IMRAM - Nick Drake

Gadhar dúshúileach tháinig chugam

Gadhar dúshúileach bhí tuilleadh uaidh

Gadhar dúshúileach d'aithin mé

Gadhar dúshúileach d'aithin mé

Gadhar na súl dubh

Gadhar na súl dubh

Bliain i ndiaidh bliana cuireann IMRAM ceolchoirm i láthair ina gcuireann plúr na gceoltóirí leaganacha traschruthaithe de amhráin ceoltóra Béarla i láthair. Blianta eile is ainm mór le rá a bhí i gceist, agus foireann mór glórach ceoltóirí ar an ardán. Spleodar agus fuinneamh ag croitheadh an lucht féachana.

Bhí cúrsaí difriúil i mbliana. Triúr ceoltóir ar an ardán.  Liam Ó Maonlaí (guth, pianó), Neil Martin (Dordveidhil), agus Peter O'Toole (giotár).

Nick Drake an cumadóir a bhí i gceist, amhránaí nach raibh ach trí albaim eisithe aige nuair a chuir ródháileog drugaí don galar dubhach a raibh a chrúba go domhain ann deireadh lena shaol. 

Bhí an ceol níos brónaí ná mar is iondúil, níos pearsanta, níos giorra do dhaoine. 

Leaganacha traschruthaithe Gabriel. 

Saothar chúramach físe Margaret Lonergan. Go leor grianghraf de Nick Drake agus a theaghlach fite le colláis ealaíne. Agus ealaíontóirí ar leith freisin. Javier Riera mar shampla, a leagann pátrún solais geoiméadracha anuas ar tírdhreacha a bhí mar chúlra do "Crann Torthaí". 

Ealaíontóir eile nach raibh fadsaolach de bharr duairceas faoina healaíon a thug na híomhánna oiriúnacha do "Hazey Jane / Jane Sa Cheo" — an Grianghrafadóir turgnamhach Francesca Woodman. 

Fíodh na heilimintí ar fad le chéile go cúramach as saothair na healaíontóirí uilig seo chun lón anama agus machnaimh a thabhairt do lucht a bhlaiste. 

Chuir Gabriel aguisín leis, ag léamh roinnt dáin de chuid máthair Nick, Molly Drake maille dán dá chuid féin spreagtha ag leac uaighe Nick Drake. Óna shuíochán a léigh sé seachas ón ardán, sa dóigh is gur guth díchollaithe na hÉigse a chuala an lucht féachana.... Diamhair. 

Tá formhór na téacsanna ar fáil ar bhlag Gabriel

Amhráin na Féidearthachta

Tá  an rian seo  de chuid  Liam cloiste cúpla uair agam agus taitneamh tugtha dó agam. Chan sé é mar chuid den gceol ag seoladh Kostka Déardaoin seo chaite. Ach thug sé cúlscéal freisin. Go raibh aint leis ina bean rialta in Ord Bhrighid. Go mba bean rua í. Go ndeachaigh an searmanas a bhí ag an orc traidhfil blianta ó shin, athadhaint tine i gCill Dara agus lasair uaidh á scaipeadh ar fud na cruinne go clochair an oird.

Gur bhraith sé dóchas agus cóir san aer ag an am, amhráin (iolra) na féidearthachta á gceol. 

Amhrán dóchais, ardú croí. 

Thapaigh mé an deis fiafraí de cá bhfaighinn taifead agus tá sé ceannaithe anois agam, ar Bandcamp. 

https://liamomaonlai.bandcamp.com/track/amhr-in-na-feidireachta

Buail na cloig!

Níl instealladh hearóin uaim mar leigheas ar m’aicíd
Níl instealladh tuirpintín uaim, ar mo ghlúine ag impí,
Níl instealladh cóidín uaim chun go ndéanfainn aithrí, 
Níl instealladh fuisce uaim, le bheith im’ Mhichael D.
Tabhair dom instealladh grá, tabhair dom instealladh grá!

Ba amhráin as tréimhse soiscéalach Bob Dylan, trascruthaithe ag Gabriel Rosenstock agus curtha i láthair ag foireann cumasach oirifeadach a chuir Amharclann an Pavilion ag crith aréir. Na hamhránaithe Liam Ó Maonlaí, Emma Garnett, Esosa Ighodaro agus Zeenat Sarumi; Rod McVey (orgán ); Peter O'Toole (giotár ); Bill Shanley (giotár ); Al Carver (dord); agus Brian Rice (drumaí ).

Fuinneamh Gaspal, guth ilghnéitheach Liam ag iompar go leor den ualach amhránaíochta. Ach chan beirt de na spéirmhná - de bhunadh na Nigéire agus Sierra Leone - amhrán an duine. Ar an ndrochuair níl mé cinnte cén bheirt!

Mar is iondúil bhí filíocht físe cumtha ag Margaret Lonergan - bréidín fuinte as íomhánna de Dylan, ealaíon Chríostaí tríd na haoiseanna agus radharcanna uirbeacha is tuaithe ag freagairt go hairdeallach don gceoil is na focail.

Instealladh fuinnimh a d'fhág an lucht féachana ar a gcosa (tar éis do Esosa? rá linn go húdarásach 'Stand suas! ') ag buaileadh ar dhoras diaga an cheoil!

Scaoileadh slua abhaile, cothú faighte. Is fiú i gcónaí freastal ar na himeachtaí a chuireann IMRAM ar fáil - ach tá tábhacht ar leith leis na Tionscadail trascruthaithe de bhrí go n-osclaíonn siad dóirse don dream ar bheagán Gaeilge a chloiseann fuinneamh sár oirfidigh ag rince inti.

Túr na nAmhrán

Ghlac mé mo shuíochán aréir in amharclann plódaithe an Pavilion i nDún Laoghaire (imeacht Gaeilge díolta amach!) don togra ceoil is déanaí de chuid IMRAM. Ní mór dom admháil gur tearc m'eolas ar Leonard Cohen (cé go dtuigim inniu go raibh amhráin leis cloiste agam) Mar sin ní raibh aon réamhthuairim agam faoin méid a bhí romham. Tá Liam Ó Maonlaí agus Hilary Bow cloiste agam cheana, dar ndóigh agus CDanna dá gcuid ar mo phíobaire póca. Ach bhíos dall go hiomlán go nuige seo ar an Brad Pitt Light Orchestra. Is as na comhábhair ceoil seo maraon le íomhánna teilgthe Margaret Lonergan agus aistriúcháin Gabriel Rosenstock, Liam Ó Muirthile agus Seosamh Ó Murchú a fuineadh an féasta fuinniúil ceoil a cuireadh ós ár gcomhair. Máistrí ar an nGaeilge (nó an Gaoluinn, le bheith cruinn!) an triúir acu agus ba léir sin sna leaganacha snasta de na hamhráin a cuireadh faoinár mbráid.

Is dócha gur dea-theist ar ar raon Cohen (ar chuir Liam Carson síos ar mar "file eile misteach Giúdach" sa mhullach ar Bob Dylan a rinne IMRAM togra air freisin) go raibh cúigear ar fad a ghlac a seal mar phríomhamhránaí faoi seach i rith na hoíche. Bhí coinne agam le Liam & Hilary a bheith san ról sin; ach bhí triúir amhránaí an BPLO ag glacadh ról lárnach sna amhráin chomh maith, bua ar leith gutha ag gach duine acu - Ann, David agus James Blake. Bhí guth garbh ar leith ag duine des na fir a d'oir go paiteanta do na hamhráin ar ghlac sé an príomhpháirt iontu. Bhí focail agus foghraíocht go paiteanta acu ar fad. Bhí an tionlacan ceoil chomh paiteanta sin nach dtig liom oirfideach thar a chéile a phiocadh amach - veidhlín, dord, giotáir éagsúla leictreach, méarchlár agus pianó, agus uirlisí eile nach bhfeadfainn ainm a chuir orthu fite fuaite le chéile chun ceol cumhachtach a ghineadh a líon an halla agus a chuir ar coipeadh é le fuinneamh.

D'oscail an oíche leis an mbailéid grá Suzanne canta le croí agus colainn iomlán ag Liam; i measc na teideal eile a thug mé liom ná Halleujah - amhrán lán de thagairtí Bíobalta a rinne léaráidí Margaret Lonergan iad a shoiléiriú agus a threisiú -  an rosc catha "Ar dtús tógfam Manhattan ansin tógfaimid Beirlín" - ceann eile Daonlathas (thaitin an slí gur fí Liam Ó Maonlaí cuid den ceol a d'fhoghlaim sé ó Bundúchasaigh Mheiriceá tríd an ceann seo) agus mórán eile amhrán nach iad.

Chuaigh an oíche ar luas lasrach, muid tumtha san sár-cheoil agus deis againn na focail a thabhairt linn de bharr iad a bheith ar na híomhánna teilgthe, agus léirithe ag na híomhánna chomh maith.

Tar éis dóibh muid a sracadh as ár suíocháin chun gártha molta a thabhairt dóibh (agus Liam agus a bhean a chuir ag damhsa go fuinniúil!) d'fhág na ceoltóirí muid le hamhrán oiriúnach clabhsúir...

Maidir leis an lucht féachana, cé go raibh na gnáth hamhrasáin ann agus a lán Gaeilge le clos - bhí a lán Béarla le clos freisin - is léir mar sin go bhfuil ag éirí le hIMRAM daoine ó lasmuigh den ghnáth chomhluadar a tharraingt isteach chuig imeachtaí Gaeilge. Is maith sin.
Rinneadh taifeadadh ar an oíche agus tá sé i gceist go gcraolfar amach anseo ar Raidió na Gaeltachta é; agus beidh an tionscadal ag dul an chamchuairt. Mar sin, ta deis agaibh blaiseadh de mura raibh sibh ann aréir.  Tapaígí an deis sin!

Imbolc 2012: Goltraí, geantraí ach gan suantraí!

Liam Ó Maonlaí ag Imbolc
Le caoinchead Imbolc agus an Ghrianghrafadóra

Le ceolchoirm ó Liam Ó Maonlaí ar an Aoine a d'oscail Imbolc i mbliana. Bhí mo cheacht foghlamtha agam ón mbliain seo chaite agus bhíos i láthair i measc an tslua a líon an Ionad Cultúrtha go doras.  Ar feadh cúpla uair an chloig bhí muid faoi dhraíocht ag Liam, é ag seinm rogha leathan uirlis, agus é agus a ghuth á riastradh leis na mothúcháin a chur sé in iúl lena amhráin i nGaeilge, Béarla, agus - más buan mo chuimhne - teanga bundúchasach de chuid Meiriceá Thuaidh. Bhain sé ceol iontach as an pianó atá ann chun fathach ceoil eile - Séan Ó Riada - a chomóradh. Bhain sé ceol as a chosa nochta. Bhain sé ceol as giotár. Chuir sé an Mbira inár láthair go healaíonta. Agus le linn amhráin amháin, gan focal treorach a bheith ráite, "sheinn" sé an lucht féachana, ag mealladh dord ceolmhar asainn le nod dá chloigeann. Eispéireas a bhí ann, cinnte.
De Satharn, b'é a chuir clabhsúr leis an comhdháil, ag labhairt linn ar na foinsí a chothaíonn an ceol ann, agus an tábhacht leis an nGaoluinn agus an ceol ina shaol, an chaoi a fuair sé le huacht óna athair iad agus mar a múnlaíodh eisean agus an ceol san teannas agus sa ghrá eatarthu. Ba chuí an dá foirceann iad an an ócáid seo, a fáisceadh as grá na cainteoirí dá ngairm, mar a bheidh le rá anseo agam ach a mbeidh mo thuairisciú comhlíonta! Cuireadh eireaball leis dóibh siúd a d'fhán i mBaile Bhúirne, mar bhíomar i ndeá chomhluadar sa Mhuileann. Bhí comhrá thar coirm againn agus ansin béile den scoth. Le linn an allagar d'fhoghlaim mé gurbh finscéal atá san scéal gurbh oide i gColáiste Eoghan a bhaist "Hothouse Flowers" ar na scoláirí de bharr a gcúlra socair meánaicmeach, agus garbh as sin a fuair siad ainm an bhanna. I ndáiríre is Liam a d'aimsigh an t-ainm i liosta amhráin ar cheirnín i siopa (bhíodh ceirníní agus siopaí ann an tráth úd roimh rabharta eolais an idirlín!)
Ba phléisiúir agus onóir dom blaiseadh den cheol agus léargas a fháil ar a smaointe. Mura raibh ann ach sin, bheadh toradh faighte agam ar mo sciuird aneas go Múscraí. Ach bhí i bhfad níos mó i gceist le hImbolc!