Lámh le Eaglais Mhuire i lár bhaile an Daingin, tá Clochar na Toirbhirte. Ord a bhunaigh Nano Nagle, bean óg ón meánaicme Chaitliceach i gCorcaigh, d'fhonn oideachas a chur ar clann na mbocht d'fhonn cuidiú leo éalú ón mbochtaineacht céanna. Níl fhios agam cén fhad a mhair an clochar sa Daingean. Bhí scoil cailíní bainteach leis go dtí gur cónascadh é le scoil na mbráithre agus gur bunaíodh Pobalscoil Chorca Dhuibhne. Tá cuntas ar an stair sin ar suíomh An Dísirt. Tá cuntas eile ar an stair i reilig na siúracha sa ghairdín, crosanna iarainn teilgthe le dath bán orthu faoi scáth chrainn mór láidir.
Sna 1920í a rinneadh athchóiriú ar séipéal an chlochair agus fuinneoga áille daite ó Studio Harry Clarke ann. Níl fhios agam an é an áilleacht sin a spreag na forbairtí ealaíne atá déanta ó shin. Nuair a tháinig Pádraig Ó Fiannachta, beannacht Dé lena anam, mar shagart paróiste go dtí an Daingean tar éis tréimhse fada ina ollamh i Má Nuad bhunaigh sé an Díseart. Fuair sé an foirgneamh agus na gairdíní ar léas ó na siúracha agus diaidh ar ndiaidh dhein forbairt ar ionad ealaíne agus cultúir atá ina oileáin suaimhnis i lár fothragadh an Daingin. Sa lá atá inniu ann, bíonn cúrsaí á reáchtáil ag Ollscoil ó Mheiriceá ann, ach é oscailte don phobal freisin, agus ócáidí eile ar bun. Is annamh agus mé sa Daingean nach gcaithim seal sna gairdíní ag teacht chun suaimhneas.
An uair seo áfach bheartaigh mé súil a chaitheamh ar an bhfoirgneamh féin, rud nach raibh déanta agam le blianta fada. Táille trí Euro a gearradh orm. Sa bhreis ar an séipéal, tá saothair eile ealaíne san áit.
Bhí an freascó den suipéar déanach feicthe cheana agam, pictiúir a bhain úsáid as muintir agus radhairc an cheantar mar mhúnlaí. Tá cúpla múrmhaisiú eile tagtha ó shin, mná agus fir agus radhairc na háite úsáidte chun scéalta bíobalta a léiriú. D'aithin mé aghaidh nó dhó!
Ach is iad na gairdíní, a bhfuil forbairt déanta orthu de réir a chéile, an seod. Gairdín oscailte thart ar an séipéal agus dhá ghairdín le balla thart orthu laistiar. Sa ghairdín lasmuigh tá gairdín céadfach curtha le plandaí a mheallann pailneoirí. Agus tollán saileach thart air. Bheadh suaimhneas le fáil ann, seachas go gcuireann lus liath gallda (Lavandula angustifolia) ag sraothartach mé.
Sa chéad garraí daingean tá cosán ar cathair gríobháin é, crann úll in aice leis agus roinnt binsí. Gairdín an urnaí a tugtar air agus tá ainm ar an gcosán atá éalaithe uaim - rilleach, sílim. Is áit suaimhneach atá ann le suí tamall agus urnaí nó marana a dhéanamh. Faoi láthair tá dornán dánta de chuid Bhríd Ní Mhóráin as Flóra na Samhlaíochta crochta ar na ballaí freisin - spreagadh midheamhna.
Tá an garraí daingean ar cúl speisialta ar fad. Chuir teaghlaigh áitiúil crainn dúchasacha chun doire beag a chruthú - caorthann agus beith. Baineadh athúsáid as sclátaí ón gclochar chun ainmneacha teaghlaigh agus manaí a bhuanú ag cos na gcrann. Tá bothán beag agus réiteach i gcúinne an gharraí chun gur féidir ceolchoirm nó a mhacasamhail a eagrú (rud nár bhlais mé fós).
Tá an garraí daingean ar cúl speisialta ar fad. Chuir teaghlaigh áitiúil crainn dúchasacha chun doire beag a chruthú - caorthann agus beith. Baineadh athúsáid as sclátaí ón gclochar chun ainmneacha teaghlaigh agus manaí a bhuanú ag cos na gcrann. Tá bothán beag agus réiteach i gcúinne an gharraí chun gur féidir ceolchoirm nó a mhacasamhail a eagrú (rud nár bhlais mé fós).
Tá breis eolais faoin dtogra ar shuímh an Dísirt.
Seod ceart an t-iomlán. Tá súil agam go leanfaidh an forbairt agus feabhas i dtiúin le fís Phádraig Uí Fhiannachta. Draoi agus saoi, leaba ar dheis Dé i measc na naomh agus na hollúna aige. Agus go méadaí Dia toradh a shaothar agus an tinfeadh a thug sé.
