Nod libh: Tá tráchtanna múchta mar go raibh mé cráite ag tairiscintí airgid agus asarlaíochta i nGoogle Gaeilge. Tá fáilte roimh comhfhreagras áfach ag aonghusoh ag gmail ponc com.
Tá ag éirí thar na bearta le Ingenuity - ingearán NASA ar Mars. Togra turgnamhach atá ann, nach raibh i gceist ach dornán eitiltí chun an féidearthacht eitilt ar Mars a iniúchadh. Tá aon eitilt déag curtha de ag an t-ingearán go dtí seo, ag dul i bhfad thar an méid a bhí beartaithe.
Seo gléas a tógadh a baint úsáide as crua earraí tráchtála, agus córas ar leith bogearraí foinse oscailte bunaithe ar Linux - F'. Go stairiúil bheadh togra mar seo ag baint úsáide as crua earraí agus bog earraí a forbraíodh go háirithe don mhisean. Gan amhras rinneadh go leor, leor tástáil - agus tá macasamhail an ingearáin fós in úsáid ag foireann JPL chun rudaí a phromhadh ar an domhan seo.
Um nóin Mharsa a déantar na heitiltí - tráth a mbíonn cadhnraí Ingenuity lán luchtaithe. Caithfear na rótair a chuir ag casadh ar ardluas d'fhonn an árthach a ardú in atmaisféar tanaí Mharsa. Agus níltear ag stiúradh an ingearáin - ní bhíonn teagmháil dhíreach ar bith leis, bíonn ar an fhoireann an misean a reamhchlárú, agus bíonn fánacht roinnt uaireanta an chloig go dtí go bhfaigheann siad sonraí na heitiltí via nasc tríd an fánaí Perseverance agus ar satailít atá i bhfithis thart ar Mharsa.
I measc na sonraí sin bíonn go leor leor pictiúir - fearacht an chinn seo.
Tá níos mó ná pictiúir i gceist leo seo, áfach - is cuid de chóras loingseoireachta Ingenuity iad. Níl na mionsonraí ar eolas agam, ach tá an pictiúr agus an t-am beacht a ghlacadh é in úsáid chun an ingearán a stiúradh (i measc rudaí eile, gíreascóp mar shampla). Bhí fadhb in eitilt amháin nuair a shleamhnaigh botún isteach sa chóras - fágadh pictiúir amháin sa sraith ar lár agus cuireadh am míchruinn leis an gcuid eile den sraith - rud a d'fhág an árthach ag luascadh ó thaobh go taobh ag iarraidh botún nárbh ann do sa loingseoireacht a cheartú.
De bhrí nach raibh ach líon beag eitiltí beartaithe i dtosach, agus teorainneacha acmhainní ríomhaireachta le cuir san áireamh, rinneadh simpliú ar an algartam loingseoireachta - ag glacadh leis go raibh an dromchla ar Mharsa cothrom agus réidh sa limistéar eitilte. De réir mar atá an turgnamh ag dul ar aghaidh áfach, níl an simpliú sin fíor níos mó - agus is gá athruithe a chuir i gcrích ar na bogearraí.
Is follas go bhfuil foireann oilte éirimiúil cúramach ag obair as lámha a chéile chun an togra seo a chur i gcrích - agus go bhfuil an dearg-ádh leo freisin!
Diomaite de roinnt beag fadhbanna bogearraí tá gach rud tar éis feidhmiú níos fearr fós ná mar a bhí súil ag an innealtóir is dána dóchasaí ina measc!
San gála is déanaí seo de thogra athnuachana litríochta Leabhar Breac, tá Feargal Ó Bearra tar éis feidhm a bhaint as a scoláireacht leathan agus domhain chun leagan taitneamhach den scéal meánaoiseach Buile Suibhne a chuir ar fáil do léitheoirí (oilte) an lae inniu.
Mar atá ráite aige féin san Iarfhocal (ar díol spéise agus lón léitheoireachta ann féin é), is ar an gcluas atá a leagan dírithe agus tá an prós féin ceolmhar fileata. Agus mar ba mhinic sna sean scéalta, tá dánta ag athrá nó ag dlúthú na himeachtaí fite tríd.
Suibhne féin a labhraíonn linn tríd síos, ag tabhairt léargas dúinn ar a thurnamh ó Rí uaibhreach i measc a theaghlach grámhar go fear buile líonta le sceoin ag lingeadh ó chrann go crann ar a sheachnóin tríd Éirinn.
Tubaiste a tharraingíonn a chol leis an gcreideamh nua air - níl aon ghlacadh aige le hiarrachtaí Rónáin síocháin a dhéanamh le linn catha. Goineann sé giolla leis an naomh agus caitheann sleá leis féin a bhuaileann an clog a bhfuil fuatha ag Suibhne dó. Mallacht air an toradh, agus téann sé le craobhacha.
Tá faoiseamh éigin i ndán dó ag deireadh saoil de bharr idirghuí naoimh eile - Mo Ling.
Scéal ar an gcumhacht, an chreidimh, an tráma inste go paiteanta.
Ní duine mé a tharraingíonn foclóir chugham agus mé ag léamh - más féidir liom meabhair a bhaint as an dtéacs i gcomhthéacs is fearr liom na cruachainnteana a fhuascailt ar ball. Tá siad ann, ar ndóigh, agus iarracht déanta saibhreas teanga an bhunleagan a chaomhnú. Tá formhór acu le fáil i FGB. I roinnt cásanna bhí air leaganacha a lúbadh go háirithe ar mhaithe le meadaracht san fhilíocht. Tá * curtha leis na leaganacha sin agus fáil orthu san Iarfhocal. (Is trua liom áfach nár déanadh gluais in ord aibítre astu. Ba fhusa sin dá mba mhian le léitheoir iad a chinntiú agus é ag léamh).
Bhain mé taitneamh as an leabhar, agus fillfidh mé arís air. Chuala mé Feargal féin ar an gCúinne Dána ag léamh agus ag cantaireacht sliocht as - chuir sé sin toise ar leith leis, agus mar a deirim téacs atá anseo don gcluas.
Tá moladh ag dul don scéalaí a chéad ceap, nach eol dúinn a ainm, don scríobhaí a thug slán an scéal, agus go háirithe do Fheargal agus do Leabhar Breac a chuir ar fáil mar earra snasta ealaíne dúinne é!
Téacs a bhfuil teachtaireacht ábhartha ann do lucht ár linne féin ós minic ar na meáin [mhí] shóisialta iad siúd is laige ná lucht a lasctha á náiriú go poiblí, iad siúd is mó a thuileann trua á bhfágáil taobh leis an uirísliú urghránna os comhair an tsaoil.
Níl Seicis agam, seachas dornán nathanna proinntí. Mar sin, is as Gearmáinis atá nath cháiliúil Švejk léite agam. Melde gehorsamst - tuairiscím go humhal - Poslusne hlásím.
Chomh maith le dhá leagan den úrscéal - ceann acu le léaráidí Josef Lada - tá dhá leabhar de phíosaí gairide le Jaroslav Hašek ar na leabhragáin againn.
I ndiaidh dom bheith ag plé leis an tSeic anseo le déanaí, tharraing mé chugam ceann acu - Meine Beichte (M'Fhaoistin). Dornán scéalta faoi Švejk, dornán scéalta eile agus roinnt dírbheathaisnéis bréige.
Tréith Švejk, an dea saighdiúir, ná orduithe a chomhlíonadh go litriúil, agus spior spear a dhéanamh den Arm dá réir. Ba mhaith leis na hoifigigh fáil réidh leis - ach teipeann orthu.
Dhá shampla - agus é ina ghiolla ag séiplíneach na reisiminte, ordaítear dó fíon Aifrinn a fháil, ach gan ach an fíon ó bhaile áirithe san Ostair íochtar a ghlacadh. Abhae leis más ea, ó thuaisceart na hIodáile, sa tóir ar an bhfíon... San Aifric a chríochnaíonn sé nuair atá sé ag léiriú eitleán nua d'oifigeach ón Rumáin agus nuair a ordaíonn oifigeach eile dó le teann cantal eitilt go dtí an Diabhail...
Bíonn scéalta eile níos seirbhe agus fimíneacht an chléir agus na huaisle á sciolladh aige. Greann dubh dóite taitneamhach, fonóid faoin dream in uachtar de bharr oidhreachta agus maoine.
Áiféis amach is amach atá sna píosaí faoi fhéin, reductio ab absurdum ar cáineadh air ó iriseoirí eile.
Tá léaráid in aghaidh an scéil de chuid Josef Lada sa leabhar, agus is mór an spóirt iad.
Is acu a bheadh an spóirt le ciorcail órga na hÉireann, creidim.
Tamall siar bhí cuntas Twitter Motherfoclóir faoi stiúir ag bean ón tSeic @lejdulka agus ag pointe éigin sí go raibh dán cáiliúil de chuid athbheochan na Seicise faoi anáil miotais na hÉireann. Chuir sin ag tochailt agus ag cuimhneamh mé!
Chuaigh mé féin díreach ón Ollscoil go Beirlín. Tar éis bliana nó mar sin casadh mo nuachar anois agam; agus ceann de na rudaí a bhí i gcoitinne againn ná fonn siúlóide. Níl an tSeic (an tSeicslóvaic an uair úd) ach cúpla uair an chloig ar traein ó Bheirlín agus is iomaí deireadh seachtaine a chaitheamar ar siúl san České Švýcarsko (Eilvéis na Boihéime), díreach trasna an teorainn ón Sacsan - ceantar gaineamhchloiche a bhfuil go leor clasán agus craosán ann, agus áirsí diamhaire cloiche - agus go leor siúlóid marcáilte go soiléir tríothu. Chabhraigh sé go raibh na proinntithe (agus an leann) go maith agus saor don té a raibh Deutschmark ina phócaí ...
Níl de Seicis agam ach dornán nath proinntí, ach chuir sí Adalbert Stifter in aithne dom. Scríbhneoir as Gearmáinis a rugadh sa Böhmerwald/Šumava ar teorainn na hOstaire anois. Tá roinnt mhaith dá chuid úrscéalta lonnaithe sa cheantair sin, agus chaitheamar seachtain nó mar sin ar saoire taitneamhach ann i 1993 measaim. I measc na húrscéalta atá aige tá ceann cáiliúil Witiko - scéal atá bunaithe ar fíorscéal faoi ceann fine sliocht uaisle a raibh ról lárnach acu i stair na Boihéime. (Is cosúil go raibh sraith i gceist aige, ach is dóigh liom nach bhfuil ann seachas an ceann téagartha seo ach úrscéal gairid faoi deireadh tragóideach géag den sliocht sna cogaí creidimh - Der Hochwald).
Bhí roinnt Kafka léite agam roimhe agus ó shin ar ndóigh, Giúdach de bhunadh Prág a scríobh as Gearmáinis freisin. In aistriúchán Gearmáinise freisin atá An Dea-Saighdiúir Švejk le Jaroslav Hašek léite agam; tá cuid eile dá shaothar léite le fonn agam, greann dóite go háirithe ag baint leis an Strana Mírného Pokroku v Mezích Zákona (An páirtí um dul chun cinn measartha laistigh de shrianta an dlí). (Bhí mé ag súil go mór cóiriú raidió Breandán Uí hEithir ar Švejk a chlos - bhí sé le bheith mar chuid de chomóradh na bhFlaitheartach, ach cuir an paindéim poll sa phlean).
Eolas sách dromchlach ar an tSeic atá agam mar sin, ach spéis áirithe. Agus cuimhní geala (cuireann suirí loinnir ar chuimhní!).
Tagairt eile a ritheann liom ná go bhfuil Cath an tSléibhe Bháin (Bitva na Bílé hoře) luaite san úrscéal An Cléireach le Darach Ó Scolaí. Bhí saighdiúirí Gaelacha i go leor áiteanna ar an Mór Roinn, go minic san áit a raibh manaigh rompu...
Zum Exempel – Dragoner – sprich: Aus welchem Vaterland schreibst du dich? Erster Dragoner. Weit aus Hibernien her komm' ich.
Wallensteins Lager Friedrich von Schiller
Ar ndóigh, nuair a d'fhill mé ar Éirinn agus nuair a thosaigh mé ag
freastal ar an gCiorcal Díospóireachta - thar ar 2003 - chuir mé aithne
ar Michal Měchura.
An uair úd bhí sé fós ag obair le Microsoft, ach ó shin i leith is ar a
scileanna ríomhchláraithe atá go leor de bhonneagar na dána digiteacha
Gaeilge tógtha.
Ar aon nós, ón tagairt a thug @lejdulka don dán, thuig mé gur scéal Labhraidh Loingseach agus a dhá ó pill a bhí i gceist. Bhíos thar a bheith fiosrach cad a spreag Karel Havlíček Borovský an ábhar seo a úsáid! Is cosúil go raibh spéis ag daoine forásacha san tSeic in Éirinn - go bhfaca siad cosúlachtaí idir an Bhoihéim faoi riail na nOstarach agus Éireann faoi riail na Breataine; agus gur spreag leithéidí feachtas Uí Chonaill um Repeal iad - cé go raibh tuiscint thar a bheith éagsúil acu ar ceist na teangan ná mar a bhí ag Uí Chonaill (cá bhfios cén corr a chuirfí i stair na hÉireann dá dtuigfeadh an Conallach go mba thábhachtaí an Ghaeilge ná an chreideamh chun Éire saor daonlathach a bhaint amach?)
De bharr cúpla nod ó @lejdulka tháinig mé ar alt le fear darbh ainm Moritz Hartmann - Boihéamach a labhair Gearmáinis agus a thug cuaird ar Éireann agus é ar a sheachaint (de bharr an bhaint a bhí aige le feachtais forásacha sna críocha Gearmánach). Más fíor a insint ar an scéal (Briefe aus Dublin, Hartmann), chuala sé scéal Labhraidh Loingseach ó iar-mhairnéalach i dteach óil de chuid an daoscarshlua iar-ghorta i bplódcheantair Bhaile Átha Cliath. (Agus gach seans gur chuala). Bhí an scéal lonnaithe ag an reacaire i gCill Mhantáin (Viklov), mar atá leagan Seicise Borovský. Borovský a bhaist Kukulin (Cú Chulainn) ar an mBearbóir, ámh. Agus a rinne dord Seiceach den gcláirseach Gaelach.
Agus mé ag tochailt tháinig mé ar an bhfíseán thuas, scannán bunaithe ar an ndán a rinne Karl Zeman sna caogaidí.
Scéal ársa atá ann, ar ndóigh, ag dul siar chomh fada le Midas na Gréige - ach buan uilíoch mar nach bhfuilimid saor fós ó rialtóirí a imríonn cos ar bolg ar an bpobal ar mhaithe leo féin. Scéal úsáideach, mar sin, do dream forásach - tuigeann an eolach agus an té a bhfuil dúil sa tsaoirse aige an nod, ach is féidir é shéanadh ar na húdaráis - pé acu Hapsburg nó Cumannach....
Moladh eile a rinne @lejdulka ná an leabhar Ireland and the Czech Lands a léamh; sraith aistí acadúla a chuireann cúrsaí éagsúla san dá thír trí chéile. Chuir mé fios air ón leabharlann agus bhain mé adhmaid áirithe as. Na cosúlachtaí spéisiúla; na teagmhálacha freisin. Agus na codarsnachtaí! Ceachtanna fós le foghlaim. Trácht ann ar dhearcadh (impiriúil) taistealaithe Sasanacha agus Gearmánacha - nó cainteoirí Gearmáinise, ar aon nós - ar an dá chríoch a bhí bhí leatrom ag cumhacht ar mhalairt teanga agus leagan den gCríostaíocht - agus cos ar bolg dá réir. Uaisle de na Seanghall as Éirinn a fuair gradam agus tailte tríd seirbhís d'arm na hImpireachta. Beagán eolais ar scor clochar na bProinsiasach i bPrág agus scaipeadh na mbráithre. Seoda beaga eolais.
Rud éigin ar Twitter a spreag mé le fios a chur ar chuntas Ger Ó Cíobháin ar a iomramh naomhóige deiseal timpeall cósta na hÉireann i lár na seachtóidí.
Leabhar measartha gairid atá ann, agus go leor rudaí nach mbaineann leis an turas farraige fágtha ar lár sa chaoi is nárbh léir dom gur sé seachtaine agus breis a mhair an turas.
Ach is fileata an cur síos ann, ó chéad mhúscailt an smaoineamh in aigne déagóra go dtí gur aimsigh sé comrádaí —Danny Sheehy óg - agus é féin i lár a shaol.
Rinne mé iontas - léiriú ar an athrú saoil - ar an méid tagairtí do chaitheamh toitíní atá ann, agus é fós sa leaba ar maidin fiú. Agus fuisce agus pórtar leo sa naomhóg agus iad ag slogadh go minic!
Ba léir a ghrá domhain don fharraige agus don dúlra, agus a chreideamh láidir i nDia agus naomh na nGaeil a thug misneach dó ar thuras a bhí contúirteach go maith, agus cúpla eachtra scáfar ann.
Ba léir freisin a dhoicheall - agus na Trioblóidí in airde réime - roimh taobh amháin ó thuaidh, cé go bhfeictear dom gur caitheadh cóir go maith leis, go háirithe ag lucht an Gharda Chósta a bhí ag faire amach dóibh.
Fuaireadar comhluadar agus aíocht mórán gach áit fán slí, seachas, ar chúis ait éigin, ar Oileán Chléire!
Leabhar taitneamhach agus cuireann léaráidí Tom Roche go mór leis.
Bhí mé ag fanacht i bhfad leis an leabhar seo teacht chugham ón leabharlann. Measaim go ndeachaigh an t-iarratas ar strae - nuair a d'fhiosraigh mé an cheist le lucht na leabharlanna is cosúil gur seoladh duine éigin go domhain isteach i stóras éigin chun é aimsiú.
Is dócha gur Bildungsroman atá ann, fear óg de sliocht sean uaisle Gaelach ag teacht in inmhe le linn Cogadh na Saoirse agus ina dhiaidh. Gaol maith aige lena athair, agus caidreamh le bean óg - ach go dtéann sise i dtreo na Poblachta áit a chloínn seisean leis an Saorstát.
Tréimhse sna hÓglaigh, tréimhse i gcampa géibhinn, tréimhse in Ollscoil na Tríonóide agus é i gceist aige bheith ina oide, tréimhse ar ais ar an bhfeirm de dheasca tubaiste sláinte a bhain dá athair. Agus an fear céanna ag tabhairt óráid sa Seanad nuair a bhuaileann an taom é.
Tá deireadh an scéil aisteach, agus iomarcach dar liom - measaim dá mbeadh eagarthóir liteartha maith ag Mac Giolla Iasachta go bhfágfaí an chríoch ar lár!
Feictear dom gur chuir sé go leor leor dá thaithí agus smaointe féin sa scéal, agus is iomlánú maith é dá réir ar a dhialann. Tá an insint féin tarraingteach go maith.
Measaim go bhfeictear ann conas ar thráigh go leor d'fhuinneamh na ndaoine de bharr aighneas an Chonartha. Agus bhí cúrsaí talmhaíochta thíos leis chomh maith, dar le Mhic Giolla Iasachta, cúis na Gaeilge.
Úrscéal spéisiúil. Ní sa chlúdach deas as barr an leathanaigh a bhí an chóip a fuair mé, ach i gclúdach crua leabharlainne!
I ndiaidh dom alt a scríobh inné faoi ríomhchlárú agus intleacht shaorga léigh mé an t-alt seo maidir le botún tromchúiseach i Chrome OS, a d'fhág daoine gan rochtain ar a ngléasanna.
Chuir an míniú mearbhall orm i dtosach - "&" in áit "&&" a bhí i gceist. Ní bheadh a leithéid tromchúiseach i C - cé go bhféadfadh sé toradh mícheart a thabhairt. Is éard is ciall le "&" le dhá oibreann i C ná agus de réir giotáin - beidh an giotán san toradh fíor má tá an ghiotán san dá oibreann fíor. Mar shampla, ag úsáid uimhreacha déanárta:
0b1010 & 0b1011 => 0b1010.
ach
0b0101 & 0b1010 => 0b0000
I C ciallaíonn && agus loighice; má tá an dá oibreann fíor, beidh an toradh fíor. Níl an luach ar fíor sáinmhínithe, is ionann aon luach nach náid agus fíor. Go hiondúil, is 1 a bhaineann an tionsaitheoir feidhm as mar fíor.
Bhí corr eile i gceist leis an bhfadhb a tháinig chun cinn i gcás Chrome, áit a bhfuil C++ in úsáid, agus brí beagáinín éagsúil i gceist le & agus &&.
Tá feidhm loighice acu araon; ach má tá an oibreann ar chlé bréagach, ní dhéanann && an oibreann ar dheis a ríomh in aon chor. Seo, is, cosúil, an feidhm a spreag an fadhb.
std::string VaultKeyset::GetLabel() const {
if (key_data_.has_value() & !key_data_->label().empty()) {
return key_data_->label();
}
// Fallback for legacy keys, for which the label has to be inferred from the
Dá mbeadh && úsáidte, agus dá mbeadh key_data_.has_value() bréagach, ní ríomhfaí in aon chor key_data_->label().empty(). Déanaim amach, sa chás go raibh an chéad oibreann bréagach, nach mbeadh an dara ceann bhailí, agus go mbeadh fabht ann dá ndéanfaí iarracht é a ríomh.
Is cosúil, dar liom, go raibh feidhm nua a thabhairt isteach diaidh ar ndiaidh, ach go raibh an sean feidhm ("legacy keys") de dhíth dáiríre. Shamhlóinn freisin gurb é sin an chúis nár aimsigh na scrúdaithe an fhadhb sular scaoileadh é - go raibh siad ag díriú ar an feidhm nua a bheith ag obair ceart. Ba cheart ar ndóigh bheith cinnte, má tá seanfeidhmeanna in úsaid, nach bristear iad. Ach is éasca do forbróir dearmad a dhéanamh ar an tsean-rud!
Is minic, san ríomhchlárú, go mbíonn fabht tromchúiseach mar thoradh ar bhotún fánach mar seo.
Blianta fada ó shin, scríobh Eric Raymond aiste fhada faoi forbairt bogearraí foinse oscailte - The Cathedral and the Bazaarag déanamh codarsnacht idir stíleanna lárnaithe comhlachtaí agus stíl oscailte leithéidí Linux.
I measc na nathanna a mhúnlaigh sé ann bhí nath ar ar thug sé dlí Linus"ach a dóthain súile a bheith agat, tá fabht ar bith éadomhain".
Ó shin, tá córais fearacht Linux tar éis ard chaighdeán cáilíochta a bhaint amach, i bpáirt de bharr an líon ábhalmhór úsáideoirí oilte atá in ann, agus fonn orthu, tochailt go domhain isteach in inní an chórais. Sé sin, úsáideoirí ar forbróirí iad.
Ainneoin na comhlachtaí móra tráchtála atá ar dromchla an idirlín, is bogearraí foinsí oscailte cnámh droma an chórais. Agus tá na milliúin tograí éagsúla ar leithéidí github ina bhfuil eagraíochtaí móra fearacht NASA nó ESA, agus forbróirí aonair tar éis a gcuid bogearraí a chuir ar fáil i bhfoirm foinse oscailte faoi réimse leathan ceadúnais foinse oscailte (a choinneoidh foireann dlíodóirí oilte gnóthach ar feadh na cianta le hoibriú amach cé na cearta a cheileann agus a bhronnann siad, ach sin scéal eile).
Ainneoin go bhfuil táirgí áirithe tar éis ardchaighdeán a bhaint amach, uaireanta ní amharcann na súile san treo ceart! Roinnt blianta ó shin thangathas ar fabht dochrach i leabharlann SSL atá in úsáid go forleathan chun eolas ar an idirlíon a chriptiú - thug an fabht ar baisteadh Heartbleed air deis do bhradálaithe teacht ar eolas ón sprioc-chlár tríd teachtaireacht bradach a sheoladh. Is botún simplí a rinne forbróir amháin a bhí i gceist, nár tugadh faoi ndeara. Tarlaíonn a leithéidí!
Anois tá an comhlacht Microsoft, a bhfuil seilbh acu ar github féin tar éis feidhm a bhaint as Intleacht Shaorga atá bunaithe ar GPT-3 chun cúntóir ríomhchláraithe a chruthú. Amhail mar a "fhoghlaimíonn" GPT-3 conas téacs a chumadh tríd scagadh a dhéanamh ar ábhar ón idirlíon, "foghlaimíonn" CoPilot ó cód ar GitHub.
Ach is iomaí togra tréigthe ar GitHub, agus is iomaí togra nach bhfuil ach duine nó beirt ag plé leis - mar sin, tharlódh an cód a bheith fabhtach. Má tá leithéidí CoPilot ag slogadh isteach cód mar sin, agus ag cruthú cód a rachadh tríd an tiomsaitheoir gan aon fhabht a léiriú.
Ach mura bhfuil sé feicthe ag súil ar bith, le tuiscint, conas a d'fheadfadh sin bheith amhlaidh?
Thóg sé chomh fada ar an leabhar seo teacht chugham ón leabharlann go bhfuil dearmad déanta agam cad é go díreach an moladh a spreag mé chun fios a chur arMise agus m'Asalle R.L. Stevenson, aistrithe ag Seán Ó Ruadháin. Alt irise, measaim.
Cuntas ar thuras tríd ceantar sléibhtiúil na Cevennes atá ann, Stevenson agus Asal a cheannaigh sé chun a threalamh a iompar agus na heachtraí a bhain dó agus é seal ag codladh faoin spéir, seal ar lóistín i Mainistir Trappach, seal i dtithe aíochta.
Is léir go raibh taighde déanta aige roimh ré ar stair an cheantair, áit a raibh éirí amach fuilteach ag Protastúnaigh Hugenot i gcoinne cuir faoi chois fuilteach an Rí orthu.
Tá an stair sin mar chúlra dá eachtraí agus é ag foghlaim conas asal a thiomáint!
Níor shíl mé ón méid a bhí léite agam gur duine cráifeach ab ea Stevenson (agus seans nárbh ea) ach is cinnte gur léirigh sé ba do na Protastúnaigh a rinne éirí amach sa cheantar.
Tá an Ghaeilge a chur Ó Ruadháin air saibhir (agus réamhchaighdeánach agus san cló Gaelach), rud a d'fhág ag streachailt mé uaireanta. Formhór na logainmneacha fágadh sa bhunleagan agus i gcló Iodálach Antiqua iad, ach aistríodh roinnt acu. Chur "Lochán" mearbhall orm mar ainm abhainn go dtí gur chaith mé súil ar an léarscáil agus chonaic go raibh an Tarn i gceist.
Bhain mé sult as smaointeoireacht Stevenson mar a nocht sé san insint é, agus an cuir síos éadromchroíoch ar a thaisteal, ainneoin a dheacra is a achrannaí a bhí cuid de. Tá fonn fánaíochta orm ar aon nós, agus ba dheas bheith in ann léamh faoi, ar a laghad.
Níl mórán leabhair ann do dhéagóirí óga, agus is maith mar sin an leabhar nua seo faoi Ána agus Mac Dara, clann lánúna ar seandálaithe iad. Ag tús an scéil tá na gasúir i Nua-Eabhrac, a dtuismitheoirí imithe ar strae sa tSualainn, ach iad le seoladh go hÉirinn don samhradh chuig lánúin eile seandálaithe, móide madra!
Os scéinséir atá ann, ní mian liom an plota a mhilleadh ar éinne trí sonraí an scéil a sceitheadh. Ach is iomaí corr ann, uisce faoi thalamh agus cabhair diamhair, go sroichtear deireadh sona, na bithiúnaigh gafa nó ar a gcoimeád, taisí luachmhara slánaithe don náisiún, tuismitheoirí aimsithe agus Ána agus Mac Dara ina laochra.
Measaim go mbainfeadh déagóirí óga sult as an scéal seo. Tá sé eachtrúil gan a bheith scanrúil.
Bhain mé féin taitneamh as agus mé á léamh. I ndiaidh dom é léamh - mar léitheoir taithíoch scéinséirí - mhothaigh mé go raibh roinnt poill ann. Easpa imní na daoine óga faoin easpa nuachta óna dtuismitheoirí, abair.
Ach ar an mórgóir thaithin sé liom, agus seans nach mbeadh léitheoirí óga chomh géar céanna is atáimse.
Le linn an comhrá fileata a bhí mar chuid de Féile Litríochta Idirnáisiúnta Átha Cliath labhair Celia de Fréine faoin gcnuasach seo a d'eascair as fionnachtain nuair a chaith sí seal i gColáiste na nGael i bPáras. Tháinig sí ar chnuasach de chuid filíochta Fraincise Reiner Maria Rilke. Is beag atá léite agam de Rilke, agus i nGearmáinis an bheagán sin. Bheadh níos lú fós léite agam ach ab é gur chuir Valentin Iremonger Gaeilge ar Bheatha Mhuire, agus Máire Mhac an tSaoi Gaeilge ar Marbhnaí Duino. I nGearmáinis atá bunleaganacha na saothair sin. Ach chaith Rilke féin tréimhsí i bPáras, agus scríobh neart filíochta sa bhFraincis.
Thug sin - go háirithe na dánta i Migration des Forces (foilsithe is cosúil in imleabhar darbh ainm Ébauches et Fragments) tinfeadh do Celia de Fréine sraith dánta machnamhacha a scríobh, amhail is dá mbeadh scáth Rilke dá tionlacan tríd Páras agus ar ais go Conamara fiú. Dánta faoin tinfeadh agus filíocht.
Ón leabharlann a fuair mé an cnuasach, rud a chiallaigh go raibh orm é léamh laistigh d'achar áirithe. Ní hé sin an dóigh is fearr le filíocht a léamh. B'fhearr go mór tumadh isteach ann anois is arís, machnamh a dhéanamh. Ach chaith mé féin seal i bPáras agus go deimhin cúpla uair an chloig i gColáiste na nGael, nó le bheith cruinn sa chlós ann. D'fhéadfainn file agus scáth a shamhlú ag siúl na sráideanna in allagar éigse....
Tagairt ag Seán de Fréine don leabhar Athbheo le Tomás Ó Floinn a spreag mé chun fios a chur ar ón leabharlann. Bhí sé ag trácht san Timire ar na cnuasaigh filíochta ba thábhachtaí dar leis. Rinne Seán féin go leor den fhilíocht a chuir ar fáil dúinn sa chnuasach Croí Cine a cuireadh atheagrán de ar fáil i 2019.
An rud a chuir Tomás Ó Floinn roimhe ná rogha dánta ón tsean litríocht a chuir ar fáil nach raibh fáil orthu ach in aistriúchán Béarla agus na bunleaganacha Sean-Ghaeilge. Litríocht ón naoú aois go dtí an aonú aois déag. Litríocht a bhfuil dearcadh ar leith ar an ndúlra ann, dearcadh - mar atá pléite aige san réamhrá - atá éagsúil le pandiachas litríocht na Gréige agus na Róimhe, a raibh tionchar acu in iarthar na hEorpa.
Chomh maith leis na dánta dúlra agus séasúracha tá scéal amháin ó Saltair na Rann aige, scéal béaloidis ón am i ndiaidh d'Ádhamh agus Éabha bheith díbeartha as gairdín parthas - ina maítear go bhfuil cloch sa mhuinchille ag Lucifer d'Ádhamh toisc gur a dhiúltú ómós a thabhairt d'íomhá Dé ann ba chúis lena dhíbirt.
Tá lorg diantréanas na hEaglaise in Éirinn go háirithe ar an dán sin - an diantréanas céanna, dar le Tomás Ó Floinn, a thug léargas ar leith ar an dúlra dóibh.
Tá na bunleaganacha - nó léamh áirithe orthu - agus leaganacha Nua Ghaeilge Uí Fhloinn aghaidh ar aghaidh ar a chéile, agus nótaí agus foinsí tugtha ag deireadh an leabhair.
Ba mhaith an rud go deimhin, mar a dúirt Seán de Fréine ina alt, go mbeadh an cnuasach seo i gcló i gcónaí.
Tá cnuasach eile leis Athdhánta atá tógtha ón dtobar céanna ar mo leabhragáin agam. Cnuasach níos fairsinge ach nach bhfuil ann ach na leaganacha Nua Ghaeilge.
Ina Aiste ón Aer le déanaí luaigh Mícheál Ó hAodha na cuimhní cinn seo ó fear a throid ar son na poblachta i gcogadh cathartha na Spáinne. Chuir mé fios ar ón leabharlann. Níl an oiread sin eolais agam ar an gcogadh ná ar na briogáid idirnáisiúnta - seachas fios agam go raibh a leithéid ann, agus nach bhfuil iarmhairtí na deachtóireachta a lean é curtha de ag an Spáinn fós. Ní dóigh liom go aon saothar eile faoi léite agam seachas Homage to Catalonia Orwell agus úrscéal le Hemingway nach cuimhin liom a theideal.
I 1938 a chuaigh Eoghan Ó Duinnín chun na Spáinne, faoi rúin, ag rá lena thuismitheoirí go raibh sé ag dul go rásanna Aintree! Tá cuir síos ar an aistir tríd Sasana agus an Fhrainc go dtí an Chatalóin, an saol mar earcach faoi oiliúint, an t-ocras agus an t-anró, agus faoi dheireadh feachtas an Ebro - ina raibh ag éirí go maith leis an bPoblacht i dtosach. Tháinig deireadh leis an gcogadh dó nuair a goineadh é agus bhí ar filleadh ar ospidéal i mBarcelona - agus faoi dheireadh chaill sé leathchos agus ar aon nós bhí ar an bPoblacht na Briogáid idirnáisiúnta a sheoladh abhaile.
Nuair a thagann an insint chomh fada leis an ospidéal, fíonn sé isteach cuimhní cinn ar eachtraí in Éirinn isteach san insint, an dóigh a rinneadh Cumannach de, agus insint fíor spéisiúil faoi drong den daoscarshlua a bheith ag ionsaí foirgneamh de chuid an eite chlé i mBaile Átha Cliath agus é féin i measc na cosantóirí. An imreas agus comhoibriú idir sóisialaigh agus poblachtaigh in Éirinn. Is léir go raibh ana mheas aige ar Frank Ryan a bhí chun cinn sa Spáinn.
Cáipéis beoga spéisiúil staire. Táim buíoch as Aistí ón Aer agus Micheál Ó hAodha as é chuir faoi mo bhráid!
Tá liosta dánta ag Dennis ar SMO agus bhí an dán seo luaite - ach tá an suíomh imí le gaoth an idirlín. Fuair mé an dán san inneall dul i bhfad siar
Dán A
Tá pálás an ghrá
Ar mhacha na má
Ar ar fágadh na mná cadránta.
Lánslad ar an mball,
Arsa Anna na nGall,
Nár chasa an t-ál ar na bánta!
Tá sásamh nach gnách
Á nglacadh ag cách
As na calcanna clár dá lasadh.
Nár thaga an lá,
Arsa Tadhg Mhac an Átha,
Ag carnadh na gcnámh ar a bhasa.
Marion Gunn
1990-12-03 (GAELIC-L LOG9012)
Mura bhfuil dul amú orm, an sprioc a bhí ag Marion ná dán a scríobh gan ach na gutaí A agus Á a úsáid - is dócha gur eascair sé as dúshlán éigin ar GAELIC-L = ní raibh r-phost agam féin an uair úd, is uair éigin ina dhiaidh sin a chuaigh mé féin isteach san saol sin.
Nuair a chloisim faoi dráma as Gaeilge i mBaile Átha Cliath, is nós liom freastail air más féidir in aon chor é. Ach níl aon ionad buan ag drámaíocht na Gaeilge san Ardchathair - cé go bhfuil áiteanna thar a chéile ina mbíonn drámaí as Gaeilge iontu. Ar feadh seal bhí an "Theatre Space @ Mint" ag feidhmiú mar a leithéid de spás, agus d'fhreastal mé ar chúpla dráma ann. Ní raibh aon cheann de na drámaí seo le Celia de Fréine ina measc - cé go raibh mé san tír ag an am seans nach raibh mé ar na liostaí bolscaireachta cuí ag an am. Ní cuimhin liom go beacht, seans freisin nach raibh m'fhlosc drámaíochta chun forbartha sin an uair úd. Nílim ar mo chompoird le téatar na háiféise ainneoin roinnt de dhrámaí Brecht a bheith léite agam. Bhí droch thaithí agam le dráma sa Ghearmáin i dtús m'fhichidí - mol comhghleacaí liom an dráma, agus chuaigh mé ann (i'm aonar). Ní raibh ar mo chumas bun ná barr a dhéanamh den dráma. B'é a dúirt mo chomhghleacaí liom go raibh sé de cheart agam clár an dráma a léamh chun tuiscint a bhaint as. Rud nach n-aontaím leis beag nó a mhór. Measaim gur cheart do dhráma - nó saothar ealaíne ar bith - bheith sothuigthe ar leibhéal éigin don duine féachana gar tacaí eile. Cinnte, is féidir breise doimhneacht a chuir leis an eolas tríd léamh nó eolas breise. Ach....
Ar aon nós, chuaigh mé sa tseans agus shocraigh mé fios a chuir ar na drámaí seo le Celia de Fréine ón leabharlann - ní raibh mé i amharclann le fada an lá. Measaim gur Baoite an dráma deiridh a chonaic mé ar stáitse.
Trí chinn de dhrámaí atá san leabhar.
Pléann Anraith Neantóige le beirt bhan atá ag cónaí ar imeall cathrach i ndomhan apacailipteach lán cogaidh. Tá beirt fhear sa scéal freisin, leannán duine de na mná a bhíonn ag teacht agus imeacht, agus saighdiúir a thagann aniar aduaidh orthu. Idir an ceathrar acu cíortar uafás agus éigiall an chogaidh agus na nithe a thugann breosla dó. Tá drámaí le Beckett luaite san réamhrá ach níl aon chuir amach agam orthu sin. Fadó riamh léigh mé Mutter Courage Brecht agus is macallaí de sin a fuair mé san dráma seo. Agus fuair mé lón machnaimh áirithe as.
Bhí mé níos mó ar mo chompord le Coirín - scéal a chíorann grá agus cúram agus na hualaigh is féidir eascairt ní hamháin as searc éagmaise ach as searc comhlíonta má tá an bás chun deireadh roimh am a chuir leis - agus an ualach a leagan cúram de bharr grá ar leanbh nó leannán faoi seach. Tragóid sa chiall go dtarraingíonn meanma agus gníomhartha na carachtar a gcinniúint orthu. Ceisteanna tráthúla á ríomh ann.
Tá go leor de téatar na háiféise san tríú dráma Tearmann i mo thuairim neamhoilte féin. Ceist na dteifeach agus conas a caitear leo, agus an éileamh ar cineál áirithe cúis so-ghlactha a bheith lena dteitheadh chun go mbronnfaí tearmann orthu i gcóras atá sách cosúil le scéalta Kafka san fíorshaol. An mioscais is féidir eascairt as an eascairdeas agus amhras a ghintear i measc daoine faoi éadóchas an Liombó roimh cinneadh. Ceann eile atá uafásach tráthúil agus smál an chórais soláthar dhírigh gan bheith glanta fós.
Níl an samhlaíocht cuí agam chun an dráma a fheiceáil i mo shamhlaíocht (sin an toisc gur fearr liom scéal measartha traidisiúnta a léamh...). Mar sin féin tá mé sásta go bhfuair mé an leabhar seo agus gur léigh mé é - tá roinnt lón machnaimh faighte agam as.
Má bhíonn deis ann dráma le Celia a fheiceáil ar stáitse, tá súil agam go gcloisfidh mé faoi in am agus go mbeidh mé sa lucht féachana!
Is mór an trua, ceal ionad buain, go mbíonn ar gach dráma Gaeilge lucht féachana a thógáil as an nua, bolscaireacht agus cuardach a dhéanamh chun pobal as an nua a chnuasach. Dá mbeadh ionad buan ann, agus rialtacht, ba chabhair é sin chun pobal taithíoch a thógáil agus a fhorbairt.
Luadh an saothar seo le Muirghen (Pádraig Ó Gallchobhair) agus saothar nua fhoilsithe lena iníon Nuala á phlé ar an gCúinne Dána. Chuir mé fios ar ón leabharlann. Athchló ar shaothar a foilsíodh i dtosach sna tríochaidí. Tá sé greanta ar a meirge ag Éabhlóid a cheart a thabhairt do chanúint Gaoth Dobhair, agus tá an saothar seo eiseamláireach ón taobh sin de. Cé go bhfuil an litriú tugtha suas chun dáta, tá an nathaíocht agus na leaganacha fós créúil dúchasach. Ach ní ar mhaithe leis an dea ghaeilic amháin is fiú an leabhar seo - ina bhfuil ceithre saothair - a léamh. Tá an insint láidir, agus léargas den scoth ann ar saol agus creideamh agus piseoga na ndaoine ag tús an fichiú céad.
Úrscéal is ea Caoineadh an Choimhthígh ina dtugtar an-léargas ar saol crua ógánach a thiomáineann ar imirce é d'fhonn saol níos fearr a bhaint amach - ach a thuigeann luath go leor nach bhfuil sráideanna Nua Eabhrac pábháilte le hór agus go bhfuil cruatan i ndán do thall freisin. Bhraith mé gur laige - cineál Deus ex machina - críoch an scéil, go raibh teagasc in intinn an údair chur ina luí ar a lucht léite. Ach ar an mórgóir is úrscéilín láidir atá ann, agus stair shóisialta le cois.
Ciogal scéalta sí - mealladh daoine ina measc - atá i gceist le Draíocht na Mara agus athinsint ealaíonta ar scéal an Murúch mar chéile atá i Céile Sheáin Mhóir. Leaganacha fuinte ealaíonta a chlúdaíonn gach gné den creideamh sna sí agus a dtionchar ar bheatha agus bás na ndaoine, agus cad atá le déanamh le teacht slán orthu.
Tugann an dráma Lorg an Phoitín léargas den scoth ar an díobháil a rinne ródhúil ann agus saint lucht a dhéanta do phobail tuaithe - ach arís mheas mé go raibh an teagasc a bhí uaidh a thabhairt ina ord ag an údar agus é ag buaileadh tréan iarracht i ndiaidh tréan iarracht ar a lucht léite. B'fhéidir go raibh a leithéid de dhíth ag an am, ach sílim go bhfuil an teagasc sa bhealach ar an ealaín.
Ach fiú nuair a mheas mé an insint a bheith thíos leis an teagasc, bhí na cainteanna i gcónaí úr cruinn saibhir.
Is snasta an saothar atá ann, agus Éabhlóid le moladh as é chuir ar fáil arís.
Tá sé de nós agam, nuair a spreagann údar mo spéis, dul sa tóir ar saothair eile dá gcuid. Cé go raibh mé ag streachailt le Faoi Chabáistí is Ríonacha, táim fós fiosrach faoi saothair Celia de Fréine, agus seo an ceann is déanaí léite agam, faighte ón leabharlann.
Filíocht, i dtrí rannóg. Is léir go bhfuil Celia ní hamháin siúlach, ach fiosrach - go mbíonn sí ag cuir spéis sa chultúir agus ní hamháin san tírdhreach agus í thar lear. Agus go nascann a samhlaíocht an áitiúil leis an uilíoch; an pearsanta leis an pobal.
Dán fada, i bhfoirm tomhais is ea an teideal dán Cuir amach seo dom. Spreagtha ag turlach cáiliúil sa tSlóivéin - Cerkniško jezero - atá lonnaithe i gceantar karst lán pluaiseanna. Loch a bhíonn lán éisc agus é ann; agus a bhíonn in thalamh féarach amanta eile. Tugann an dúlra faill do Celia go leor smaointe a chíoradh agus a phlé - tá saibhreas meafair le baint as uisce ag teacht agus ag imeacht go diamhair, timthriall na beatha, tuilleadh agus trá. Foirm ársa is ea an tomhais, agus is cosúil go bhfuil sé ina dhlúthchuid freisin den litríocht Slóivéanach.
Ní raibh an t-eolas seo agam roimh ré (níor léigh mé na nótaí ag deireadh an leabhair!)- ná go deimhin foinsí na dánta eile sa chnuasach. Seasann an fhilíocht as féin, áfach, cé gur spreag sé mé le dul ar thóir an tinfeadh, rud a chuir leis an taitneamh ag meabhrú siar ar na dánta.
Tréimhse i bPáras, agus saothar ealaíne ó na meánaoiseanna, sraith taipéis, atá i gceist leis an sraith dánta An Bhean Uasal is an tAonadharcach. Is mar leamhan a thugann sí muid ó taipéis go taipeis, ag díriú isteach ar mionshonraí. An tuiscint coiteann ar an sraith seo, atá le fail sa Musée Cluny, ná go bhfuil ceadfá ar leith i ngach ceann acu. « À mon seul désir » is teideal don séú taipéis - scóip ansin do go leor tuairimí! Arís fíonn Celia smaointe dá cuid féin tríd bréidín íomhánna na dtaipéis.
Tá an trí rannóg Monsanto fáiscthe as tírdhreach, cathairdhreach, stair agus fínscéalta an chathair den ainm céanna sa Phortangéil. Tréimhse a chaith sí ann, agus na heachtraí a bhain di is na radharcanna a chonaic sí mar amhábhar do sraith dánta.
Tá an leabhar dhá-theangach, féin-aistrithe, ach níor amharc mé in aon chorr ar na dánta Béarla seachas nuair a bhí leagan éigin sa Ghaeilge dorcha ar fad dom.
Thaithin na dánta seo liom, cé go bhfuil a sáith mistéir ag baint leo. Thar rud ar bith eile spreag siad mé le m'fhiosracht faoina dtinfeadh a shásamh - agus thug lón machnaimh ar bhealaí eile dom. Is aoibhinn liom an oscailteacht seo do chultúir eile, idir ársa agus comhaimseartha, agus an dóigh a fhíonn sí a taithí féin agus an tinfeadh seo trína chéile chun samhail úra spleodracha a chruthú.
Tamall siar chuala mé Dairena Ní Chinnéide ag plé an cnuasaigh seo le Helen Ní Shé ar an Saol ó Dheas. Tá roinnt leabhair le Dairena léite agam, agus í feicthe agam ag rá a cuid dánta. Bean láidir neamhspleách, atá sách láidir nach bhfuil deacracht aici laige a léiriú! Dánta daonna. Ar éigin go raibh an clár thart nó go raibh an leabhar ceannaithe agam ó Éabhlóid agus ticéad curtha in áirithe agam don seoladh (ar líne).
Tháinig an leabhar laistigh de chúpla lá - i bpáipéar burlála iontach cuanna le ribín dubh thart air. Nuair a amharc mé níos géire chonaic mé gurb iad na léaráidí beaga le Kim Sharkey atá ar an bpáipéar burlála. Tá na léaraidí beaga dubha agus bána seo scaipthe tríd an leabhair, mar a bheadh nótaí imill, ag trácht ar na dánta gan a bheith ag tarraingt air uathu. Tá dearadh an leabhar iontach cuanna - é beagán níos lú i bhfad agus leithead ná gnáthleabhar, clúdach deannaigh agus clúdach crua cuanna faoi. Cló deas, cé gur mhothaigh mé féin le mo shúile millte ag ríomhaireacht na blianta go bhfeadfadh an cló a bheith pas beag níos mó!
Is díolaim shaibhir atá sa leabhar, le roinnt rannóga ann ag plé le réimsí éagsúla saoil - bás máthair na file agus an cumha a d'eascair as sin, dánta grá collaí, dánta caidrimh de chineáil eile, comhluadar agus comhghuaillíocht le mná, agus le fir. Rannóg cumhachtach fáiscthe as an paindéim agus an clutharú - agus na fréamhacha doimhne atá aici in Iarthar Dhuibhneach agus sa phobal.
Tá na dánta iontach saibhir, agus léigh mé an cnuasach go mall. Bhí sciar nár thuig mé - ach fillfidh mé orthu. Bhí go leor a las solas ionam, go háirithe nuair a theagmhaigh siad le mo thaithí féin nó le háit nó ócáid go raibh eolas agam air. Is dóigh liom go mbeidh mé ag filleadh ar an gcnuasach seo arís is arís, ag roghnú dánta a labhraíonn liom de réir mo mheoin agus taithí ag an am. Compánach de leabhar. Fiú na dánta a bhaineann leis an tréimhse eatramhach paindéime seo, tá gnéithe uilíoch iontu.
Máirín Nic Eoin a scríobh an réamhrá don leabhar, agus is í freisin a chuir agallamh ar Dairena ag an seoladh ar líne a reáchtáil Féile Litríochta an Daingin. Lena heolas leathan, léirigh ceisteanna Máirín agus freagraí Dairena - agus an rogha dánta a d'iarr Máirín ar Dairena a léamh - go leor dom nach mbeadh feicthe agam féin.
Maraon leis sin ag an seoladh bhí roinnt de na dánta curtha le ceol agus físeán - tá teacht orthu sin ar Youtube Éabhlóid.
Ní raibh aon saothar le Gabhán Ó Fachtna tagtha mo threo roimhe seo. Plé ar An Cúinne Dána a spreag mé leis an leabhar a cheannach - tugadh ardmholadh dó agus bhí an t-ábhar spreagúil, scéalta lonnaithe sa chuid sin den Rómáin inniu ar a dtugtar an Trasalván - an fearann laistiar de na coillte. Fearann achrannach teorainn idir lár na hEorpa agus an impireacht Turcach. Blianta siar léigh mé leabhar taistil An bhfaca tú Dracula? Aodh Ó Canainn a scríobh, bunaithe ar a thaistil féin sa tír agus eolas eile a bhí cnuasaithe aige. Foinse eile a bhí ag Ó Fachtna - foinse a luaitear mar spreagadh Bram Stoker freisin. The Land Beyond the Forest cuimhní cinn Emily Gerard, bean as Albain a tógadh san Ostair san 19ú céad. Bhí sí pósta ar mionuasal Polannach a bhí ina oifigeach airm agus ar thug a dhualgas go dtí an Trasalván é féin agus a theaghlach ar feadh roinnt blianta i seascaidí an naoú haois déag. Bean a raibh bua na scríbhneoireachta aici, agus dornán úrscéalta foilsithe aici, agus a bhí fiosrach faoi tír agus talamh. Tar éis dom scéalta Gabhán a léamh chuaigh mé sa tóir ar an leabhar seo. Is bean impiriúil a bhí inti, agus leagan amach a haicme agus a cultúr go smior inti, ach tabhairt faoi deara inti freisin. Is cosúil go raibh Gearmáinis líofa aici agus go raibh ar a cumas labhairt le lucht labhartha na Gearmáinise sa chríoch - a bhí deighilte sách soiléir idir Ungáraigh, Rómáinigh agus na Gearmánaigh ar a dtugtar Sacsain na Seacht gCaisleán - cé nach ó Sacsan an lae inniu a tháinig formhór a sinsir, ach ó na tíortha íseal sa Ghearmáin gar do Lucsamburg an lae inniu. Mhair an nasc leis an nGearmáin tríd oideachas is cosúil, rud a d'fhág go ndeachaigh siad leis an Liútarachas aimsir an athrú creidimh. Ní raibh sí ceanúil orthu, dar léi go raibh siad borb tútach. Ag pointe amháin ina hinsint deir sí "Ba fir na Sacsan, is fir na hUngáraigh, beidh na Rómánaigh ina bhfir fós". Tá go leor eolais faoi nósmhaireacht agus piseoga na ciníocha éagsúla - agus tagairtí freisin do na giofóga agus corr sleais i gcoinne na nGiúdach sa leabhar.
Baineann Gabhán Ó Fachtna úsáid éifeachtach as an eolas cúlra seo agus dornán gearrscéal fuinte cruthaithe aige as ina mothaíonn an léitheoir go bhfuil sé i láthair ag eachtraí a bhaineann do na carachtair trína insítear na scéalta. Leathabairt fánach ó saothar Emily Gerard ina ghráinne gainimh a dhéanann Ó Fachtna péarla de scéal as.
Tá leabhair eile ó lár na hEorpa léite agam, a scríobhadh san ré atá faoi chaibidil aige nó roimhe. Measaim go n-éiríonn leis an boladh agus blas sa saol a cheapadh - tionchar na piseoga agus ná nósanna a thabhairt dúinn gan géilleadh do dhraíocht ná fantaisíocht thairis sin.
Tragóidí sa chiall bhunaigh go leor de na scéalta sa mhéid is go dtarraingíonn na carachtair tubaiste orthu féin trí sárú geasa nó géilleadh do phisreoga.
Thaithin na scéalta go mór liom agus beidh mé sa tóir ar breis saothair leis an údar.
