Is éard atá in "An Litir" de réir suíomh Leabhar Breac ná an chéad chuid de thriológ a thabharfaidh trasna na hEorpa muid i gcomhluadar Lúcáis Uí Bhriain i mblianta tosaigh na 16ú hAoise, agus naimhde brúidiúla sna sála orainn.
Úrscéal stairiúil agus aicsean den scoth atá ann; ag baint feidhme as tús scéal chun spléachadh a thabhairt dúinn ar stair na linne tríd súile ógánaigh éirimiúil.
San tríú pearsa atá an reacaireacht don gcuid is mó, an údar mar cumhacht uilefheasach ag nochtadh dúinn cad a bhaineann do Lúcás ach freisin na mothúcháin atá aige. Ach geábh nó dhó bíonn an reacaireacht san céad phearsa - rud a chuir mearbhall orm go dtí gur bhain mé amach deireadh an leabhair agus gur foilsíodh dom gurbh é An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh an reacaire - duine a bhí, más fíor, ina chomhscoláire ag Lúcás. Ré Séamas a hAon atá ann, na hIarlaí imithe agus Ó Néill gan éifeacht san Róimh. Lámh trom na nGall ag titim ar na Gael gan Taoisigh.
Oscailt pléascach - Easpag á chrochadh as Tréas, agus mion chuir síos ar a fhuiltí agus a bhí an gnó úd ag an am - blaiseadh freisin ar mheon an phobail.
An suíomh léirithe dúinn mar sin, bogann an scéal ar aghaidh go gasta agus cuirtear an laoch inár láthair, scoláire ar scoil i nGaillimh, na gasúir ag cíoradh na ráflaí - an dá campa ina measc - Gael dílis do Ó Néill agus lucht caomhach na gceannaithe Gaillmheacha atá amhrasach faoi. Baineann an chuid eile den úrscéal leis ana heachtraí a bhaineann le Lúcás idir an t-am a bhronntar Litir an teideal air le tabhairt go hÓ Néill, an amhras a bhuaileann é an é an duine ceart don misean é, an crá croí a bhaineann le bualadh amach ar thuras baolach agus a ghaolta agus a chairde a fhágáil ina dhiaidh, agus an baol de bhrí go bhfuil sé anois in eangach na gcomhcheilg iomadúla atá ar bun, agus an namhad sa tóir air. Fear claímh oilte is ea an ógánach, dalta le ceannaí Francach sa Ghaillimh - agus roimh deire an imleabhair seo bíonn ar é fhéin a chruthú i ndáiríre seachas ar urlár an chleachtadh - i gcomhraic claímh agus intinne - agus cruthaíonn go maith.
Cruthaíonn an údar go maith freisin, ag baint feidhm éifeachtach ar an scéal chun an saol agus an imreas idir na faicsin éagsúla a léiriú dúinn le spléachadh ar imeachtaí éagsúla.
Craos talún, an Gael i ngleic le córas nua dlí nach ghlacann le fianaise nach bhfuil ar phár, fir teanga cam i sochaí ina bhfuil an Bhéarla in uachtar, ach gan í ach ag fíor bheagán.
Ach an mana "taispeáin dom, ná habair liom" leanta go paiteanta tríd síos.
Tá an lán feola le baint as an úrscéal seo, ar fad laistigh de imeacht aon lae sa Ghaillimh, agus beidh mé ag súil leis an gcéad gála eile!
Oscailt pléascach - Easpag á chrochadh as Tréas, agus mion chuir síos ar a fhuiltí agus a bhí an gnó úd ag an am - blaiseadh freisin ar mheon an phobail.
An suíomh léirithe dúinn mar sin, bogann an scéal ar aghaidh go gasta agus cuirtear an laoch inár láthair, scoláire ar scoil i nGaillimh, na gasúir ag cíoradh na ráflaí - an dá campa ina measc - Gael dílis do Ó Néill agus lucht caomhach na gceannaithe Gaillmheacha atá amhrasach faoi. Baineann an chuid eile den úrscéal leis ana heachtraí a bhaineann le Lúcás idir an t-am a bhronntar Litir an teideal air le tabhairt go hÓ Néill, an amhras a bhuaileann é an é an duine ceart don misean é, an crá croí a bhaineann le bualadh amach ar thuras baolach agus a ghaolta agus a chairde a fhágáil ina dhiaidh, agus an baol de bhrí go bhfuil sé anois in eangach na gcomhcheilg iomadúla atá ar bun, agus an namhad sa tóir air. Fear claímh oilte is ea an ógánach, dalta le ceannaí Francach sa Ghaillimh - agus roimh deire an imleabhair seo bíonn ar é fhéin a chruthú i ndáiríre seachas ar urlár an chleachtadh - i gcomhraic claímh agus intinne - agus cruthaíonn go maith.
Cruthaíonn an údar go maith freisin, ag baint feidhm éifeachtach ar an scéal chun an saol agus an imreas idir na faicsin éagsúla a léiriú dúinn le spléachadh ar imeachtaí éagsúla.
Craos talún, an Gael i ngleic le córas nua dlí nach ghlacann le fianaise nach bhfuil ar phár, fir teanga cam i sochaí ina bhfuil an Bhéarla in uachtar, ach gan í ach ag fíor bheagán.
Ach an mana "taispeáin dom, ná habair liom" leanta go paiteanta tríd síos.
Tá an lán feola le baint as an úrscéal seo, ar fad laistigh de imeacht aon lae sa Ghaillimh, agus beidh mé ag súil leis an gcéad gála eile!
An Litir
Liam Mac Cóil
Leabhar Breac
€15.00 (bog), 420 lch;
ISBN 978-0-898332-57-5
