Mná Dána

Bhí seachtain na Breataine Bige ag siúl i mBaile Átha Cliath thart ar tús mí Márta, agus taispeántas ar bun san CHQ ar na céanna. I gcruinneog de chuid an taispeántais sin ar an 9ú Márta bhí ócáid filíochta ag comóradh Lá Idirnáisúnta na mban. Triúr banfhile Éireannach, triúr Breatnach, tugtha le chéile ag Y Stamp – meitheal filíochta Breatnach, agus Reic na hÉireann.

Bhí mé ann, duine den beagán fear a bhí i láthair, ag ócáid a bhí ag ceiliúradh na mBan. Sin ráite, thug Llio Maddocks, an chéad file Breatnach a reic, suntas dó gur ag scríobh faoi thionchar na bhfear a bhí sí ainneoin go raibh fúithi dánta feimineach a scríobh. Ceal Breatnaise, is taobh le ceol a gutha a bhí mé seachas do mír amháin den chiogal "Nithe a deir Stócaigh Liom" ar chuir a comhghleacaí Taylor Edmonds Béarla air – sin agus an achoimre gairid a thug sí féin ar ábhar a dánta. Ba tréan a ceol áfach.

Thug Dairena Ní Chinnéide a rogha dánta féin dúinn san dá chanúint a bhfuil smacht ag a teanga gabhlach orthu! Searc mná, idir máthair, leannán agus bé: mealltach nó maíteach. Cíoradh ar an dúchas – ag iarraidh doimhneacht fréamhacha an fhocail a cheapadh i mBéarla.  Líonadh an phuball de chumhacht a héigse.

Ceol dáiríre a bhí ag Siân Miriam – le agus gan tionlacan lirchruit. (Lyre harp – theip orm aistriú a aimsiú). Amhrán ceana dá máthair. Dúlra Ynys Môn. Screamh agus doimhneacht a sráidbhaile dúchais. Ní raibh mé ar adhastar ag brí na bhfocail – ach bhlais mé go doimhin den gceol.

Is léir go bhfuil Sionainn Ní Ghreácháin tar éis a cuid féin a dhéanamh den nGaeilge atá foghlamtha aici ón meánscoil agus Ollscoil. Agus tá guth agus teacht i láthair aici a lig di an phuball a chrith le ceol a héigse,  searc, féiniúlacht, neart, neamhspleáchas.

As Caerdydd do Taylor Edmonds ach tá rútaí aici san Bhreatain agus sa Chairb. As Béarla a reic sí, dánta aduaine faoi máthair i ngleic le tréigean, bandia na Sabhrainne ag cosaint na mban agus ag baint díoltas as easurraim agus foréigean; nó caidreamh bia le seanathair ón Chairb ar fhág an saol a sháith coilm air agus rúin gan insint. Dhíol Llio Maddocks an cóir léi tríd Breatnais a chuir ar an dán sin, Patois.

Bunaitheoir Reic, Ciara Ní É – an Phenomenal Women í féin - a chuir clabhsúr leis an ócáid.  Bhí a mháthair i láthair, agus chomh maith leis an dán idirtheangach a scríobh sí do Cumann Peil na mBan reic sí péire dán seirce dá máthair, ceann i ngach teanga. Bhí an aer trom le mothúcháin, agus bhain fírinne na dánta deora asam – an ghrá laistiar den streachailt idir máthair agus iníon; an muinín a fhágann amhlaidh é.

Ba chineál faoiseamh é go bhfuil an dán a spreag ridire anaithnid méarchlár – Ramhar, Gránna, Iomarca smidiú, béalscaoilte agus lán di féin, chomh greannmhar céanna as Béarla agus atá as Gaeilge agus gur chuir sí an chruinneog ag canadh an curfá léi!

Ard oíche éigse agus léiriú ar bhláthú ginias na mbain ar dhá thaobh Muir Meann, sna teangacha ársa a fáisceadh as an ithir agus san teanga eile úd a ligeann dúinn caint le chéile agus léargas éigin a thabhairt ar anamacha a chéile.

Go gcoinní an Bé na mná éigse seo ághmhar, dána, cuí-smidithe, béalscaoilte ag dáileadh orainn féin!