimfléid gur gá Ollscoil iomlán ag feidhmiú trí Ghaeilge chun go gcuirfeadh Gaeil agus muintir na Gaeltachta an oiliúint chaoi orthu féin ina dteanga féin chun dul i ngleic leis an bhfadhb geilleagrach.
Rinneadh comparáid ar ball inniu idir an Danmhairg a bhfuil achar agus daonra mórán mar an gcéanna na Éireann aici; ach sochaí níos fearr. Mo fhreagra ar sin ná go bhfuil a dteanga féin fós ag na Danair. Mar atá ag na hÍoslannaigh. Tharraing Dennis m'aird ar an alt seo faoin chaoi go bhfuil coistí pobail san Íoslainn ag dul i ngleic le téarmaíocht nua tríd tarraing as a gcuid ságaí. Tá eolas mhaith agam féin ar Rúraíocht agus Fiannaíocht - ach is as Béarla nó Gearmáinis a chuir mé aithne ar Mac Coinglinne, Clann Tuireann nó Macha Mongrua.
Is in onóir an Athair Ó hIceadha a scríobhadh an aiste. Fear a bhí lárnach i feachtas rathúil Conradh na Gaeilge go mbeadh an Ghaeilge riachtanach san Ollscoil Nua Náisiúnta a bhí le bunú. Téis an leabhair - agus tagaim leis - gur bua Piorrach a bhí ann ainneoin fiúntas na ndaoine a bhí bainteach leis. Mar ainneoin stádas reachtúil Ollscoil na Gaillimhe tá an Béarla in uachtar i ngach ceann de na Coláistí Ollscoile agus níl sa riachtanas an máithreánach a ghnóthú as Gaeilge ach siombalachas an cúpla focal.
Tá gan amhras Acadamh na hOllscolaíochta agus Fiontar ann agus is forais fónta iad. Ach is mionchuid de eagraíochtaí ina bhfuil an Béarla in uachtar iontu iad. Tá na Coláistí Ullmhúcháin imithe le fada; agus níl aon foras ag oiliúint ábhar oidí len iad a réiteach don earnáil Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Tá aos óg na Gaeilge fós faoi chuing an Murder Machine.
Tá obair le déanamh! Fotha ollscoile lucht léinn is plé. Cuirimis bunchloch.
Tá Beartas leagtha amach san paimfléid seo ar mithid smaoineamh air. Dúirt Pádraic Ó Conaire tráth nach bhfeadfadh teanga ar bith a bheith beo gan dream éigin a bheith ann nach labhraínn ach í. Sílim go bhfuil dealramh leis sin. Ciallaíonn sin áfach go gcaithfidh duine a bheith in ann slí beatha a bhaint amach gan ach Gaeilge a labhairt. Rud arbh fhéidir le hiascairí agus feirmeoirí an chéid seo chaite; ach is ó lámh go béal a mhair siad, rud gur fíor bheagán a bheadh sásta leis inniu. Na feirmeoirí agus iascairí féin táid gafa in eangach an mhaorlathais Béarla anois pé scéal é. Ní inniu na inné a thosaigh iarrachtaí fostaíocht a chuir ar fáil ag brú an Bhéarla ar muintir na Gaeltachta; dáiríre is ag leanacht réamhshampla Bord na gCeantar Cúng a bhí Údarás na Gaeltachta go dtí le fíor deireanas (Glaoaonaid, ambaist!). Tuigim (agus tagaim le) cuid mhór dá bhfuil á rá ag Ciarán Dunbar san alt seo:
Creidim i dtábhacht na Gaeltachta, ní mar thobar na Gaeilge amháin ach mar fhoinse cearta agus dlísteanachta mar gan Ghaeltacht ní dóigh liom go mbeadh tacaíocht stáit ar bith ann don Ghaeilge.Chun go mbeidh an Ghaeltacht buan, caithfidh sciar maith daoine bheith in ann a slí bheatha a thabhairt i dtír gach ach í á labhairt acu. Cé gur maith ann iad TG4 agus RTÉ RnaG agus araile, ní leor fostaíocht in earnáil atá ag fónamh do phobal atá ag crapadh. Tá - agus beidh - na ceantair Gaeltachta iargúlta. Is fíor go bhfuil bóithre ag feabhsú (agus ag breith an Bhéarla leo) agus b'fhiú go mór díriú ar an bonneagar teileachumarsáide a fheabhsú freisin. Is gá bheith ag táirgeadh earra ar ardluach agus ar íseal chostas onnmhairithe. Tá samplaí maith tugtha i leabhair Finbarr Bradley - seodra Brian de Staic abair nó Cniotáil Inis Meáin.
Aithníonn an paimfléid seo gur an geilleagar eithne na ceiste. Téis an paimfléid gur gá Ollscoil iomlán ag feidhmiú trí Ghaeilge chun go gcuirfeadh Gaeil agus muintir na Gaeltachta an oiliúint chaoi orthu féin ina dteanga féin chun dul i ngleic leis an bhfadhb geilleagrach.
Rinneadh comparáid ar ball inniu idir an Danmhairg a bhfuil achar agus daonra mórán mar an gcéanna na Éireann aici; ach sochaí níos fearr. Mo fhreagra ar sin ná go bhfuil a dteanga féin fós ag na Danair. Mar atá ag na hÍoslannaigh. Tharraing Dennis m'aird ar an alt seo faoin chaoi go bhfuil coistí pobail san Íoslainn ag dul i ngleic le téarmaíocht nua tríd tarraing as a gcuid ságaí. Tá eolas mhaith agam féin ar Rúraíocht agus Fiannaíocht - ach is as Béarla nó Gearmáinis a chuir mé aithne ar Mac Coinglinne, Clann Tuireann nó Macha Mongrua.
Is in onóir an Athair Ó hIceadha a scríobhadh an aiste. Fear a bhí lárnach i feachtas rathúil Conradh na Gaeilge go mbeadh an Ghaeilge riachtanach san Ollscoil Nua Náisiúnta a bhí le bunú. Téis an leabhair - agus tagaim leis - gur bua Piorrach a bhí ann ainneoin fiúntas na ndaoine a bhí bainteach leis. Mar ainneoin stádas reachtúil Ollscoil na Gaillimhe tá an Béarla in uachtar i ngach ceann de na Coláistí Ollscoile agus níl sa riachtanas an máithreánach a ghnóthú as Gaeilge ach siombalachas an cúpla focal.
Tá gan amhras Acadamh na hOllscolaíochta agus Fiontar ann agus is forais fónta iad. Ach is mionchuid de eagraíochtaí ina bhfuil an Béarla in uachtar iontu iad. Tá na Coláistí Ullmhúcháin imithe le fada; agus níl aon foras ag oiliúint ábhar oidí len iad a réiteach don earnáil Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Tá aos óg na Gaeilge fós faoi chuing an Murder Machine.
Tá obair le déanamh! Fotha ollscoile lucht léinn is plé. Cuirimis bunchloch.
