Kostka - seoladh leabhair

Bhí mé san séiplíneacht Polannach aréir, atá lonnaithe in eaglais stairiúil chaitliceach San Audeon i lár Bhaile Átha Cliath. Bhí mé luath don ócáid ach bhí slua beag san Eaglais. Dá mbeinn sách airdeallach thuigfinn go raibh aifreann ar tí tosú, gur chuige sin agus chun faoistine roimhe a bhí an slua ann. Ar an ndrochuair ní raibh, agus bhailigh mé liom chun cupán tae a lorg. Rud a fuair mé. D'fhill mé níos gaire d'am na hócáide is bhí roinnt Gaeil ag bailiú isteach. Bhí aistriúchán Gaeilge ar úrscéal grafach Polannach le seoladh  úrscéal bunaithe ar shaol Íosánaigh óg de chuid an 17ú aois -  Naomh Stanisław Kostka.

Chuir an sagart paróiste an tAthair Frainc Mac Bhradaigh i láthair, eagarthóir (agus inneall!) Foilseacháin Ábhar Spioradálta.
Níor chuir sé siúd am amú, ach chuir rudaí i lámha beirt ceoltóir Polannacha Piotr Czechowski agus bean (nach bhfuair mé a hainm faraor) . Chan siad rogha iomainn Polannacha, ag críochnú le leagan i mBéarla de Mórann m'ainm an Tiarna (An Magnificat). Tionlacan séimh giotár agus guthanna binne.

Bhí an taobh foirmeálta den seoladh i lámha Łukasz Chimiak ón ambasáid, a labhair faoin slí go raibh go leor de dhúshlán Kostka san 17ú aois déag romhainn inniu, ré éiginnte eile. Gur spreagadh a bheadh san leabhar do ghlúinte nua tabhairt faoin dúshlán.

Íosánach óg Przemysław Wysogląd an údar agus ealaíontóir. Bhuail sé le Frainc agus é i mbun oibre abhus i Luimneach agus thaispeáin an leabhar dó. As sin a d'fhás an togra Gaeilge a chuir air.

Bhí sé féin i láthair agus labhair go bríomhar faoina ghrá do agus spéis i Naomh Stanisław Kostka agus an chaoi a thug sé faoin leabhar chun an inspioráid a thug scéal a bheatha dó a roinnt ar dhaoine eile, a léiriú gur muinín i nDia agus flosc agus umhlaíocht atá i gconair na naoimh seachas aon ollbhua neamhdhaonna.

Bhogamar ón séipéal isteach i spás halla an pharóiste ansin áit a raibh roinnt sólaistí agus cóipeanna den leabhair á dhíol as Gaeilge agus Polainnis.

Chuir Liam Ó Maonlaí clabhsúr le himeachtaí le ceolchoirm dá amhránaíocht atá dúchasach agus uilíoch in éineacht. Taibhiú a shroich a bhuaic i gcuir i láthair agus canadh a dhuan féin chumtha dóchasach Amhrán na Féidearthachta.

Ard ócáid. Tá súil agam tuairisc a scríobh ar an leabhar (cheannaigh mé cóip) ach é bheith léite agam!

Ag Caint leis an Simné?

Is annamh a tharraingím chugham saothair critice nó léinn i dteanga ar bith. Siad Cló Iar Chonnacht a chuir an cnuasach aistí seo le Louis de Paor faoi mo bhráid, ag bronnadh cóip léirmheasa orm.

Tá mé sásta go ndearna. Tá foghlamtha agam as, mar gheall ar údair a bhfuil gean cheana agam orthu fearacht Ó Cadhain, Ó Direáin, Myles na gCopaleen agus údair a bhfuil fonn de bharr an léamh orm breis aithne a chuir orthu, Liam S Gogán go háirithe.

San naoú aiste, an aiste deireadh sa leabhar,  tá marana luachmhar ar aistriúchán liteartha ó Ghaeilge go Béarla agus na fórsaí atá i gceist suite i gcomhthéacs idirnáisiúnta - go háirithe i gcomhthéacs an choilínithe. An tionchar atá ag tuairim an spriocmhargadh ar an méid atá 'oiriúnach' le n-aistriú, agus an treisiú dá réir ar claontuairimí.

Tá lón sásúil machnaimh sna haistí fiú don té, fearacht mise, atá ina scíthleitheoir, ar thóir sóláis agus ag éalú ón gnáthshaol sa leitheoireacht.

Tá eolas nach mbeadh agam ann maidir le cúlra, léitheoireacht, tuairimíocht, timpeallacht, cairde an údair.

Saothar acadúil atá ann, le tagairdí cuí do scolairí eile, do foinsí agus le leabharliosta chuimsitheach. Ach ní dris chosáin an méid sin san léamh don neamhscoláire.

Mo bhuíochas dá réir do Cló Iar Chonnacht as bearna a dheánamh i m'fhalsacht!

Ag Caint leis an Simné?
Dúshlán an Traidisiún agus Nualitríocht na Gaeilge
Louis de Paor
Cló Iar Chonnacht

ISBN 978-1-78444-177-7

Tromdhámh Fheargail

Inné a cheannaigh mé an seod is déanaí seo de dhéantús gaibhne gile na bhfocail i Leabhar Breac. Scéal nach raibh ach macalla fann de cloiste agam, mar atá, conas a fuair Seanchán Torpéist an Táin ó scáth Fhearghais mac Róich.

Insint bhríomhar greannmhar aorthúil atá anseo ar shaint agus sotal éigse Éireann agus a n-éileamh thar fóir ar ríthe Éirinn. Géilltear dóibh ar eagla an aortha.

Tromdhámh, i slua áibhéileach a thugann Seanchán ina chomhluadar go Guaire Rí is ábhar don scéal. Na mianta áibhéileacha a éilíonn siad. An cuí a bhronntar mar sin féin iad. Ach go gcasann Marbhán Muicí a gcleasa orthu féin faoi dheireadh agus cuireann faoi gheasa iad an Táin a aimsiú, scéal atá imithe ó cuimhne orthu.

Admhaím gur iomaí focal atá dorcha dom, cé go bhfuil sé ráite ag an údar go bhfuil fonóta le ceann ar bith nach bhfuil i FGB. Ach ní bac sin ar phléisiúr na léitheoireachta de bhrí go bhfuil an scéal féin soiléir sólásach greannmhar.

Tá an scéal slogtha ina ruathar agam d'fhonn turas eitleáin a chuir díom. Bhain mé ana shult as agus bhain sé seanscairt gháire (chiúin!) asam go minic.

Léifidh mé arís é le cuir le mo stór focal agus eolais. Tá saibhreas neamhghnách nathanna le fáil ann.

Cloch bhreá eile atá ann i gcarn comórtha agus ceiliúrtha litríocht ár sinsir atá á thógáil go cúramach ag Leabhar Breac d'fhonn go mbeadh tuiscint ag léitheoirí na Gaeilge ar ár litríocht agus go mbeidh faill ag scríbhneoirí feidhm a bhaint as idir téamaí agus tagairtí.

Gura fada buan iad agus nára fada go mbeidh saothair eile uaidh Feargal Ó Béarra againn. Tá sé ráite i gcúl an leabhair gurb é seo 'an chéad leabhar den chineál seo óna pheann'.

Moram go mba mithid cuideachta aige!

An Tromdhámh
Feargal Ó Béarra
Leabhar Breac 2018

ISBN 978 1 911363 21 pp7

Spléachadh ar aigne úrscéalaí

Bhí ócáid de chuid an Dublin Book Festival ar siúl san Siopa Leabhar inné, faoi chathaoirleacht an bhainisteora nua Gráinne Ní Mhuilneoir. Bean a bhfuil taithí ar an earnáil foilsitheoireachta aici agus ana eolas ar earnáil na leabhair (Béarla agus Gaeilge).

Mheall sí isteach beirt a bhfuil úrscéal ar tí a bheith foilsithe acu chun labhairt faoina gcuir chuige.

Beidh Cití na gCártaí le Réaltán Ní Leannáin á fhoilsiú san athbhliain ag Cois Life. Úrscéal faoi anáil stair a teaghlaigh, sa mhéid is gur déanadh cleamhnas dá máthair mór i Malta le linn an chéad cogaidh. Saighdiúir a chreid forógra Redmond ab ea a sheanathair agus bheir sé leis a nuachar ó gile is glaine Málta go duairceas agus díomá Lonáidh Bhéal Feirste. Labhair sí ar a cuid taighde - grianghrafanna stairiúla, seachas teaghlaigh tar éis don tost scaipeadh de bheagán, ach freisin ar an láthair i Málta, san aircív. Nach mar an gcéanna dearcadh pobal Mhálta - ina gceithearnaigh leis na cianta ag impireachtaí éagsúla agus dearcadh muintir Bhéal Feirste leis an coilínitheoir béal dorais acu. An gá stair a bhaint as an úrscéal le nach mbáfaí an scéal féin! Ainneoin a spéisiúla don údar féin é. Ina measc na cosúlachtaí idir taithí cosmhuintir iarthar Bhéal Feirste sna fichidí agus le linn óige Réaltáin sna seachtóidí.

Léigh sí sleacht ansin as an saothar, an cleamhnas á bheartú agus an bhrídeog leis na mná laistiar de chuirtín sa chistin. Mar a bhíodh...

Tá scéinséir ar na bacáin le hocht mbliana ag Proinsias Mac a'Bhaird, ón uair a foilsíodh Rún an Bhonnáin. De bhrí gur scéinséir atá i gceist, bhí sé níos deacra ag Proinsias é phlé gan é mhilleadh! An caibidil a bhí i gcló le déanaí i Comhar a léigh sé, tús an scéil, eachtra uafair comhaimseartha san Eaglais sa Róimh ina bhfuil Iarlaí Uladh curtha. Labhair sé ar bheith ag siúl na láithreacha ina bhfuil a scéal lonnaithe, sa Róimh agus ar Oileán Í (tá tábhacht le Colm Cille sa scéal).

Is cosúil gur chuir éirí as an Pápa Beinidict corr i gcinniúint an úrscéil! (D'fhiafraigh duine den lucht féachana dó an raibh saothar Dan Brown léite aige...)

Dúirt sé gur faoi rudaí ina bhfuil spéis aige le fada a scríobhann sé agus dá réir nach mbíonn taighde nua de dhíth air mar go bhfuil an taighde déanta le fada aige. Ach go gcuireann siúl an suímh toise nua leis an scéal, craiceann níos fearr seachas na cnámha a athrú. Bíonn an streachailt céanna i gceist do áfach gan barraíocht teagasc staire a scaoileadh isteach san insint!

Beidh a úrscéal 'Tairngreacht ' á fhoilsiú sa bhliain seo chugainn freisin, ag Leabhar Comhar.

Vicipéid

Go luath sa chéad seo, agus mé ar thóir comhairle feabhsaithe bogearraí tharla mé ar an gcéad Wiki, c2.com. Bhí an pobal sách bunaithe faoin am sin, agus ós rud é gur dream iad ríomhchláraitheoirí go bhfuil fonn feabhais agus cainte ar gach rud faoin spéir orthu, bhí an bplé spréite i ngach treo.

PAinriail a bhí sách folláin mar go raibh mórchuid sásta glacadh le freagracht. Thaithin coincheap an meitheal stuaime a bhí á fhorbairt ann liom agus d'fhoghlaim mé as go gairmiúil agus go pearsanta. Shleamhnaigh mé i dtreo roinnt areopág eile, ina measc ceann chun cúrsaí creideamh a phlé, agus ceann ar chúrsaí wiki iad féin agus na fadhbanna a bhain lena riaradh, an teannas idir saoirse agus saineolas agus an baol ó lucht mioscaise.

Bhí an taithí ar an plé creidimh rud beag aisteach mar gur ghlac an té a bhí ag cuir an freastalaí ar fáil smacht iomlán ar chúrsaí, agus faoi dheireadh theip ar an suíomh sin. Ach ag pointe roimhe sin d'eagraigh mé cruinniú le duine nó beirt a bhí abhus (ba Sasanach an saoiste) toisc gur chuir sé i mo leith nárbh fíor dhuine faoi fíor ainm mé....

Táim fós tógtha le coincheap an Vicí agus tá a leithéidí curtha i bhfearas agam i gcúrsaí oibre ó am go chéile. Is minic go deimhin gné den vicí in uirlisí bainistíocht fabhtanna nó pleanáil togra.

Ach tá an oscailteacht ainrialach leochaileach.

Tá mé riamh amhrasach faoin Vicipéid mar sin. Tá mionleasú anois is arís ar bhotúin cló déanta agam. Fanaim glan áfach ar aon rud go bhféadfadh tuairimíocht a bheith ag baint leis. Mar thoradh ar an bpróiséis fhoghlama ar an Vicipéid agus na vicí a chuaigh roimhe ar ndóigh tá prionsabail, rialacha agus uirlisí bogearraí forbartha in iarracht dul i ngleic le loitiméireacht nó cogaí eagarthóireacht.

Tá, i ndáiríre, péas eagarthóireachta i gceist.

Ach ní dóigh liom gur féidir prionsabal uilíoch a dheánamh den 'dearcadh neodrach'. Iarracht le taca a thabhairt dó sin an chosc ar 'thaighde nuálach', i gur gá foinsí seachtracha a lua le heolas.

Iarrachtaí fónta iad seo. Ach ag deireadh an lae níl aon bhealach údarás nó saineolas eagarthóra a mheas. Agus is annamh saineolaí neodrach.

Úsáidim an Vicipéid mar sin chun buneolas a aimsiú - agus chun foinsí a aimsiú!

Agus seachnaím eolas ar ábhar a bhfuil conspóid ag baint leis. Mar atá le beagnach aon ghníomh daonna!

Tadhg an iomaí tréith!

Déagóir í m'iníon anois agus pé scéal é bhí sí gafa le cúrsaí ceoil ar an Satharn.

Is i m'aonair mar sin a thug mé aghaidh ar an Lexikon i nDún Laoghaire áit a raibh taibhe ag Tadhg Mac Dhonnagáin mar chuid de IMRAM na nÓg. Táim dílis d'IMRAM leis na blianta agus is maith liom an fhorbairt nua seo i bpáirt le Glór na nGael.

Áit ana dheas an Lexikon agus tá leabharlann na leanaí, áit a raibh léiriú Thadhg ar an gceathrú urlár. Radharcanna iontach cúlra ar Bhaile Átha Cliath agus trasna an bá go Beann Éadair.

Chuir Tadhg a phictiúr leabhar Uinseann Donn i láthair. Leabhar a spreagadh ag brionglóid tar éis do faire ar bhabhta de Vincent Browne ag iarraidh go cantalach freagraí a fháil. Bhí an aithris a rinne sé ina réamhrá iontach greannmhar d'óg (a bhí ann go flúirseach) agus aosta.

Rinne sé aithris ar an mbéar freisin ina chuid reacaireachta, ag siúl sall is anall, ag léiriú claochlú an chancráin. Agus spreag na leanaí chun cabhrú leis an muicín a chur in iúil.

Rinne amhlaidh leis an leabhar a d'aistrigh sé. Thug uraiceacht aistriúcháin freisin, mar go raibh eolas ag cuid de na leanaí ar 'A squash and a squeeze'.  'Mo theachín gan chuma gan chaoi' i leagan trascruthaithe Thaidhg, greann agus gean agus gaois ann.

Chan sé rogha amhráin freisin ó Peigín Leitir Mór agus Bliain na nAmhrán, ar bunchlocha iad i go leor teaghlaigh a bhfuil leanaí á dtógáil. Rud a bhí follasach sa chuidiú a fuair sé ón urlár!

Ócáid iontach taitneamhach i suíomh iontach. Díoladh cuid mhaith leabhair freisin - ní raibh Tadhg Óg díomhaoin!

Tá na leabhair ar fáil ó futafata.ie/

Makaronik

Roinnt blianta ó shin chonaic mé léiriú Aisling Ghéar de dhráma Dave Duggan, Makaronik.

Anois seo chugham leagan úrscéil. Chuir Cló Iar Chonnacht cóip léirmheasa chugam. (Tá rabharta leabhair spéisiúil i mbliana).

An scéal céanna agus atá sa dhráma. Bean atá aimridiú déanta uirthi Makaronik . Ladrann i bhfriotal na himpireachta ar giolla íseal dá gcuid í. Fágtha ina haonar in ionad sonraí scartha amach ar forimeall na himpireachta i nDoire. Cineál nuachaint mar a bhí i 1984 i dtreis san impireacht. Cartlannú agus díothú le déanamh ar gach teanga eile. Na hiarsmaí le scrios seachas an cóip i gcartlann lár na himpireachta.

Tagann Diarmuid agus Gráinne, beirt oifigeach de chuid na himpireachta, le bailchríoch a chuir ar an obair. Tá an lár ag gríosú críoch na hoibre le dul i ngleic le deacrachtaí eile.

Ag smaoineamh go fuarchúiseach anois air tá roinnt poll suntasach sa chreatlach a úsáidtear le ceisteanna teanga agus cumhachta a chíoradh. Ach bhí an fionraí díchreidimh slán agus an scéal á léamh agam, mé gafa leis an teannas a d'eascair as an gcaidreamh triantánach a léirítear tríd súile Makaronik atá á reic.

Diaidh ar ndiaidh nochtar cúis an teannas idir Diarmuid agus Gráinne. Agus iarmhairtí an eachtra roimhe seo.

Tá corr nó thrí roimh deireadh, ach splanc dóchais éigin ann dóibh.

Thaitin an insint liom agus tá lón machnamh ann faoi saoirse, teanga agus searc. Agus idirspleáchas teangacha.

Makaronik
Dave Duggan
Cló Iar-Chonnacht
Tagairt: 9781784441791 

Athdhubhaois?

Léigh mé le déanaí New Dark Age -
Technology and the End of the Future
le James Bridle.

Scagadh cúramach ar na deacrachtaí atá ag eascairt as an líonra dhomhanda agus an éifeacht atá aige ar ár smaointeoireacht. Agus an slí atá sé fite fuaite leis an Forthéamh Domhanda. Hipirudaí iad araon dar leis, chomh mór agus uilíoch gur go hindíreach a bhraitheann muid iad.

Táimid ar maos i sonraí, ach tá teoiricí comhcheilge níos coitianta agus níos doimhne ná riamh. Tá teacht againn ar eolas ar an bpointe ó gach cearn den domhain ach seachas cuir le dlúthpháirtíocht táimid deighilte agus amhrasach faoina chéile.

Cuireann craos fuinnimhe na feirmeacha sonraí le ídiú acmhainní - agus le forthéamh dá réir.

Cuireann an rabharta sonraí le deacracht machnamh. Spreagann an castacht teoiricí comhcheilge in iarracht smacht a fháil ar an dúshlán intinne.

Cuireann an tuiscint gur féidir gach rud a ríomh go cruinn, toisc an forbairt sa ríomhaireacht, modhanna smaointeoireachta as riocht.

Go deimhin léiríonn iniúchadh ar earnáil na cógas gur a mhalairt atá ag tarlú. Cé go n-éascaíonn ríomhaireachta taighde is amhlaidh go bhfuil an infheistíocht taighde ag fás as cuimse chun cógas éifeachtach a chuir ar fáil.

Maíonn an údar gur gá marana lasmuigh den idirlíon chun dul i ngleic leis na fadhbanna atá rómhainn. Agus go mbeidh sin níos deacra de réir ama. An ardú i carbóin dé ocsaíd féin, maolaíonn éirim intinne.

Lón marana. Duairc ach gan bheith éadóchasach amach is amach.

Creimeadh cuimhne

Ghlac m'iníon páirt i nDeireadh seachtaine ceol clasaiceach ag an deireadh seachtaine. Bhí ceolchoirm le bheith ann tráthnóna Domhnaigh. Lorg mo nuachar lóistín ciúin don mbeirt againn síos freisin. Tarlaíonn sé gur i Loch Garman a bhí an lóistín, i gCill Mhic Aodha. I scoil Cumann na gCarad i mBaile Phort Láirge a bhí m'iníon lonnaithe agus b'éigean í a fhágáil ann ag a deich maidin Sathairn

.

D'fhág muid an baile sách luath, ag fáil bricfeasta fán slí. Stáisiún artola i gCam Eolaing. 

Chaitheamar fuílleach an lae ag fálróid thart ar chósta an chopair agus na Comaraigh. Bhí cloiste ag Uta faoi Easanna na Machan. Chaith mé cúpla saoire i mBun Machan sna 1980í ach níl mórán cuimhne agam ar an tíreolas, agus ní dóigh liom go raibh mé riamh ag siúl sna Comaraigh. Bhí muid taobh leis an loingseoireacht satailíte ar an nguthán. Rud a bhí míshásúil. Ní thugann an méid teoranta a léirítear ar an scáileán beag tuiscint ar an taobh tíre, ar chomhthéacs.

Sa bhreis ar sin tá claonadh san algartam an bóthar is gaiste a lorg, rud nach bhfeileann don bhfálróid.

Fadó bhíodh atlas sa charr againn, rud a thug tuiscint níos fearr ar an dturas (ainneoin nach mé an loingseoir is fearr, go háirithe ag luas gluaisteáin). 

Tá mé ag siúl sléibhe ó bhí mé sna déaga agus taithí agam dá réir ar léamh léarscáil cé nach mbeadh ardscileanna loingseoireachta agam. Le roinnt blianta is annamh mé freagrach as an treo a lorg do ghrúpa agus tá meath tagtha ar an mbeagán scil a bhí agam. Ach tá tuiscint éigin ar treo agus suíomh fágtha agam. 

(Eadarlúid: is cosúil go bhfuil sealgairí dúchasacha san Artach ag fulaingt galar na teicneolaíochta freisin, meallta ar strae ag loingseoireacht leictreonach agus deighilte amach ón ndúlra i feithicil. Iad ag bású i dtimpistí níos minice ná a sinsir. Ach na sinsir céanna ag tabhairt rabhadh faoin athrú aeráide - dul faoi na gréine bogtha na ciliméadair dar leo. De bharr athraithe san oighear agus i ndlús an atmaisféir). 

Bhí ar camchuairt Déiseach ana dheas. Agus tráthnóna roimh dinnéar bhí faill againn Gairdíní Chill Mhic Aodha a shiúil. Ní hé Deireadh Fómhair buaic séasúr gairdíní, ach bhí go leor deas le feiceáil ann. Crainn coimhthíocha faoi dhuilliúir. Deora Dé beagnach chomh mór le mo dhearna. Is dóigh liom go ndeachaigh siad thar fóir leis na hárais sióga atá ag scaipeadh go rábach le blianta beaga anuas. Ach bhí long Lochlannach, fulacht fia, campa buachaill bó agus Indiach dearg, agus bád foghlaí mara folaithe i measc na gcrann freisin! Bhain piasún preab asainn - nó b'fhéidir a mhalairt! Tá reilig lámh leis an dteach agus roinnt iarsma spéisiúil ann - cros atá cosúil le cros ard ach gan é ach 55 cm ar airde! 

Bhí dinnéar bhreá againn, glasraí ón ngarraí acu san áireamh. Oíche mhaith codlata. Bricfeasta mór groí. 

Tar éis Aifrinn i gCoill an hÓraigh (bheadh trua agat don dream a úsáideann an logainm Béarla) chuaigh muid ag fálróid síos go Rinn Duáin. Bhí cupán caife againn ann agus thapaigh muid an deis atlas bóthair a cheannach. Leis sin agus an GPS chuaigh muid ag taisteal an chósta, suas go Baile Hac (cé go bhfaca mé Each luaite ar fógra áitiúil). Trasna Inbhear na Bearú ar an mbád farantóireachta, go dtí an Pasáiste Thoir. Mias anraith san Dún Mór. Timpeall an chósta go dtí an Trá Mór agus ar ais go Port Láirge. Ceolchoirm agus abhaile ina dhiaidh. Dinnéar blasta in Áth na Fuinseoige, Tí Chester Beatty! (Molaim é. Blasta, flúirse, gan gimicí).

De bharr an Atlais a bheith againn, ainneoin gur fhág muid an obair faoin GPS, measaim gur fearr an tuigse atá agam ar an ár gcamchuairt.

Ach níl aon cheist ach go bhfuil éifeacht ag ár uirlisí ar ár gcumas, iad ag ceilt an cruinne thart orainn ainneoin an eolais a chuireann siad ar fáil dúinn!

Nodaireacht Ungárach - Racht!

Baineann sé le mo chuid oibre go mbíonn orm go leor cód ríomhaireachta a léamh. Tá sé aitheanta le fada gurb é cód a léamh an bealach is fearr le botúin a aimsiú. Go deimhin, má scríobhtar cód go cuanna uaireanta ní déantar na botúin sa chéad dul síos mar go mbíonn cuma mícheart ar an rud a scríobhtar. Dúirt Tony Hoare tráth go bhfuil "dhá dóigh bogearra a dhearadh: chomh simplí is go bhfuil sé follasach nach bhfuil botún ann, nó chomh casta nach bhfuil na botúin ann follasach".

Ar an ndrochuair, is minic gur faoi dheifir agus faoi riachtanais atá ag athrú a scríobhtar an cód a fheicimse agus gur cosúla dá réir é leis an castacht botún cheilteach. 

Bhí na fadhbanna a bhaineann le bogearraí a scríobh á scagadh sular rugadh mé, agus trácht ar Ghéarchéim Bogearraí. Fágann dlí Moore  go bhfuil cumhacht agus cuimhne ríomhairí ag feabhsú go rábach ó shin - tá macasamhail oll-ríomhaire ó na 1970í ina phóca ag gach éinne anois. Ar an ndrochuair - agus le linn mo ghairmré féin - fágann sé sin sleamchúis sa bhreis i forbairt bogearraí mar go gceileann feabhas an crua earra go minic laigí an bhogearra.

Mar sin féin, tá "bogearraí ag ithe an domhan". Is mithid feabhas a chuir air chun mór fhabhtanna tubaisteacha a sheachaint, ach tá sé ag éirí níos deacra sin a dhéanamh. Bhí éifeacht tubaisteach cheana féin ag fabht bogearra ar an stocmhalartán . Tá gluaisteáin - fiú iadsan le tiománaithe daonna - lán le bogearraí. Agus iad ag éirí uathoibríoch, d'fheadadh bogearra lochtach go leor básanna a bheith mar thoradh air. Tá boladh na fírinne, dar liom, ar ghearrscéal Cory Doctorow - Car Wars.

Is fada iarrachtaí ar bun laistigh den ngairm chun rudaí a feabhsú. Agus cabhraíonn coinbhinsiúin áirithe. Is cuma leis an ríomhaire nó an tiomsaitheoir cén ainm atá ar athróg sa chód. Ach is mór an chabhair é don ríomhchláraitheoir nó don cigire ainm oiriúnach soiléir. Is minic rialacha ag togra chun ainmneacha maithe a roghnú chun go mbeadh an tuiscint céanna ag gach duine orthu. Agus roghnaithe i gceart, is féidir leo fabhtanna a sheachaint. Tá aiste ana mhaith ag Jeol Spolsky ina phléann sé conas is féidir le hainmneacha maithe fabhtanna a sheachaint - i dteaghrán, ceann de na cineál sonraí is mó a mbíonn fabhtanna i gceist leo.

"Nodaireacht Ungárach" an córas a phléann sé - ainm a tugadh air mar gurb é Charles Simonyi (de bhunadh na hUngáire) a chéad mhol é i Microsoft, agus gur mheas (Béarlóirí) gur chuir na réimíreanna - ar dhlúthchuid iad den córas - cuma Ungárach ar ainmneacha. Bá é moladh Simonyi go mbeadh sé soiléir cén "cineál" ruda a bhí i gceist le hathróg agus go mbaineadh an réimír céanna le neacha arbh den gcineál céanna iad, i. go raibh ciall leis an obráid céanna a oibriú orthu. Bhí Simonyi ag plé le feidhmchláir ina raibh tábhacht ar leith abair, nach meascfaí uimhreacha a thagair d'ionad a bhí coibhneasta don scáileáin agus uimhir a thagair do ionad ar leathanach "samhalta" an fheidhmchláir.

Ar an ndrochuair, beagnach ar an bpointe shleamhnaigh míthuiscint isteach in úsáid an chórais agus baineadh feidhm as chun an aonaid a bhí in úsáid ag an ríomhaire chun an athróg a stóráil a chuir in iúl. Beart, slánuimhir 16 giotán atá i gcónaí dearfach (gan comhartha), slánuimhir ar féidir leis bheith dearfach nó diúltach agus araile. Eolas riachtanach, cinnte - ach is annamh é bheith riachtanach don ríomhchláraitheoir agus tá uirlisí uathoibríocha - an tiomsaitheoir féin - a thabharfadh rabhadh faoi bhotúin ann.

Bhí an cód a bhí á láimhseáil  agam breac leis an gcineál nodaireacht seo - agus de bharr na réimír (agus cúpla lúb seafóideach eile sa chóras ainmniúcháin acu, fearacht an scóip a cheangal leo freisin) ba bheag eolas faoin athróg féin a bhí fágtha san ainm. Níor chabhraigh sé scaití go raibh an bunchineál míchruinn...  

Ar an ndrochuair, tá sé rómhall an nós seo a athrú sa chód (ó chuideachta eile) a bhí á iniúchadh agam. Agus sin fáth mo rachta abhus....

Buail na cloig!

Níl instealladh hearóin uaim mar leigheas ar m’aicíd
Níl instealladh tuirpintín uaim, ar mo ghlúine ag impí,
Níl instealladh cóidín uaim chun go ndéanfainn aithrí, 
Níl instealladh fuisce uaim, le bheith im’ Mhichael D.
Tabhair dom instealladh grá, tabhair dom instealladh grá!

Ba amhráin as tréimhse soiscéalach Bob Dylan, trascruthaithe ag Gabriel Rosenstock agus curtha i láthair ag foireann cumasach oirifeadach a chuir Amharclann an Pavilion ag crith aréir. Na hamhránaithe Liam Ó Maonlaí, Emma Garnett, Esosa Ighodaro agus Zeenat Sarumi; Rod McVey (orgán ); Peter O'Toole (giotár ); Bill Shanley (giotár ); Al Carver (dord); agus Brian Rice (drumaí ).

Fuinneamh Gaspal, guth ilghnéitheach Liam ag iompar go leor den ualach amhránaíochta. Ach chan beirt de na spéirmhná - de bhunadh na Nigéire agus Sierra Leone - amhrán an duine. Ar an ndrochuair níl mé cinnte cén bheirt!

Mar is iondúil bhí filíocht físe cumtha ag Margaret Lonergan - bréidín fuinte as íomhánna de Dylan, ealaíon Chríostaí tríd na haoiseanna agus radharcanna uirbeacha is tuaithe ag freagairt go hairdeallach don gceoil is na focail.

Instealladh fuinnimh a d'fhág an lucht féachana ar a gcosa (tar éis do Esosa? rá linn go húdarásach 'Stand suas! ') ag buaileadh ar dhoras diaga an cheoil!

Scaoileadh slua abhaile, cothú faighte. Is fiú i gcónaí freastal ar na himeachtaí a chuireann IMRAM ar fáil - ach tá tábhacht ar leith leis na Tionscadail trascruthaithe de bhrí go n-osclaíonn siad dóirse don dream ar bheagán Gaeilge a chloiseann fuinneamh sár oirfidigh ag rince inti.

Saor báid. Saor cloiche. Saor focail. Saorspiorad.

Is go glanseansúil a d'fhreastail mé ar Scoil Cheoil an Earraigh i 2017. Bíonn mo chlann ann - bhláthaigh an ceol iontu faoi thionchar mo nuachair. Ach níl cumas seinm ná amhránaíochta ionam. Ach bheir mo dhúthracht do Dúiche Dhuibhneach (agus col le ceo smúrach na cathrach) siar ó dheas mé leo. Mé bheith díomhaoin agus m'iníon ag freastal ar ranganna ceoil a chas isteach in Óstán Ceann Sibéal agus ciorcal comhrá faoi stiúir Danny Sheehy. Bhlas mé mar sin dá stór nathaíochta agus grinn; agus dá eolas agus gnaoi. Thug sé ar siúlóid amach muid fá trá Béal Bán go Gort na Cloigne agus Dún an Óir an áir. Ní raibh ann ach roinnt uaireanta a chloig ina chomhluadar, ach chuaigh siad i bhfeidhm orm. Tharla freisin go raibh Dónal Ó Céilleachair i láthair ag Imbolc go gairid roimhe sin ag trácht ar Naomhóg na Tinte agus Camino na Sáile. Chuir mé fios ina dhiaidh sin ar Fan Inti. Bhain a bhás siar asam, mar a bhain as go leor. (Ba i ndiaidh a bhás a léigh mé Iomramh Bhréanainn MMXI Ón nDaingean go hÍoslainn)

Bhí mé, mar sin, i Músaem na Mara aréir. Bhí IMRAM agus Cathal Poirtéir tar éis gairm scoile a sheoladh a filí agus lucht éigse a raibh aithne acu ar Danny, agus tháinig siad go flúirseach. Tháinig lucht éisteachta go flúirseach freisin. Tá tuairisc ag Máirín Nic Eoin ar Thuairisc ar an ócáid.

B'iad an gean phearsanta a bhí ag oiread léitheoirí agus oirfidigh air a chuaigh i bhfeidhm go háirithe ormsa. Thug a léitheoireacht as a shaothar i láthair é ar shlí ar leith. thug na dánta a scríobh siad dó - lena bheatha agus tar éis a bháis i gcuimhne é.

Focail, cuileachta, ceoil. Scéal seoigh ag Fearghal Mac Amhlaoibh a bhí ag cúléisteacht le fir na háite ag tabhairt a mbreith ar chéad léamh filíochta Danny - duine acu den tuairim gurb fhéidir nach raibh sé in aicme céanna aos dána eile a bhí ag reic an oíche úd - toisc nár thuig siad iadsan mar a thuig siad Danny!

Labhair prós agus filíocht Danny leis an gcroí agus an intinn, go glé soiléir cruinn. Tá tabhairt faoi deara ann. Cuir síos cruinn carthanach greannmhar geanmhar - ar sranntarnach leathbhádóirí. Fuinneamh na stoirme. Éan ar foluain.

Reic a chliamhain Fionn Ó Gráda a dhán faoin cíor tuathail eacnamaíochta - Is deas an tine agus rud le n-ithe go cumasach óna mheabhair cinn. Is deas. Is deise le cuileachta.

Labhair Breandán Ó Beaglaoich a bhí leis ar an naomhóg ar an aistear deiridh úd ar Costa da Muerte - Cósta an Bháis - agus leis go tairseach an saoil eile -  óna chroí.

Ní bheidh a leithéid arís ann; ach mairfidh a chuimhne ina scríbhinní agus scríbhinní daoine eile.

An bhfuil an todhchaí (pholaitiúil) Glas?

I dtoghchán na Baváire, bhain an Páirtí Glas amach an dara háit. 17.5%.
Ní dócha áfach go mbeidh siad sa Rialtas- b'fhearr leis an CSU margadh a dheánamh leis na Vótóirí Saora, gluaiseacht nach mian leis bheith ina pháirtí ach a bhfuil meon den eite lár dheis i dtreis ann.
Murach aistarraingt na liobrálaigh (eacnamaíochta) i ndiadh olltoghchán na Gearmáine b'fhéidir go mbeadh na Glasaigh sa rialtas náisiúnta thall arís.

Tá a chomhghleacaithe ó fadó i ndroch chuí. Tá an SPD ag íoc as géilleadh ginearálta don nua liobrálachas agus claochlú an locht oibre a fhágann gluaiseacht na gceardchumann níos laige agus scaipthe ná mar a bhí le fada.

Níl ceist ar bith gurb an athrú aeráide an gad is gaire don scornach againn ar fad agus é ag treisiú mura bhfuil sé ag cúisiú mórán chuile fadhb domhanda eile, ceist na dteifeach ach go háirithe.

Is cinnte gurb ag an ngluaiseacht Glas atá an fís is cuimsithí.

Easaontaím leo ar cheisteanna áirithe sóisialta agus feictear dom go bhfuil a seasamh ar an éiceolaíocht daonna bun os cionn lena seasamh le héiceolaíocht na cruinne.

Bíodh sin mar atá, tá súil agam go mbeidh deis acu abhus freisin dul i mbun  freagracht agus athrú chun feabhais a chuir ar dán na cruinne agus an ghnáthdhuine.

Murach sin, feictear dom gur daoirse don mórán agus flúirse don bheagán atá rómhainn. Ar feadh aga gairid go loiscfear an chruinne.

Ceardaí Focail

Ní raibh aithne phearsanta agam ar Liam Ó Muirthile. Bhí mé ina láthair roinnt uaireanta, ag ócáidí IMRAM agus a leithéid. Ach tá a shaothair léite agam thar na blianta, úrscéalta, filíocht. Is dóigh liom go raibh a cholún san Times is mé san ollscoil. Táim cinnte gur cheannaigh mé agus léigh mé an cnuasach an Peann Coitianta. Is sa phrós is mó a chuir mé spéis go dtí le déanaí. Ar ndóigh bhí filíocht ina orlaí tríd an phrós céanna.

D'fhreastal mé ar a shochraid níos luaithe i mbliana. Focail dhaoine eile a bhí lárnach ansin. Ord an aifrinn. Aitheasc Frainc Mac Bhradaigh. Éagnairc Louis de Paor.

Fáisceadh aréir in Amharclann Smock Alley clocha fileata, clocha físe, clocha taibhe, clocha ceoil as focail Liam Uí Mhuirthile le carn a dhiongbhála a thógáil.

Míreanna cartlainne ó thréimhsí éagsúla dá shaoil ar an scáileán mór. A dhánta á thabhairt chun beatha ag filí eile - Louis de Paor, Ailbhe Ní Ghearrbhuigh, Dairena Ní Chinnéide. Tionlacan ceoil ag Seán Mac Erlaine agus Cormac Bhreathnach.

Léigh a mhac Ciarán agus a deirfiúr Cláir dánta leis. Dánta pearsanta, teaghlaigh, miúine.

Bhí tocht orm go minic ag éisteacht.

Léigh Alan Titley sleachta as an bprós- úrscéalta agus colúin.

Thug Diarmuid de Faoite agus Bairbre Ní Chaoimh radharcanna as a dhrámaí chun beatha.

Bhí ceoil curtha le dán dá chuid ag Peadar Ó Riada agus chan Máire Ní Cheilleachair go binn Teanga an Ghrá.

Arís is arís bhí Liam féin ar an scáileán. Ag siúl. Im mbun scríobh. Faoi agallamh. Ag cuir agallamh. Ag tuairisciú.

Teanga bheag í an Ghaeilge anois, mar a dúirt Liam féin, ach roinne sea a chuid féin di agus bhain rudaí móra amach.

Mairfidh na rudaí san i gcló agus i meabhair léitheoirí.

Beidh blaiseadh le fáil ar ócáid na hoíche aréir amach anseo acu siúd nach raibh deis acu bheith i láthair - rinneadh taifead.

IMRAM - na nÓg!

Is fada mé ag freastal ar imeachtaí IMRAM i mBaile Átha Cliath. I mbliana, chuaigh IMRAM i bpáirt le Glór na nGael agus an DLR Lexikon chun imeachtaí don óige a chuir ar fáil. Bíonn ócáidí míosúla ar bun ag Glór na nGael san Lexikon - leabharlann ar geal le spásárthach é in aice le calafort Dún Laoghaire. 

Mar a tharlaíonn sé, bhí m'iníon gafa ar maidin agus ní raibh ar an gcumas freastal ar an gceardlann líníochta agus léirithe. Tá sí rud beag ró shean do roinnt de na himeachtaí eile a bhí ann ar an Satharn (bhí ceardlanna do scoileanna ann Déardaoin agus Aoine) ach bhain sí ana shásamh as bheith ag dealbhóireacht i gcré faoi stiúir Chormaic Uí Bhréartúin. Thaitin sé léi buaileadh arís leis an fear grinn Giggles. Ach cinnte b'é an buaicphointe di agus do go leor gasúir eile an seó a chuir Peadar Ó Goill - fear Is Eolaí Mé - i láthair. (Níl fhios agam an raibh foireann na leabharlanna chomh tógtha céanna leis....)

Léirigh Peadar gnéithe den fisic agus den cheimic go spraíúil le  gnáth rudaí fearacht fínéagar agus sóid bácála - agus uibheacha! Léirigh sé buntáiste cruth na n-ubh tríd seasamh ar dhosaen acu! (Briseadh ceann amháin, ach cén dochar ... fotha eolaíochta turgnamh) 

(Bhí nasc níos soiléire ag imeachtaí eile le cúrsaí litríochta - agus beidh ceardlann le Tadhg Mac Dhonnagáin ar bun san áit céanna i Mí na Samhna)

Deil Neimhe

Gnóthachtáil ard is ea géilleadh na tuisceana roimh nithe a sháraíonn tuiscint. Iadsan nach ngéilleann, scriostar ar deil neimhe iad.

Aistriúchán (míchruinn, is cosúil) ar Zhuang Zhou Leabhar XXIII alt 7,a thug teideal d'úrscéal ar leith de chuid Ursula le Guin.

Scéal faoi fhear a athraíonn a bhrionglóid an cruinne. Tá síceolaí ceaptha cabhrú leis teacht saor on eagla a chúisíonn seo ann: ach is amhlaidh a bhaineann sé feidhm as an mbua chun an saol a fheabhsú, dar leis féin. Seachas go mbíonn iarmhairtí neamhthuartha lena iarrachtaí. Is iomaí cas is corr sa scéal roimh deireadh.

Ní aithris ar Philip K Dick atá i gceist, ach léiriú ómóis de chineál.

Mar is iondúil le Le Guin tá sí ag imirt a samhlaíocht chun daonnacht a iniúchadh.

The Lathe of Heaven

Aisling?

Bhí mé féin is mo mhac i láthair san Olympia anocht do léiriú Aisling?

Bréidín fite as aisteoireacht, ceol, filíocht, deisbhéil, damhsa.

Cliar cumasach ó gach cearn den nGaeltacht a chuir a scileanna agus éigse le chéile chun taibhiú ar leith a fhuineadh.
Canúintí ag damhsa le chéile. Caint a chuaigh go cnámh. Ceol a chuaigh go croí.

Filíocht a bhfuil taithí againn air athfhuinte agus beatha nua tugtha do.

Amhráin idir sean agus nua.

Spreagadh agus gríosadh.

Ardú meanmain agus fáisceadh creasa chun tabhairt faoin streachailt.

Beidh Éire fós ag Cáit Ní Dhuibhir!

Ní raibh ach an aon oíche amháin i mBleá Cliath ach leanann an camchuairt agus tá na sonraí uilig ar fáil ag http://aisling2018.com/tickets/

Beannaithe

San dráma seo tugann cliar beag ach cumasach léamh Biddy Jenkinson ar dhán na hEaglaise. Cé gur oirniú na mban atá chun tosaigh, clúdaítear i bhfad níos mó. Mar sin féin, ní ag seanmóireacht atá Biddy.  

Tá formhór an dráma lonnaithe i dteach ina bhfuil na mná rialta lonnaithe anois agus an clochar díolta go brabúsach (cé nach léir cé bhain tairbhe as an brabús!) . 

Triúr ban, an bean soineanta dílis, an seanfhondúir a bhfuil a saol tugtha don gcreideamh aici, an bhean a fuair gairm déanach tar éis bás a fir is a leanbh. Í seo lán de faobhar do mhisean sóisialta don eaglais, ach in achrann le húdarás agus seanghnás. 

Tarraingíonn seo aird na n-údarás i bpearsan Monsignor ar ionchollú an chléiriúlachas uaibhreach é. Sa chúlra tá an easpag ar leaba a bháis, a bhfuil amhras agus fonn gníomh saortha air. 

Tá an dráma lán grinn ach mar sin féin cíoradh dáiríre ar cheisteanna creideamh, údaráis, dlisteanacht agus carthanacht. 

Tá an chliar ana inchreidte, gach duine acu sáite ina bpáirt. Tá radharc amháin inár gá do bheirt acu ról eile a ghlacadh chucu féin a bhfeadfaí á neartú. 

Baintear feidhm éifeachtach as an spás i scoil na mbuachaillí, as fuaim agus ceol - téacsanna ársa arna nua choiriú, as téacsanna aifrinn agus bíobalta. 

Béarla agus Gaeilge briste ag an easpag,   bealach éifeachtach lena coimhthíos go dtí seo óna phobal a chuir in iúl. 

Lón machnamh. 

Tá léirmheas ag Maitiú ar NÓS anseo: https://nos.ie/cultur/ardan/meafar-go-leor-le-feiceail-i-leiriu-cumasach/

Oilithreacht Pinn

Dialann Camino Liam Uí Mhuirthile atá in Oilithreacht Pinn, agus an Camino Francés á shiúl aige ina aonair. Ní treoirleabhar atá ann, ach dialann ana phearsanta, na daoine a chastar air fán mbealach, a shiúlann sé sciar den ród leo. Roinnt tagairtí freisin do file Gailísiseach Rosalía de Castro,  bhfuil saothar léi ina thiachóg agus é ag aistriú roinnt sleachta as.

Dialann iontach ionraice atá ann; ní cheileann sé a mhothúcháin idir sorcha agus dorcha, ná athrú tuairime a thagann air faoi dhaoine de thoradh breis aithne. Ós rud é go bhfuil Fraincis aige agus riar a chás den Spáinnis níl sé taobh le Béarla chun aithne is cumarsáid a dheánamh - buntáiste gan aon agó.

Ón leabharlann a fuair mé an saothar seo, ach cheannaigh mé an cnuasach beag dánta a scríobh sé ar an dturas - dánta ina bhfuil eisint na siúlóide ceaptha, toradh marana agus lón marana. Viaticum don gnáth shaol.

Tá an dá shaothar luachmhar. Cuimhin liom Frainc Mac Brádaigh, ina aitheasc sochraide, ag insint go raibh Oilithreacht Pinn ina trostán marana aige féin, Liam ina chompánach bóthair ar a oilithreacht ar an saol seo.

Leaba i measc na naoimh ag Liam, agus go bhfaighe a shaothair aird chun ár dtairbhe uilig!

¡Buen Camino!

Faobhar an lae

Tá cairde ag mo nuachar ar ealaíontóirí iad. Go deimhin, is taispeántas le duine acu Thomas Richter a thug go hÉireann í sna luath nóchaidí. Thit sí i ngrá leis an gceol, rud a thug isteach i teach tábhairne ceoil i mBeirlín í. Áit ar bhuail mise léi....

Chuaigh mé léi chuig taispeántas de chuid Tomas i Köpenick agus thit mé i ngrá le pictiúr dá chuid, tírdhreach cósta a mheabhraigh saoirí mar pháiste i mBun Machan dom. Cheannaigh mé uaidh é, ar rátaí! Tá ealaíon eile ar na ballaí againn, bronntanais thar na blianta. Ach níl aon pictiúr íle eile ina measc- ní hacmhainn dúinn iad a cheannach agus níl balla a diongbhála againn cibé.

I Mám an Óraigh, ós cionn Fionn Trá a chaith muid mí na meala. Ansin nuair a tháinig muid go hÉireann i 2000,thosaigh muid ag caitheamh saoire i gCorca Dhuibhne. Ó 2003 tá tréimhse caite againn ann mórán chuile bliain. Tá an ceantar siúlta agam. Tá fréamhacha eile agam ann. Is go Com Dhíneoil a chuaigh mo sheanathair chun Gaeilge a fhoghlaim chun a shástachta. Chaith sé sealanna ina dhiaidh sin lena theaghlach i mBaile an Fheirtéaraigh, cois Cuan an Chaoil. Áit éigin sa cheantar tumadh sa tsáile mé agus gan mé ach cúpla lá d'aois - tugadh anoir aduaidh an chéad garmhac lena chuir i láthair!

Nuair a chonaic mé mír Molscéal faoi thaispeántas Áine Ní Chíobháin mar sin bhí sé thar a bheith tarraingteach.

Thapaigh mé an deis sciurd a thabhairt ar an dtaispeántas de Sathairn. Bhí fios maith agam nach mbeadh luach aon phictiúr acu agam ná balla chun a chrochta.

Mar sin féin bhí mo mhac is mé féin tógtha leis an slí a cheap sí na tírdhreacha seo atá inár gcroíthe. Beocht agus téagar sna pictiúr. An solas agus an síon atá mar anam na gcnoc ceaptha agus tugtha go Baile Átha Cliath, na pictiúir ina ngeataí sí go halltar na gcnoc is na hoileáin.

Tá súil agam go bhfaigheadh siad baile maith agus go mbeidh sciar acu ar a laghad crochta ina áiteanna poiblí chun an saibhreas a scaipeadh.