Frithsceimhle agus saoirse cainte

I bhfad roimh imeachtaí na seachtaine i bPáras agus slad iriseoirí Charlie Hebdo ba léir gurbh an dúshlán mór roimh an Eoraip ná an radacachas Ioslamach atá ag fás i measc mionlach daoine óga. Cuid acu de bhunadh na tíortha traidisiúnta Ioslamacha, ach scair suntasach i measc pobal seanbhunaithe na hEorpa ata ag iompú ar an Ioslam radacach de bharr coimhthíos leis an bpobal ina mhaireann siad. Ag an t-am céanna tá radacachas den eite dheis ag fás freisin, fearacht an Front National sa Fhrainc, agus anois sa Ghearmáin á chnuasach faoin mana PEGIDA ("Patriotischen Europäer gegen die Islamisierung des Abendlandes" - Eorpaigh tírghrácha i gcoinne Ioslamú an Iarthair) agus an cuma ar an scéal go bhfuil an páirtí nua thall Alternative für Deutschland (Malairt rogha don nGearmáin) ag teacht i dtír ar an coimhthíos is míshuaimhneas seo leis an gcóras mar atá.

Tá na grúpaí seo ach beag, ach mar a chonaic muid ar na mallaibh is féidir le líon beag daoine daoine tír iomlán a sceimhliú, agus an domhan a chuir ag faire. (Cé nach gá gur mar sin a tharlódh - mharaigh Boko Haram líon i bhfad níos mó daoine thart ar an am céanna gan mórán airde a tharraingt).

Is fada muid ar an eolas faoi modhanna oibre sceimhlitheoirí. Rinne Lawrence Durrell ina leabhar Bitter Lemons cuir síos beacht: sé aidhm an sceimhlitheora aisfhreagra ar an pobal i gcoitinne a spreagadh, d'fhonn go gcuirfeadh an fraoch a spreagann pionós ar na neamh chiontaigh breis daoine le tacú leis. (Féach anseo)

Tá roinnt ailt spéisiúla léite le cúpla lá anuas agam faoin slad i bPáras agus na ceisteanna a eascraíonn as. Thaitin alt Alex Hijmans i Tuairisc go mór liom, ag moladh cairdeas mar chosaint.

Táim idir dhá chomhairle maidir le saoirse cainte. Ar lámh amháin creidim go bhfuil áit ann don aor, don saighdeadh agus don graostacht.

Der Satiriker ist ein gekränkter Idealist: er will die Welt gut haben, sie ist schlecht, und nun rennt er gegen das Schlechte an.

'Idéalaí maslaithe is ea an aorthóir. Is mian leis an Saol a bheith Maith; tá sé Olc, agus anois tugann sé fogha faoin Olc.'  

Sin a dúirt Kurt Tucholsky (faoin ainm chleite Ignaz Wrobel) in aiste inár tháinig sé ar an tuairim go bhfuil gach rud ceadaithe don Aor. (Was darf die Satire)

Ach níl tír ar bith ar domhan nach gcuireann srianta dlí ar rudaí áirithe a rá - ar mhaithe le síocháin poiblí. Agus caithfead a rá go raibh amhras orm an raibh an ceart ag RTÉ ardán a thabhairt don tuathghríosóir Anjem Choudary. Sa mhullach ar sin is minic ar na saolta seo feachtais ann i gcoinne dreamanna a deir nó a fhoilsíonn rudaí áirithe, agus ardáin á cheilt ar daoine labhairt ag ollscoileanna mar go n-easaontaíonn dream éigin leo. Go minic is faoi mhana cosaint mionlaigh a déantar a leithéide de chosc a chuir i bhfeidhm.

San tír seo, de bhrí go bhfuil foráil Bunreachta ann i gcoinne Diamhasla (foráil ar cheart é aisghairm) tá dlí i gcoinne Diamhasla:

"Aon ní diamhaslach nó ceannairceach nó graosta a fhoilsiú nó a aithris is cion inphionóis é de réir dlí" Airt 40.6.1 BnahÉ

Tá iarracht déanta san Acht cáiliú a dhéanamh ar an gcoir:

(2) Chun críocha an ailt seo, déanann duine ní diamhaslach a fhoilsiú nó a chur i gcaint más rud é —

(a) go ndéanann sé nó sí ní a fhoilsiú nó a chur i gcaint atá rómhaslach nó rótharcaisneach i ndáil le nithe a maíonn aon chreideamh gur nithe beannaithe iad, agus, ar an tslí sin, uafás a spreagadh i measc lín shubstaintiúil de lucht leanúna an chreidimh sin, agus

(b) go mbeartaíonn sé nó sí, tríd an ní lena mbaineann a fhoilsiú nó a chur i gcaint, an t-uafás sin a spreagadh. 

Níor ciontaíodh aon duine faoin dlí roimh 2009 agus ní raibh ach cás amháin ann go bhfios dom a bhain le greannán ag spochadh as an Eocairist. Ach is rí léir go bhfeadfaí leas a bhaint as an alt thuas chun dlí a chuir ar dhaoine mar a bhagair ollamh Ioslamach abhus a dhéanamh dá ndéanfaí athfhoilsiú ar scigléirithe Charlie Hebdo abhus. Ní dócha go n-éireodh le cás mar é ach ba leor an bhagairt agus an costas a bhaineann le cás le fál áirithe a chuir in áit.

Ar an lámh eile áfach is minic claontuairimí faoi aicme nó grúpa pobail á bhuanú le scigléirithe mar seo, agus baineadh mífheidhm as a leithéid cheana - ag na Naitsithe abair.

Níl mé cinnte cén dóigh is fearr leis an cóimheá seo idir ceart mionlaigh agus cearta daoine aonair cur i gcoinne smaointe a easaontaíonn siad leo a bhaint amach. Is dócha, fearacht gach ní eile, go mbeidh siar is aniar dleathach ann i gcónaí. 

Tá an píosa seo a dul ag fánaíocht orm.

Creidim i saoirse cainte. Creidim freisin i ndeá bhéasa. Creidim gur gá bheith faichilleach ag dul i ngleic le lucht sceimhle - gan an aisfhreagra atá uathu a bhronnadh orthu.

Ach sílim nach mbeidh aon rath ar an scéal go dtí go mbíonn fís dearfach againn san Eoraip, fís atá tarraingteach freisin dóibh siúd inár measc a mhothaíonn coimhthíos leis an tír inar rugadh agus tógadh iad.

Easpa urraime dóibh foinse cuid mhó den coimhthíos seo, toradh lofa an nua-liobrálachais agus na hidirdhealaithe ar bhonn creidimh is dath craicne atá fós láidir.

Tá muid ag tús an próisis imeasctha san tír seo don gcuid is mó. Tá súil agam go n-éiríonn linn botúin na tíortha eile san Eoraip a sheachaint, nó ar a laghad a mhaolú.

Ach gan tuiscint cad is brí le saoránacht Éireannach, cad iad na luachanna coitinne, agus iad a chuir i bhfeidhm, beimid ar an mbóthar céanna.