Píosaí liom in áiteanna eile:

2022-12-21

Muire Scaoilteoir Snaidhmeanna

Chonaic mé íomhá Mhuire scaoilteoir na snaidhmeanna le déanaí in Eaglais Anna ar an tSeanchill. Tá deabhóid ar leith ag an bPápa Proinsias don íomhá ón am a chaith sé seal sa Ghearmáin. Spreagadh mé chun an urnaí a ghabhann leis an bpictiúr a lorg, agus fuair mé seo -

Maria vom Knoten, ich komme zu dir
und trage viel Freuden und Lasten mit mir.
Maria vom Knoten, wer hörte nicht drauf -
der Knoten sind viel, sie gehen nicht auf.

Maria vom Knoten, wie tröstlich das klingt:
Es gibt eine Hand, die Knoten entschlingt.
Maria vom Knoten, den Knäuel hier schau`!
Ich bring ihn nicht auf – hilf du, heil´ge Frau.

Maria vom Knoten, der Knäuel bin ich -
Ins letzte verwirret: Erbarme dich!
Maria vom Knoten, du bist schon im Licht,
du weißt es ja selbst, was mir noch gebricht.

A Mhuire na snaidhme, tagaim chugat 
Agus ualach luachaire agus anró ar iompar agam 
A Mhuire na snaidhme, cé nach n-éistfeadh leis?
Is iomaí snaidhm ann, agus níl siad ag scaoileadh 

Muire na Snaidhme, nach sólásach an fhuaim, 
Is ann do lámh a scaoileann snaidhmeanna 
A Mhuire na snaidhme, amharc an tranglam seo! 
Ní thig liom é scaoileadh, cabhraigh tusa, a mhnaoi bheannaithe 

A Mhuire na Snaidhme, an tranglam, sin mise 
In aimhréidh go hiomlán: déan trócaire orm! 
A Mhuire na Snaidhme, tá tú san solas cheana, 
Is eol duit go maith cad tá de dhíth orm 








2022-12-15

Fabhalscéalta La Fontaine, Ó Doibhlin


Seo rogha Bhreandáin Uí Dhoibhlin de insint La Fontaine de na fabhalscéalta ársa. Bhí leagan éigin acu ar fad, nach mór, léite nó cloiste agam roimhe. Cuid de throscán aigne an Eorpach liteartha iad, measaim. Ach tá leaganacha La Fontaine fileata cuanna agus tá siad curtha i nglan Ghaeilge fileata ag Ó Doibhlin. Ó thaobh na foclóra de, soléite cliste cuanna.

Tá mé sásta gur chuir mé fios orthu faoi dheireadh ón leabharlann. Is saibhride m'aigne an méid de saothar Uí Dhoibhlin atá léite agam, idir bunsaothair ficsean, critic (nach bhfuil mórán in aon chor de léite agam) agus aistriúchán. (Caiticeasma na hEaglaise Caitlicí san áireamh, cé nach bhfuil sin léite ó chlúdach go clúdach fós agam!). Ní cúis iontais é gur thug Rialtas na Fraince gradam dó as feabhas a oibre, ag cuir saíocht na Fraince in aithne d'Éireannaigh. 

Mar a dúirt Terry Pratchett tráth, Pan Narrans, ápa inste scéalta is ea an duine. Trí scéalta a insint agus a chlos a dhéanaimid foghlaim. Agus tá fírinní buaine sna scéalta ársa seo. Ach iad a bheith inste go maith, tá siad thar a bheith éifeachtach dúinn.

Tá focail Uí Dhoibhlin snoite snasta. Faraor, níl cló a dhiongbhála curtha orthu san eagrán seo. Tá an cló beag agus doiléir. Fágann an leagan amach go bhfuil cuid den téacs - an téacs Fraincise go háirithe - ró ghar d'imeall an leathanaigh, agus doléite gan dochar a dhéanamh don ceangal.

Ba mhaith liom eagrán ar pháipéar maith, le cló soléite agus leagan amach cúramach. Tá léaráidí maithe san eagrán seo, ach fágann caighdeán an chló doiléir iad. Tá roinnt botúin cló agus clóchur le leasú. 

Táim sásta go bhfuair mé an leabhar, ach d'fhéadfadh sé bheith i bhfad níos fearr! 

2022-12-12

Laofacht uathoibrithe - Dúrthóireacht bhaochta


Tá na Gaeil cleachtaithe ar an ráiteas "Ní féidir leis an ríomhaire síneadh fada a láimhseáil". Ní ar an ríomhaire atá an locht, áfach, ach ar na daoine a dhear an chóras agus a raibh tuiscint éadomhain acu ar ainmneacha agus riachtanais. Galar atá forleathan i measc ríomhchláraitheoirí, monuar - féach éithigh a chreideann ríomhchláraitheoirí faoi ainmneacha. Ar ndóigh, naoi n-uaire as deich, níor smaoinigh an foireann a dhear an chóras ar an gceist ar chor ar bith. Bhain siad feidhm as leabharlann éigin, mar a phléigh mé i gcás Dunnes.

Is annamh, le fada, gur foireann bheag a dhearann córas ar bith ríomhaireachta, dá simplí é. 

Agus bíonn na córais i bhfad níos fad mharthanaí ná a shíl a ndearthóirí go mbeadh - b'shin toisc fadhb an dá mhíle, agus tá a mhacasamhail, fadhb 2k38, ag druidim linn go pras.

Fágann sin go bhfuil feidhm á bhaint ar córais ríomhaireachta chun rudaí a dhéanamh nár shamhlaigh na dearthóirí, a bheag nó a mhór. Le caoga éigin bliain táthar ag iarraidh conriocht na mbogearraí a cheansú. Ach ainneoin go bhfuil fhios againn an rud atá follasach, i. Níl daoine saor ó locht, dá bhrí sin níl a cuid oibre, tá creideamh diamhair ag daoine sna freagraí a thugann ríomhaire dóibh.

Laofacht uathoibríochta a tugtar ar an gclaonadh seo san duine, agus is féidir leis bheith marfach - tá roinnt timpiste eitleáin a tharla dá dheasca. 

Glacaim leis gur laofacht dá leithéid is cúis leis an bhfógra Dúrthóireacht bhaochta a thug Cathal Seoighe faoi ndeara ar an mbealach chuig droichead íseal. Ríomhaire a phraistrigh, caithfidh sé go bhfuil sé ceart. 

Tá cúrsaí ag dul in olcas anois agus samhail mhóra teangan in úsáid ar féidir leo píosaí móra téacs a ghiniúint a mbíonn cuma na fírinne agus an fiúntais orthu. Is minic áfach go bhfuil siad míchruinn baolach. Ní hamháin go bhfuil claontacht, agus minic go leor olc agus fuath sna sonraí a úsáidtear chun oiliúna na córais seo, séantar go minic an ról atá ag daoine i roghnú na sonraí, na spriocanna foghlama agus na hualaí a mbíonn tionchar acu ar an dtoradh.

Ní chabhraíonn sé ach oiread nuair a déantar áibhéil agus bualam sciath faoin dtoradh, amhail is dá mbeadh tuiscint ag an clár seachas bheith ina phearóid stocastach.

Fágann laofacht uathoibrithe muid leochaileach agus i mbaol. Ag faillí nó go deimhin ag mioscais daoine.

Cheana féin tá an t-idirlíon truaillithe ag praistriúchán. Má thagann tonn faisnéis bréagach uathghinte sa mhullach ar sin, cuirfear úsáid an idirlín mar fhoinse eolais ó mhaith ar fad - agus cuirfear daoine amú agus i mbaol de dheasca laofacht uathoibrithe. 

Agus sin mo racht go n-uige seo. 

2022-12-08

Anseo atá muid


Caithfidh mé a rá go bhfuil mearbhall áirithe orm faoi cé air go bhfuil an leabhar seo dírithe. Nuair a thug mé spléachadh tapaigh air sa siopa, shíl mé ón méid eolais agus sonraí sna léaráidí go raibh sé dírithe ar pháistí níos sine sa bhunscoil. Ach nuair a léigh mé é bhí an téacs dírithe - mar atá ráite sa chuir síos - ar naíonáin. 

Tá na léaráidí agus na mothúcháin a léirítear san téacs gleoite agus uasal. B'fhéidir dáiríre gur ar thuismitheoirí, mar taca agus spreagadh, atá sé dírithe. Níl fhios agam cén tuairim a bheidh ag na nianna agus neachtanna a fhaigheann é faoi. 

Leabhar álainn atá ann, áfach, agus cuir síos ar an gcruinne, a ionad san spás, agus saibhreas dúlra agus daonnachta sna léaráidí. 

Oliver Jeffers, aistrithe ag Máire Zepf 
Futa Fata 

2022-12-07

An Slipéar Gloine

Nuair a thiomnaigh C. S. Lewis An Leon, an bandraoi agus an prios éadaigh do Lucy dúirt sé go raibh dearmad déanta aige go dtagann páistí in inmhe níos gaiste ná leabhair, ach go raibh dóchas aige go dtiocfadh sí arís in aois go mbeadh taitneamh le baint aici as scéalta iontais. Táimse san aois sin le fada, ach tá súil agam an seod seo a bhronnadh ar nia nó neacht. Is eagal liom áfach go bhfuil siad san idir ré...

Athinsint bhríomhar véarsaíochta atá anseo ar ceann de na scéalta is áille sa chorpas - Eorpach ar a laghad - Luaithríona, a caitear go dona léi sa mbaile ag leasmháthair agus a clann sise, ach a mheallann an prionsa. Is iomaí leagan feicthe agam tríd na blianta, agus is cuid den séasúr Nollag dúinne Drei Haselnüsse für Aschenbrodel (Trí cnó coll do Luaithríona) - leagan déanta ag Seicigh agus oir Ghearmánaigh sna 1970í, ag tarraingt ar insintí Grimm agus Božena Němcová. Tá leagan deas eile feicthe agam le déanaí, ina síleann Luaithríona gur giolla an té a dtugann sí gean dó - don duine, ní an oifig ná a mhaoin! 

Tá athinsint Fhearghais Mhic Lochlainn go hálainn bríomhar, na véarsaí rímthe ag gluaiseacht tríd an scéal le luas. Éiríonn le Paddy Donnelly an gluaiseacht céanna a léiriú ina léaráidí - Luaithríona á sracadh sall agus anall ag na deirfiúracha leithliseacha, nó í ag cúbadh ó bhagairt a leasmháthair. Nó í ag teitheadh ón gcóisir ag buille an mheán oíche. Treisíonn focail agus léaráidí a chéile, ar bhealach iontach. 

Bhain mé taitneamh as, agus tá súil agam go mbainfidh mo neachtanna agus nianna freisin! 

Tá an sraith athinsintí seo ó Futa Fata ag dul ó neart go neart! 

Fearghas Mac Lochlainn /Paddy Donnelly 
Futa Fata 
ISBN: 9781910945711

2022-12-06

Míp agus Blípín


Cheannaigh mé an dara leabhar seo de chuid Máire Zepf faoin leithscéal gur bronntanas Nollag é do nia nó neacht. Ach tá an nia is óige a hocht anois agus níl fhios agam an bhfuil an deis caillte!

Mura bhfuil dul amú iomlán orm, is Opportunity a spreag Máire le scríobh faoi Míp. Agus is an ingearán Ingenuity a spreag Blípín. (Déanfaidh mé mo ghnáth clamhsán anseo - ní thráchtann an leabhar ach ar eolaithe ach is innealtóirí a rinne an obair chun árthaigh a seoladh go Mars.)

Mar a bhí i gceist le Míp, insíonn pictiúir Paddy Donnelly scéal níos iomláine ná na focail, go háirithe mar gheall ar na heachtráin! (Ní dóigh liom go bhfuil a leithéid de neacha ar Mars, ach dá mbeadh, agus mura mbeadh fonn orthu go bhfeicfí iad....) 

Tá an scéal go deas bríomhar, agus seolann an léitheoir óg i dtreo na fíricí a bhaineann le taiscéalaíocht ar Mhars. Agus tá ceacht tábhachtach ann faoi idirspleáchas, cairdeas agus féin mhuinín.

Scéal deas gleoite ar féidir go leor a bhaint as.

Ana shaothar arís ó Futa Fata, Máire agus Paddy. 

Máire Zepf & Paddy Donnelly
Futa Fata 
ISBN: 9781910945995

2022-12-05

Coilíneacht le Seán Ó Muireagáin - Útóipe nó deachtóireacht?

Bhí Bádh b'fhéidir faoi chaibidil ag Club Leabhar club an chonartha ar na mallaibh. Dúirt Stiofán go raibh suim níos mó aige sa saol sa choilíneacht, conas a d'oibrigh a leithéid, seachas an scéal faoi conas arbh ann dó.

Spreag a cheist soiléiriú ar smaointe de mo chuid féin agus dúirt mé gurb deachtóireacht a bhí ann. Aicme féin roghnaithe rialaithe iad na múinteoirí, agus táthar sa scéal ag tabhairt cúlra staire agus fios fátha a ról d'earcach nua.

Níl fhios agam, ar ndóigh, an é sin a bhí ar intinn ag Seán. Tugann a léitheoir a dhearcadh féin isteach sa scéal, agus ní dóigh liomsa, mar shampla, gur rud olc is ea teaghlach agus lánúnachas. A mhalairt, sílim teaghlach grámhar a bheith ina fhotha riachtanach do sochaí ar bith. Ní shéanaim gur minic teaghlaigh a bheith faoi réir ag foréigean agus mí-úsáid. Ach is corbacht ar rud maith sin seachas eisint an teaghlaigh. 

Níl sé mínithe conas a déantar atáirgeadh sa choilíneacht, ná conas a choinnítear an pobal laistigh de srianta dochta an daonra a bhfuil acmhainn ann dóibh. Bheadh pórú cúramach nó innealtóireacht géiniteach de dhíth i pobal chomh beag chun folláine a chinntiú. Níl coibhneas fireann agus baineann luaite - gan lánúnachas ní bheadh cothroime de dhíth! (Tá ceisteanna mar seo cíortha go maith in úrscéalta Ursula le Guin. Mar shampla i The Matter of Seggri. Agus tá ceist teaghlach agus lánúnachas luaite i The Dispossessed - sochaí ainrialach, ach go dtagann lánúnachas agus cion do leanaí chun cinn go nádúrtha. Agus deacrachtaí nuair atá géarchéim acmhainní ann idir searc agus dualgas.) 

Cé go bhfuil sé ráite gur thug an rachmasóir a bhunaigh an coilíneacht stoc mór earraí leis, agus roinnt saineolaithe, níl fhios agam an raibh na saineolaithe céanna i measc marthanóirí an éirí amach. 

Is cinnte go mbeadh saineolas agus - is dócha - acmhainn cógasaíochta de dhíth. 

Tá sé ráite sa scéal go gcoinníonn na múinteoirí súil ghéar ar na páistí chun teacht chun cinn aon treith leithleasach nó dochrach a chosc, agus chun ábhar múinteora a aithint. Níl sé ráite conas a déantar an smachtú. Bheadh ról áirithe ag oiliúint ann, ar ndóigh. Ach shamhlóinn freisin go mbeadh aiste bia agus cógais i gceist freisin. 

Tharraing Stiofán ceist spéisiúil eile anuas. Deirtear leis an ábhar múinteora gur "duine de dhath" í féin, agus go mbeadh sí thíos le ciníochas sa ré roimh an éirí amach. Agus go mba ghá teacht chun cinn a leithéid arís a chosc.

Ach an bhféadfadh ciníochas teacht chun cinn i bpobal bheag, a mbeadh an iliomad gaoil eatarthu? Tógán de chuid an impiriúlachais ciníochas, uirlis riachtanach toisc go rabhthas ag caitheamh go dona le pobail áirithe ar bhonn a céim níos ísle forbartha. Ní bheadh ciall leis i bpobal measartha cothrom, nach raibh "iadsan" agus "muide" i gceist.

Is cinnte go mbeadh difríochtaí agus teannais ann, pearsantachtaí ag cuimilt i gcoinne a chéile. Grúpaí agus clíceanna, fiú, cé go bhfuil sé intuigthe go mbeadh na múinteoirí ar an airdeall agus ag teacht roimh aon forbairt dá leithéid. Bheadh an baol ann do faicsin laistigh de na múinteoirí, ar ndóigh, go háirithe dá mbeadh dúshlán nó géarchéim le sárú.

Tá sé deacair, dar liom, cuir síos ar Útóipe. Is cuimhin liom píosa le C.S. Lewis ag míniú an chúis nach mbeadh ar a chumas leathbhreac ainglí The Screwtape letters - from a senior to a junior devil - a scríobh. Níl le déanamh chun cuir síos ar an olc ach áibhéil a dhéanamh ar na tréithe atá ionainn féin, agus na hiarmhairtí a shamhlú. Tá sé níos deacra go mór íonú a dhéanamh ar ár suáilcí agus sochaí neamhaí a shamhlú.

Ní bheidh leathbhreac Fahrenheit 451, Brave New World 1984 chomh furasta aimsiú. Cé go bhfuil smaoineamh iontach ag Bradbury féin ina ghearrscéal The Toynbee Convector. Samhlaíonn sé eolaí ag brionnú turas go dtí an todhchaí, ag cruthú scannáin agus taifid amhail is dá mbeadh na dúshláin timpeallachta sáraithe. Nuair a "fhilleann" sé chun a am féin, spreagann sé na daoine chun an Parrthas a chonaic sé a bhaint amach, toisc gur léir é bheith indéanta!

Tá dóchas na Útóipe de dhíth, chomh maith le rabhadh na diostóipe. Ach is deacra i bhfad iad a shamhlú. Agus bíonn crumh san úll is milse a shamhlaíonn daonnaí. 

2022-12-03

Máithreachas ceiliúrtha go fileata...


Mheall cuireadh ó Ailbhe isteach go lár na cathrach mé, go dtí an siopa leabhar i Sráid Fhearchair. Bhí an leabhar is déanaí léi, Tonn Teaspaigh, foilsithe ag Éabhlóid, le seoladh.

Is í Máirín Nic Eoin a rinne an chaint. Shocraigh sí, os Eoghan a chuir i láthair í, labhairt ar an leabhar mar earra i dtosach, ag tabhairt ómós tuillte do obair Eoghan agus a mheitheal. An cúram a dhéan siad de pháipéar, cló, clúdach (Caomhán Ó Scolaí luaite go sonrach). Eagarthóireacht a d'fhág an téacs gan cham. Ealaíon Kim Sharkey ar an gclúdach agus scaipthe tríd an leabhar. Ribín an, a chuireann cuma liotúirgeach ar an leabhar. (Tá blagmhír ansin, maram). Caighdeán ard snasta leagtha síos ag Éabhlóid, a shantóidh filí dar le Máirín. [Bhí na tréithe céanna le sonrú i Tairseach le Dairena Ní Chinnéide, anuraidh].

Ansin chrom sí ar chaint go líofa moltach ar Ailbhe, agus an ghlúin dar daoibh í, ag tagairt do na Scríbhneoirí óga agus úra a ghairm Ríona Nic Congáil ar an tsaoil, agus ag rianadh na forbairtí tríd na cnuasaigh foilsithe agus an t-aitheantas a fuair sí fán tslí - mar shampla í bheith luaite ar ghearrliosta RTÉ A poem for Ireland. Labhair sí ansin ar an gcnuasach reatha agus an taithí mar mháthair as ar fáisceadh é. Taithí atá thar a bheith ioga agus go mbíonn teannas ag baint leis, go háirithe dóibh siúd faoi thionchar an feimineachas atá amhrasach faoi bheith cúngaithe ag an sainmhíniú. Agus an leochaileacht a bhaineann le taithí le leanaí a roinnt fiú i gcló filíochta. 

Labhair Máirín go líofa spreagúil agus níl san cuir síos seo ó mo chuimhne ach macalla fann. Tá súil agam go gcuirfear a cuid cainte i gcló. Luaigh sí roinnt dánta go sonrach ag piocadh amach gnéithe le plé. Mhol sí freisin réamhrá an leabhair leis an scoláire Seiceach Daniela Thienová. 

Ansin léigh Ailbhe cuid de na dánta ón gcnuasach chun ár spéis ann a threisiú níos mó fós. 


Lean an allagar ar aghaidh sa siopa agus ar ball i gClub an Chonartha. Is leor a rá go raibh sé tar éis meán oíche nuair a shroich mé an baile, agus gur mise is túisce a d'fhág. 

Táim ag súil go mór leis an gcnuasach a léamh... 





2022-12-01

Mastodon.ie, Iarfhocal



Nuair a thuig mé inniu go raibh an díospóireacht fós ag dul ar aghaidh faoi mé bheith curtha ar fionraí ó mastodon.ie, scríobh mé r-phost go dtí reachtaire mastodon.ie. Ghabh mé leithscéal leis as an achrann a tharraing mé ar féin agus a fhoireann de bharr mo shaontacht.

Is daoine deonacha iad, agus bhí siad ag streachailt le fás rábach de dheasca mí-shocracht Twitter. 

Níl, agus ní raibh, an locht agam orthu siúd as an eachtra. 

Chuir an reachtaire mo fhionraíocht ar ceal. Tá mé fíor bhuíoch de. 

Mar sin féin, tá cinneadh déanta agam mo chuntas ar mastodon.ie a chuir ar ceal. 

Ag fanacht le meafar an cóisir tí, a d'úsáid Hugh Rundle, cé gur daoine gnaíúla iad, ní dóigh liom go bhfuil mé oiriúnach dá gcomhluadar.

B'fhéidir go mbainfidh mé triail as ásc eile amach anseo. Ach ba mhaith liom go bhfásfadh féar thar an eachtra. 

Nílim compordach bheith mar ábhar comhrá! 

Le bheith iomlán soiléir faoi, ní dóigh liom gur caitheadh go dona liom féin; aon míthuiscint a bhí ann, is míthuiscint ionraic a bhí ann. Tá modhnóireacht deacair. Fiú gan daoine faoi bhrú. 

Verfassungspatriotismus

Tá neart caint ar na saolta seo ar athaontú an dá dlínse ar an oileán seo i Stáit amháin. Dhá ghrúpa, ar an mórgóir, a bhí in iomaíocht le chéile tráth na críochdheighilte. Tá an scéal imithe i gcastacht ó shin. Fágann céad bliain de thaithí éagsúil, cuid mhór de faoi chois ar bholg Stáit forlámhach Aontachtaithe, go bhfuil dearcadh agus meon an-éagsúil ag náisiúntóirí ó thuaidh.

Ní raibh sé riamh cuí braith, mar a rinneadh ó dheas, ar an gCaitliceachas Éireannach (nach ionann go baileach agus an Chaitliceachas Rómhánach!) mar bhonn don náisiún. De dheasca sotal a thug deis do lucht an oilc, agus de dheasca easpa soiscéalú tá an Eaglais i ndrochriocht. (Mar creidmheach tá dóchas agam go mbeidh athnuachan, ach mar chreidmheach freisin aithním gur aimhleas Stáit agus eaglais araon caidreamh ró dhlúth eatarthu).

Rinneadh faillí sa chultúr - teanga agus litríocht - a d'fhéadfadh a bheith ina chloch bonn do náisiún ina mbeadh áit ann don Protastúnach, Chaitliceach agus easaontóir.

Tá athrú mór tagtha ar chúrsaí le céad bliain anuas, agus ní trí dream atá abhus - Aontachtaithe, náisiúnaigh ó dheas, náisiúnaigh ó thuaidh. Tá athrú meoin agus iolrachas smaointe ina measc siúd a bhfuil a sinsir anseo leis na glúinte.

Agus tá fás follasach ar an inimirce. Feicim daltaí in éide scoile agus gach lí faoin spéir ar a gcraiceann. Caille na Moslamach. Comharthaí sóirt an iliomad cultúr. Chonaic baicle bé óg le déanaí i lár na cathrach, ag dul ag rince. Spleodar na hAfraice ina siúil damhsúil grástúil. (Scríobh Róisín Sheehy, mura bhfuil dul amú orm, dán faoi saoirse muiníneach an siúl céanna). 

Ach is é a chloisim á labhairt acu ná Béarla (faraor) na hÉireann. Éireannaigh iad, saoránaigh de chuid an Stáit seo. 

Caithfidh an stroighin lena ceanglaítear brící aon dlínse nua ar an oileán seo na saoránaigh uile seo, lena mianta agus a dtíolachtaí, a nascadh. 

San áit a bhfuil an Ghaeilge agus an chultúr láidir, tá sí tarraingteach do Éireannaigh nua. Creidim gurb é an ghníomh fónta mar sin ná an Ghaeltacht idir tíreolaíoch agus ideolaíoch - nó pé lipéad is fearr a oireann do phobail na Gaeilge lasmuigh den nGaeltacht oifigiúil a threisiú. Tá Deividas Uosis (sular mheall an Astráil) agus Franz Sauerland agus Andreas Palandri cloiste agam, ag caint go líofa as Gaeilge, compordach go maith in Iarthar Dhuibhneach. Tá neart daoine atá gníomhach i saol na Gaeilge lasmuigh den nGaeltacht oifigiúil a shealbhaigh í san nGaelscoil nó lasmuigh di. Is saibhride muid leithéid Úna-Minh Caomhánach (maith go leor, leathchos sa Ghaeltacht aici sin freisin) nó Ola Majekodunmi bheith inár measc. Nó leithéid Michal Měchura, a shealbhaigh an Ghaeilge mar dhuine fásta agus a chur á shaineolas ríomhaireachta chun fónamh don iliomad togra. Tá daoine thar lear freisin arbh fhiú iad a lua - Kevin Scannell, gan amhras. Agus níl ansin ach na daoine a bhfuil aithne nó eolas éigin agam orthu. Léiríonn siad agus daoine nach iad go bhfuil cultúr Gaelach fáilteach muiníneach tarraingteach. 

Creidim, ní hamháin go bhfuil áit don nGaeilge i mBunreacht nua, ach go bhfuil an Ghaeilge, an ceol agus an spóirt riachtanach. Ní éilíonn siad creideamh ar leith ná idé-eolaíocht ar leith chun pléisiúr agus tairbhe a bhaint astu. Is oidhreacht gach duine ar an oileán iad, cuma an míle, sé chéad, trí chéad, tríocha nó trí bliana ó shin a leag a sinsir nó iad féin cos uirthi. 

Creidim go bhfuil Bunreacht de dhíth orainn ina bhfuil teacht ag gach saoránach gan dua ar oidhreacht cultúrtha an oileáin tríd an chóras oideachais agus tríd cumainn. Creidim go bhfuil gá le dílárú radacach cumhachta - go mbeadh prionsabal na coimhdeachta i dtreis, eadhon go réiteofaí gach cheist chomh gar do na daoine atá ceangailte ann. Go mbeadh aitheantas, tacaíocht agus cosaint ag cearta an duine aonair, an teaghlaigh, an pobal bheag - agus modhanna chun fadhbanna a thiteann amach i ngach áit a réiteach go cóir. Saoirse an duine aonair maireachtáil ar a rogha dhóigh - ach gan cuir as do dhaoine eile. Tá sé sin deacair uaireanta! 

Ba mhaith liom go dtabharfaí droim láimhe don dlí coiteann agus córas cúirteanna a bhraitheann ar sáraíocht idir abhcóidí chun teacht ar an cóir. 

Measaim go bhfuil go leor le foghlaim ó thraidisiún dlí na Mór Roinne, ina bhfuil an breitheamh ina fhiosraitheoir seachas ina mholtóir. 

Ní saineolaí mé, ach sé mo thuiscint go raibh gnéithe de sin ag baint le dlíthe na mbreithiúna abhus fadó. Ach ar aon nós is i ngan fhios don dlí is fearr a bheith beo, agus ní gá gur faoin gcúirt a fhágfaí rudaí ach córas solúbtha tuisceanach riaracháin a bheith i gceist, agus cinntí á dhéanamh acu siúd ar gá dóibh maireachtáil leis na hiarmhairtí. 

Agus na saoránaigh a bheith dílis don mBunreacht, ag tógáil agus ag forbairt sochaí le chéile. Bunreachtghrá in áit mórtas treibhe, a níonn iarracht treibh an duine féin a chur os cionn gach dream eile, seachas dáileadh cothrom agus comhoibríoch acmhainní. 

2022-11-29

Chuaigh mé síos i measc na #MastoDaoine, ach chuir mé cos amú.

Tógadh le Gaeilge mise, ach scoite amach ó aon phobal. Ní raibh oiread sin teagmhála agam fiú le mo leithéid féin, seachas le dornán teaghlaigh. Ní raibh na hinnealtóirí ar champas Belfield le mo linn fiú, agus ar aon nós bhí mé gafa le grúpa gasóga seachas le saol na hollscoile. Deis a mhothaím gur chaill mé, ní hamháin i leith an Chumann Gaelaigh. Nuair a chuaigh mé chun cónaithe i mBeirlín i dtús na nóchaidí, bhí fhios agam go mbeadh sé deacair fanacht i dteagmháil leis an nGaeilge. Bhí tuairim agam go raibh Gaeilge ar fáil ar an ollscoil ann, agus chuaigh mé i dteagmháil le hOllscoil na Gaillimhe - ní cuimhin liom go baileach cén fáth, alt a léigh mé is dócha - chun sonraí teagmhála a fháil. Mar a tharlaíonn bhí an Léann Ceilteach in ísle brí san Ollscoil Humboldt cé gur tháinig feabhas ar tar éis cúpla bliain agus ní raibh aon mhaith déanta.
B'é an chéad beart eile a tharraing mé chugham féin ná an leabhar fóin a chuardach do Ó, Ní agus Mac. D'éirigh liom teacht ar Ghaeilgeoir nó triúr an dóigh sin agus bhí teagmháil éigin agam le sciar acu ar feadh roinnt blianta. Bhí an gnáth dheacracht ann, ar ndóigh - ní leor spéis sa Ghaeilge mar bhunús do chaidreamh!

I lár na 1990í bhí rochtain agam ar an idirlíon. Ba mhór an deis a thug sé sin dom Gaeilge a "labhairt". Ar liostaí r-phost i dtosach, Gaeilge-A a bhí curtha ar fáil ag HEANET agus a raibh Marion Gunn, beannacht Dé lena hanam, agus Vincent Morley ina riarthóirí air. Ba chomhluadar sách béasach a bhí i gceist, agus is dóigh liom gur riail an Ghaeilge amháin is mó a thug orthu ladar a chuir sa bplé. Tá mé measartha cinnte áfach, gur chuir mo thuairimí láidre - mar is dual do Ghaeilgeoir bheith aige - as do thuairimí daoine eile ó chúlraí eile.

Tar éis tamaillín tháinig ann do na cláracha plé. Tá cuimhní maithe agam ar cumasc.ie agus chaomhnaigh Pádraig Ó Cinnéide roinnt den fhicsean comhoibritheach a cumadh ann ar a shuíomh féin. Pobal beag cluthar a bhí ann agus níl aon chuimhne agam go raibh ar na riarthóirí achrann ar bith a réiteach. Tá fhios agam go raibh mé fós sa Ghearmáin an uair úd mar chuir mé aithne ar Phádraig tríd agus thug cuairt air sa Bhaváir ar a laghad uair amháin roimh filleadh chun cónaí in Éirinn. 

Bhí cúpla rud ann go comhthreomhar ansin, agus níl na línte ama, mar a deir an ceann eile, soiléir i mo chuimhne. Tá mé measartha cinnte go raibh mé páirteach i gclár Plé Daltaí na Gaeilge agus mé fós sa Ghearmáin. D'éirigh rudaí teasaí go maith ansin uaireanta. Go hiondúil is sa thaobh dhátheangach a mbíodh an achrann is binibe agus scaití sciorr mé féin isteach ina leithéid. Anois is arís tharraing mé aird na riarthóirí ar snáithe a mheas mé a bheith ag éirí ró theasaí. Rinne siad tairiscint dom bheith i mo mhodhnóir cúnta, ach dhiúltaigh mé do ar an mbonn go raibh mé féin ró sáite sa phlé le bheith i mo réiteoir ionraic. 

Bhí mé páirteach ar feadh seal i gclár plé beo.ie ach bhí deacrachtaí modhnóireachta acu féin ansin, agus sa deireadh chuir siad deireadh leis an gclár plé oscailte, agus cheadaigh plé ar na haltanna amháin. 

Go luath sna náidí bhí mé ag plé freisin leis an gcéad Wiki, áit a raibh cúrsaí innealtóireacht bogearraí go príomha á phlé. Ní cuimhin liom anois cén fáth gur éirigh mé gafa le plé ar chúrsaí creidimh ann, ach rinne. In iarracht an príomh suíomh a choinneáil níos suaimhní iarraidh ar lucht pléite creidimh a seomra féin a aimsiú. Tharla amhlaidh agus bhog an plé anall. Bhí riarthóir an suímh ana sháite sa phlé é féin, agus tar éis roinnt achrainn rinne sé an leagan digiteach de "is liomsa an liathróid, agus tá mise ag dul abhaile anois". Bhí cúpla wiki eile thart, agus ábhar plé in ar a laghad ceann amháin acu ná conas plé a choinneáil ionraic ach sibhialta. Pléadh múnlaí éagsúla ach ag deireadh an lae tá dea mhéin de dhíth ar gach taobh agus is féidir le lucht mioscaise scéim ar bith a chur ó mhaith. Ach bhí aontú forleathan i measc na ndaoine a rinne staidéar ar an gceist gur fadhb shóisialta atá ann, nach féidir réiteach le teicneolaíocht, cé gur féidir le teicneolaíocht fadhbanna a mhaolú nó go deimhin a ghéarú. 

Ba cás ar leith na blaganna, tá an bhlag seo agam ó 2005 agus ar feadh tamaill bhí pobal beag blagadóirí Gaeilge ag cumarsáid lena chéile sna blagmhíreanna agus i dtráchtaireacht orthu. Idir seo is siúd chuaigh sin i léig. Bhí orm na tráchtanna ar mo bhlag féin a srianadh agus faoi dheireadh a mhúchadh ar fad toisc nach raibh ach turscar praistrithe le feiceáil ann, agus ba diomailt ama plé leis.

Ó 2010 bhí mé ar Twitter agus d'éirigh mé thar a bheith gafa leis. Comhlacht tráchtála is ea Twitter. Níl na húsáideoirí ag íoc. De réir an sean mana, is iad na húsáideoirí an táirge mura bhfuil siad ag íoc as. Idir fógraíocht agus margaíocht ar sonraí tá súil ag an comhlacht brabach a dhéanamh. Ní dóigh liom go bhfuil ag éirí go ró mhaith leo, ach sin scéal eile.

Bhí teannas i gcónaí ann idir mian Twitter a bheith ina "eite saoirse cainte de pháirtí an tsaoirse cainte" agus an gá úsáideoirí a mhealladh agus lucht fógraíochta dá réir. Díbríonn gairbhe a leithéid. Chuir mé Twitter i gcomparáid le tábhairne callánach blianta ó shin. Má bhíonn tábhairne ró challánach, fágfaidh daoine. Agus má troideanna síoraí ag briseadh amach.... 

Tá córas éigin modhnóireachta ag Twitter. Is féidir leis an úsáideoir féin cosc a chur ar theachtaireachtaí úsáideoir ar leith bheith infheicthe aige, agus a theachtaireachtaí a choinneáil ceilte air. Is féidir le cuntas a bheith príobháideach - dofheicthe seachas d'úsáideoirí atá ceadaithe ag an úsáideoir.
Is féidir cuntais atá i mbun mioscaise a thuairisciú, agus uaireanta faightear éisteacht. 

Is faoi m'ainm féin a bhí mise riamh ar líne. Maítear uaireanta gur fadhb atá i leasainmneacha nó ainmneacha cleite ar líne, ach is é mo thuiscint ná go léiríonn taighde a mhalairt. Glacadh a bheith, nó a síltear a bheith le maslaí agus boirbe an chúis is mó leo - lucht léitheoireachta a aontaíonn leis an maslóir, a threibh, a ghríosaíonn a leithéid.

Gné thrioblóideach de na meáin shóisialta i lámha na comhlachtaí móra caipitleachas faire ná na halgartaim a bhrúnn ábhar i dtreo an úsáideora a mheallfaidh é. Ar an ndrochuair, is ábhar a spreagann fearg agus tuairimí láidre is éifeachtaí, dar le roinnt staidéar. Agus sin a tharlaíonn. As sin eascraíonn conairt idirlín a dhíríonn, minic go leor, ar ainniseoir bhocht éigin a bhfuil rud éigin míchúramach ráite aige.

Ar ndóigh, cé go bhfuil an caipitleachas faire chun tosaigh ó thaobh an dóigh a bhíonn an gnáthdhuine ar líne, ní fréamhacha tráchtála atá faoin idirlíon. 

Tógadh go leor de sna hollscoileanna agus forais taighde. Airgead poiblí a d'íoc as. (Go háirithe airgead Roinn cosanta Mheiriceá, ní mór a rá). Bhí baint ag go leor daoine le tuairimí láidre faoi saoirse - saoirse cainte ach saoirsí eile freisin. Tá go leor den idirlíon ag braith ar bhogearraí foinsí oscailte. Tá sruth láidir smaointeoireachta a chreideann go daingean sa gheilleagar oscailte bronntanais atá i gceist le bogearraí foinse oscailte. Is minic gur liobraíoch atá na daoine seo. Más Meiriceánaigh iad, is minic iad amhrasach faoin rialtas nó údarás. Ar ndóigh, ní ag Meiriceánaigh atá an monaplacht.

Fionlannach ón mionlach Sualannach é Linus Torvalds, ceannródaí Linux. Ísiltíreach é Guido van Rossum, ceannródaí python. Féitheoga an chórais a cuid oibre siadsan. 

Is as an cultúr seo a d'eascair coincheap an Fediverse. Go mbeadh freastalaithe scaipthe neamhspleácha ann, gan aon údarás lárnach. Ach go mbeadh prótacail oscailte ann a chiallaigh go bhféadfaí ábhar a scaipeadh eatarthu. Forbróir sa Ghearmáin a chum an bogearra Mastadon, a chuireann ar chumas úsáideoirí teachtaireachtaí gairide a scríobh agus a roinnt le úsáideoirí eile - gan a bheith teoranta don ardán lena bhfuil siad cláraithe. 

Cosúil, ar an ndromchla le Twitter, ach le difríochtaí tábhachtacha. 

Cé gurb iad lucht liobraíoch teicneolaíochta a chuir tús leis na coincheapa agus uirlisí seo, d'aimsigh mionlaigh a mhothaigh faoi ionsaí sna mór meáin iad i bhfad ó shin, agus mhúnlaigh an chultúir chun go mothóidh siad ar a gcompord ann.

Nuair a bhí amhras ag fás ionam maidir le Twitter, agus nuair a chonaic mé mastodon.ie á mholadh ag daoine go bhfuil meas agam ar a dtuairimí, mealladh trasna mé.

Admhaím nár fhéach mé ach go fánach ar na rialacha, agus níor shíl mé go dtiocfainn salach orthu. Bhí siad pas beag scaoilte, ach níor shíl mé go síleadh aoinne gur balacs mé. Agus níor shíl mé go dtiocfainn salach ar na rialacha ag cosc scata - fóibeacha, trasfóibeachas ina measc.

Ar feadh seachtaine nó mar sin, bhí ag éirí go breá liom. Bhí comhluadar deas gaelach ann, agus is beag teachtaireacht ó lasmuigh den mbolgán sin a chonaic mé, toisc nár bhac mé ach le mo hamlíne baile, sé sin, daoine a roghnaigh mé féin a leanacht. Maith go leor, daoine a raibh Twaithne (i. Aithne ó Twitter) a formhór. Ní dóigh liom go raibh mórán cumarsáide agam le daoine a bhí ann roimh an fás rábach reatha. Léigh mé beagán faoi - fíor bheagán, le bheith ionraic. Shíl mé an t-alt seo a bheith spéisiúil. Áit gur tábhairne callánach é Twitter, is cóisir tí ásc ar leith Mastodon, i dteagmháil scaoilte le cóisirí eile. 

Bhí na hardán seo faoi bhrú leis an fás rábach. Gan comhlacht tráchtála laistiar daoibh, tá siad ag brath ar deontais chun íoc as freastalaí atá sách cumasach an trácht a riaradh. Cuidíonn slua fhoinsiú na fiacha sin a ghlanadh agus rinne mé deontas le fonn agus mhol do dhaoine eile amhlaidh a dhéanamh. 

Ach tá sé measartha simplí freastalaí níos cumhachtaí a fháil - ceist airgid atá ann don gcuid is mó. Níl sé chomh simplí céanna foireann modhnóirí agus riarthóirí deonacha a earcú agus an líon úsáideoir ag fás go rábach. 

Nuair a scaip mé, tríd teachtaireacht a trasphóstáladh ó Twitter, nasc le halt Cathal Mac Coille, ag tuairisciú faoi chruinniú dream a bhfuil amhras orthu agus imní faoi gnéithe áirithe den trasinscneachas, mheas úsáideoir eile go raibh mo theachtaireacht trasfóbach. Thuairisc é. Agus i bhfaiteadh na súil, bhí mé barráilte. Bhí cead achomhairc agam. Ghabh mé leithscéal agus dúirt go bhfanfaidh mé glan ar an ábhar. Níor glacadh leis an achomharc. 

Sin ceart úinéirí an freastalaí. Cuireann sé díomá orm nach ndeachaigh an té a thuairiscigh mo theachtaireacht i dteagmháil go díreach liom i dtosach. Bheadh an teachtaireacht bainte anuas agam. Ceist achrannach atá ann, agus tá agus bhí mé sásta géilleadh do rialacha an tí i gcás mar é. 

Tá an píosa seo ana fhada, ach is tríd an taithí atá agam síos na blianta a thuigim eachtra seo mo barráile. Géillim go raibh an ceart acu, de réir tuiscint s'acu ar cad is trasfóbachas, i. Aon rud á ardaíonn ceisteanna faoi trasinscneachas. 

Is blár achrannach catha atá ann, le daoine a bhfuil gonta ar gach taobh (agus tuilleadh a bhfuil ba eile le cuir thar abhainn acu). 

Is deacair do riarthóirí agus modhnóirí, atá ag obair go deonach, smacht a choinneáil ar comhrá mar sin. Tá ceist ann freisin, mar a d'ardaigh Alex Hijmans i tuairisc.ie, faoi cumas na riarthóirí cumarsáid trí Ghaeilge a mheas.

Is dóigh liom go bhfuil ceacht foghlamtha agam (arís eile). Ba mhaith liom páirt a ghlacadh i gcóras fearacht Mastodon. Ach níl an t-am ná na scileanna agam freastalaí a riaradh mé féin agus ar aon nós is bheith páirteach i bhplé a shantaím. Rud a thiocfadh salach ar modhnóireacht..

2022-11-26

Eachtraí Aonghusa i dtír na Máilleach


Tagairt ar Twitter ag Deirdre Ní Chonghaile don taispeántas faoi Tomás Ó Máille i leabharlann Ollscoil na Gaillimhe a spreag fonn orm dul siar go Gaillimh. Nuair a luaigh sí go mbeadh taispeántas in Iarsmalann na Cathrach faoina dheartháir Pádraig agus Liam Ó Maoilíosa dhaingnigh sé mo rún. Tá sé measartha éasca anois bus a fháil go Gaillimh. Bhí fúm áfach bheith ar ais i mBaile Átha Cliath do seoladh Tinte na Farraige Duibhe, mar sin b'éigean glacadh le tús luath! 

Bus 7:30 ó Bhaile an Chinnéidigh dá réir. Caife le dul tapaigh agus mé ag brostú go dtí na céanna. Bus na Gaillimhe agus scuaine turasóirí romham. Bhí suíochán in áirithint ag an mac seo, áfach, nach mbíonn fonn ar dul san amhantar. 

Dhá uair go leith dul siar. Maidin geal seaca a bhí thoir, ach doineann agus gaoth feanntach thiar. 

Os rud é go raibh mé ag dul siar bhí socrú déanta agam Twaithne a athrú ina fíor aithne nó ar a laghad ina teacht le chéile beo. Bhí an caife a bhí réamhshocruithe plódaithe, mar sin chuamar go dtí an Hardiman (Great Western mar a bhí, sílim) - óstán fadbhunaithe in aice an stáisiún traenach agus an Fhaiche Mhóir. Mheabhraigh sé Lig sin i gcathú dom. Mura bhfuil dul amú orm, is ann a bhí an comhrá idir Máirtín Ó Méalóid agus a dheartháir an sagart postúil. Ba mhilse agus compordaí go mór ár gcomhrá thar caife i forhalla ciúin compordach. Ba dheas aghaidh a chuir le @, agus bheadh dóthain le rá againn go ceann cúpla uair an chloig, murach gur bhraith mise go raibh an cúpla uair an chloig a bhí agam ag leá... 

Shiúil Cathal liom chun na hollscoile agus an leabharlann ina bhfuil an taispeántas. Fán mbealach casadh Seán Cathal orainn, agus rinne mé socrú leis casadh leis le haghaidh plaic bia ar ball. 

Bhain mé amach leabharlann Hardiman na hOllscoile, agus an taispeántas san forhalla. Táblaí soiléire i nGaeilge agus Béarla ag cuir síos ar a shaol agus a shaothair. Roinnt de na leabhair agus na sorcóir Ediphone i gcás gloine sa lár. Treoir chuig suíomhanna idirlín - ceann maidir leis an gcúrsa Linguaphone a raibh lámh aige ann, agus ceann eile áit a bhfuil an méid á thaifid sé á chur ar fáil diaidh ar ndiaidh.

Tá súil agam go deis a fháil go luath éisteacht le cuid den ábhar ann. 

Rith Máirtín Ó Méalóid liom arís agus mé ag súil trasna an champais. Beidh orm an leabhar a léamh arís, ach tá nathanna as greamaithe i mo chuimhne, ina measc sioscadh na ndaoine faoin ardeaglais nua. 

Bhrostaigh mé ar ais isteach sa chathair, thar oileán ealtanach a bhí ealtanach dáiríre. 
Bhí béile agam i bhfochair Seán Cathal san Front Door agus comhrá mar anlann leis. 

Lean mé orm ansin go dtí Museum na Cathrach chun scéal an Mháilligh eile agus a chara Liam Ó Maoilíosa a fheiceáil. Dís a chuaigh bealaí éagsúla i gCogadh na gCarad. Agus duine acu a maraíodh ag fórsaí an Saorstáit san sraith básaithe conspóideacha, a raibh ionsaí ar an nduine eile mar chuid den spreagadh dó. 

Faraor bhí an cuir síos as Gaeilge lofa ar fad - lomaistriúchán focal ar fhocal ar an téacs Béarla, agus ciotach go minic. Chuir sé oiread oilc orm nach raibh fonn orm amharc ar na taispeántais eile. 

Bhí sé de rún agam tabhairt faoi siúlóid - amach Bóthar na Trá nó amach tóchar Oileán na gCaorach. Bhí an aimsir lofa áfach agus cé go raibh brístí báistí liom, mheas mé nár den gcríonnacht dul i mbaol báite. Ní dheachaigh mé níos faide ná séipéal na nDoiminicigh ar an gcladach, áit a bhfuil altóir cuanna do Bhantiarna na Gaillimhe. Lasc an bháisteach isteach ann mé, ach faoin am go raibh paidrín ráite agam bhí an múr thart. 
Rinne mé pas beag siopadóireacht súil ar mo bhealach ar ais chuig stáisiún na mbus, agus chonaic tagairt eile do na Máilligh ar mo shiúlóidí. 

Turas pléisiúrtha a bhí ann!
Tá rún agam Lig sin i gcathú a athléamh sula dtéim siar arís! Cathair soshiúlta go maith Gaillimh, is trua go bhfuil sé plúchta le carranna lasmuigh den dornán sráid beoga coisithe. 

2022-11-20

Tinte na Farraige Duibhe, seolta


Chuir Ré na coibhide moill ar go leor rudaí. Dhá bhliain ó shin a foilsíodh Tinte na Farraige Duibhe (mo léirmheas anseo) ach ní raibh deis é a sheoladh i gceart. 

Fuair sé seoladh a dhiongbhála aréir ag ócáid de chuid IMRAM i Smock Alley. Seachas bheith taobh le óráidí, rinne Seán T Ó Meallaigh, Hilary Bowen-Walsh agus Colm Mac Gearailt léamh dramatúil ar sleachta as an leabhar, ag ionchollú carachtair éagsúla. Gné spéisiúil den mbunleabhar ar chloí Eoin P leis ná go mbíonn canúintí den nGaeilge ar leith ag na carachtair éagsúla. Bhí A Hiom an intleacht shaorga beo beathaíocht romhainn agus a chanúint dúchais ag Colm! Ach ba éacht amach is amach ochtapas eachtardhomhandach a chuir Seán T romhainn. Bhí carachtair eile acu beirt. Ní raibh sé tugtha faoi ndeara agam a laghad ban atá sa scéal go bhfaca mé gur taobh leis an laoch Ríosa, meascán den fios agus den saontacht agus an frith laoch Sadb a bhí Hilary Bowen-Walsh.

Mar chúlra don léamh dramatúil bhí filíocht físe Margaret Lonergan. Tírdhreacha agus spásdreacha dramatúla. Measaim gur saothar bunaidh de chuid Margaret iad an uair seo, agus bhí siad éachtach.

Bhí an údar féin Tim Armstrong agus comrádaí leis anall as Albain freisin, agus idir na míreanna léitheoireachta chan siad cuid de na hamhráin rap atá fite fuaite leis an scéal, i nGaeilge na hAlban. (Ba chabhair éigin na focail ar an scáileán!)

Bhí cúpla focal oifigiúil ag Liam roimh ré, agus rinne Seán T an seoladh, ag admháil gur dualgas cara a chur an leabhar ina lámha, ach a sásta is a bhí sé go raibh an leabhar go maith!

Rinne Antain Mac Lochlainn léirmheas ar an leabhar ar son IMRAM, agus is féidir é léamh anseo

Tá an dara imleabhar ar na bacáin ag Tim Armstrong, agus de réir mo thuisceana tá súil aige freisin roinnt den gceol a eisiúint freisin. 

Bhí deis ina dhiaidh cabaireacht i forhalla na hamharclainne, agus chuala mé gur chuadar ar aghaidh go Club an Chonartha, ach ós rud é go bhfuil mé féin spléach ar bhusanna agus go raibh mé ar an mbóthar óna seacht ar maidin shíl mé gur den chríonnacht é dul abhaile ar bhus 11. Shamhlóinn go raibh oíche go maidin acu sa chlub! 

2022-11-19

El


Ní raibh iomrá ar bith cloiste agam faoin úrscéal seo, agus murach gur cuireadh cóip léirmheasa chugham seans go mbeinn dall fós air. Ba thrua sin, mar is maith atá a áit tuillte ag an leabhar seo ar ghearrliosta Leabhar na Bliana An Post / Love Leabhar Gaeilge.

Is deacair seánra a lua leis. Chonaic mé ficsean eolaíochta luaite, ach níl mé cinnte go n-aontóinn le sin, cé go bhfuil cine eile agus teagmháil leo lárnach sa scéal.

Is cinnte go bhfuil eolaíocht lárnach sa scéal, agus creideamh nó a easpa, agus an caidreamh eatarthu. Caidreamh atá tacúil scaití, achrannach scaití eile. (Mise den tuairim gur dhá eite an anama réasún agus creideamh seachas dhá thréith a thagann salach ar a chéile). 

Tá dhá snáithe san scéal. I snáithe stairiúil amháin tá an t-eolaí Ísiltíreach Jan Swammerdam, ón 17ú céad. Fear a rinne staidéar cúramach ar feithidí. Fear a raibh creideamh láidir i nDia aige agus a bhí ag iarraidh iontais a chruthaíochta a roinnt leis an domhan. Baintear creathadh as an gcreideamh sin nuair a thagann sé ar firíní beaga i súile cuileoge - ar aon dul leis an daonnaí ach beag bídeach. Fitear go healaíonta teoiric comhcheilge thart ar fíricí saoil Swammerdam agus na teagmhálacha a bhí aige trasna na hEorpa. Agus géarchéim creidimh agus teacht faoi thionchar seict a tharla i dtreo deireadh a shaoil. Má d'aimsigh eolaí na firíní sna cuileoga, cén chaoi nach eol dúinn sin? Fitear na Medici agus na Barberini tríd an scéal, Boyle, Hook agus Milton tríd an scéal.

Fuarán sa Róimh .
Beacha armas teaghlach Barberini

Fite tríd an eachtra stairiúil tá eachtra comhaimseartha. Baintear creathadh as beirt mac léinn - duine le litríocht, duine le heolaíocht - nuair a fhionnainn siad na firíní céanna. Scéinséir a gcuid siúd den scéal, iad ag iarraidh fios fátha an eachtra a thuiscint - má tharla sé in aon chor, amhras orthu toisc go bhfuil sé bunoscionn le gach is dóigh leo a bheith ar eolas acu. Tagann fear mistéireach i gcabhair ort, agus aimsíonn siad fíricí folaithe a chuireann scéal Swammerdam faoina mbráid. 

Shíl mé go raibh rud beag de bharraíocht Deus ex machina ag baint leis an réiteach ar an snáithe comhaimseartha (Corcaíoch!)* ach thairis sin is scéinséir/ samhlaíocht/ stair/ comhcheilg den scoth atá anseo, agus an dúrud fíricí agus teagmhálacha fite tríd. Taighde cúramach déanta (dearbhaithe agam le gugláil!) 

Cúis iontais é an chéad saothar le húdar a bheith chomh snasta seo. 

Is as leabhar eile dá chuid, nach bhfuil foilsithe fós, a léigh Thaddeus Ó Buachalla ag IMRAM le déanaí. Beidh mé ag coinneáil súil amach do sin, agus do saothair eile leis!

Thaddeus Ó Buachalla 
Coiscéim

* Aguisín. Is mithid dom mo ráiteas faoi Deus ex machina a shoiléiriú, ach ní mian liom an scéal a mhilleadh orthu siúd nach bhfuil an leabhar léite fós acu. Nílim ag tagairt do dheireadh an snáithe Corcaíoch, ach do eachtra díreach roimhe a réitigh an bhealach dó. Tuigfidh daoine a léann an scéal m'áitimh, measaim. 

2022-11-16

Tomás Mac Síomóin, File agus fear conspóide


Tá neart tairbhe, pléisiúr agus lón machnaimh faighte agam as saothair liteartha agus paimfléid Thomáis Mhic Síomóin. Bhí mé i láthair deich mbliana ó shin nuair a thug IMRAM ómós dó lena bheo, ócáid spleodrach san Grand Social in Áth Cliath. Bhí mé ann arís anocht agus IMRAM agus Aontas na Scríbhneoirí Gaeilge ag tabhairt Tomás chun cuimhne agus é féin imithe uainn, ach a shaothair fós linn.

Thug ceol - idir Spáinneach agus Éireannach ó Cormac Bhreathnach agus Martin Dunlea fráma do na cainteanna agus léamha. B'é Cathal Póirtéir fear an tí agus a chuimhní féin aige ar Thomás. Léigh sé litir ó pháirtí Thomáis Karen Dietrich, a leag síos paraiméadar na cainteanna eile ar bhealach - cuimhní ar fear a raibh grá aige don nGaeilge agus don aicme oibre, cuma cén áit dar díobh iad. Fear a thuig i bhfad níos luaithe ná go leor an baol a bhain leis an caipitleachas craosach síor fáis don dúlra agus don gcine daonna. Agus a scaip an tuiscint sin ina shaothar idir ficsean agus neamhfhicsean.

Thug Máirín Nic Eoin léargas léannta ar a chuid saothair liteartha, go háirithe na mór úrscéalta Ag altóir an diabhail : striptease spioradálta Bheartla B, An Tionscadal agus An bhfuil Stacey ag iompar. Saothair a bhfuil taitneamh léitheoireachta le baint astu ach lón machnaimh freisin.

Léigh Éamon Ó Ciosáin sliocht as An Tionscadal a léirigh go paiteanta na spéiseanna agus buanna a bhí ag Tomás. (An Tionscadal an saothar leis is fearr liom féin).

De bharr go bhfuil Cathaoirleach reatha Aontas na Scríbhneoirí, Proinnsias mac a'Bhaird lonnaithe i Leitir Ceanainn is ar chrann Celia de Fréine a thit sé ionadaíocht a dhéanamh ar son an Aontais. Roinn sí cuid dá cuimhní ar Thomás linn, a spéiseanna agus saineolas leathan. 

Thug Michael Ó hUanacháin léargas dúinn ar mar a tháinig Tomás chun cinn mar scríbhneoir i leathanaigh Comhar - iris a raibh Tomás agus Micheál féin ina n-eagarthóirí air ar ball. 

Labhair Mícheál Mac Aonghusa faoina chuid oibre polaitiúil, agus a shaothar chun pobal na Gaeilge a chruthú agus a chothú i mBaile Formaid. Labhair sé ar eagrú Thomáis leis an bpáirtí Cumannach in Éirinn. Agus a nom de guerre nuair nach bhfeilfeadh sé dá ghairm agus fostóir é bheith ina chumannach aitheanta. Seoirse Mac Thómais a thug sé ar féin. 

Oíche pléisiúrtha a bhí ann, ar rinneadh taifead air agus a chraolfar amach anseo ar YouTube. 

Sciuird chun na Rúise


Ní cuimhin liom anois cé nó céard a spreag mé le fios a chur ar an leabhar seo ón leabharlann. Thóg sé i bhfad orm é a fháil agus ansin tamall chun teacht leis i gcarn na leabhair le léamh!

Ba chruinne mar theideal Sciuird chun an Aontais Sóivéadaigh - níl formhór na háiteanna atá luaite san dialann taistil seo san Rúis in aon chor. Ollamh fiosrach le sean Ghaeilge ab ea Pádraig Ó Fiannachta nuair a chuaigh sé ar an dturas le grúpa taistil Sasanach. Daingean ina chreideamh féin ach gealgháireach cuideachtúil. Tá an insint amhail is dá mbeifeá cois tine leis, ag ól gloine deas fíona agus ag malartú cuimhní. Ar foirgnimh is ealaín álainn ársa. Ar dhaoine chuideachtúla. Ar chultúr. Agus corr fadhb. Choinnigh vadca le huisce tríd a ghoile féin slán is cosúil. Neart trácht ar uireasa séarachais! Scéilín grinn fé a bheith ag iarraidh caoirigh a dhíbirt ón mbóthar. Pan ag rince a shamhail dar le comhthaistealaí Sasanach. Comhráití le treoraithe.

Measaim féin go raibh sé soineanta go maith. Bhí ré Stailín thart, ach níl amhras orm ach go raibh súil géar ar na treoraithe ag an KGB mura raibh siad fostaithe acu. Ar éigin go bhfuair sé freagraí ionraice. Is dócha go raibh fhios sin aige, cé nach léir sin ón leabhar.

Léitheoireacht taitneamhach a chuirfeadh fonn fánaíochta ort.

Dornán grianghraf dubh agus bán i lár an leabhar, foilsithe sna 70í ag FNT. 

2022-11-14

Caidrimh agus préacháin


Bhí mé ag an dara imeacht de chuid IMRAM i gcomhar le Féile Leabhar Bhaile Átha Cliath sa Chlólann inné. Léamha le tionlacan ceoil.

Colm Ó Snodaigh a chuir tús leis an imeacht i ndiaidh do Liam Carson é a chur i láthair. Léigh sé trí scéal as a chnuasach nua Cnaipí agus chan amhráin binne brónacha idir na léamha. Ba péire dhá cheann de scéalta - insint ar chaidreamh aon oíche ó dhearcadh an fhir agus na mnaoi. Leagan an fhir inste i sraith briathra roptha amach. Scéal na mná níos caolchúisí. Taibhsí an scéal eile, fear ag smaoineamh siar ar chaidreamh a rinne sé praiseach iomlán de. Ó lúcháir an chéad splainc go domlas na ciontachta ag amharc siar. Ní raibh an cnuasach agam, cé go raibh sé molta ag Áine Ní Ghlinn. Tá anois...


Ní raibh cloiste agam in aon chor faoi Thaddeus Ó Buachalla sular cuireadh a úrscéal nua El faoi mo bhráid - beidh breis le rá agam faoi sin amach anseo. Ficsean samhlaíochta comhcheilge le sruth stairiúil agus comhaimseartha Corcaíoch ag treisiú a chéile. 

Ní sin a bhí romhainn áfach ach é ag reic dán fada nua scríofa Imram an phréacháin le tionlacan ceoil (má thuig mé i gceart, ceol a chum sé féin) ó Sam Uí Bhuachalla (cláirseach), Moze Jacobs (sax) agus Paul McMahon (giotáir). Bhí an dán lán de tagairtí claiseaceacha agus Corcaíocha. Caithfidh mé a admháil go raibh sé deacair orm scaití an ghuth a chlos tríd an ceoil, mar go raibh mé trasna an tseomra uaidh. Bheadh fonn orm áfach an saothar a léamh, ach a fhoilsítear é san athbhliain. Rinne IMRAM an ócáid a thaifid, agus beidh fáil air ar YouTube roimh deireadh na bliana. 

Pléisiúr is ea é go hiondúil éisteacht le húdar ag reic a shaothar, go háirithe más reacaire maith é, rud atá fíor faoi Thaddeus agus Colm araon. 

El ainmnithe do dhuais Love Leabhar Gaeilge /An Post do leabhar Gaeilge na bliana. Gach rath air! 

2022-11-13

Árasán


Úrscéal teacht in inmhe atá anseo, eachtraí na céad bhliana ollscoile ag ceathrar a bhfuil áit faighte acu in árasán i dTeach na Gaeilge. Beirt fireann, beirt baineann, strainséirí ag tús an scéil, ach iad ag eagrú rudaí le chéile mar chuid den scéim agus dlús dá réir faoin aithne a chuireann siad ar a chéile. 

Tríd súile Daraigh is mó a fheicimid cúrsaí. Pinginí teann dó, é ina Luaithríona cineál sa bhaile, a athair féin i bhfad i gcéin agus ar nós cuma liom faoi agus fear nua agus beirt iníon leis ag a mháthair. Tá Céit ann. Bean láidir, tuigeann deacrachtaí an tsaoil (ach imeallach go maith sa scéal, ina comhairleoir ag an gcuid eile seachas gníomhach. Seachas dúil mí fhortúnach a tharraingíonn trioblóid). Thóg sé i bhfad orm aon tsuáilce a fheiceáil i Jeaiceo, an fir spóirt a bhfuil an cuma air é bheith faoi smacht ag a bhod! Agus Niamh, an cailín saibhir bocht, místuama ina caidrimh, faoi smacht ag leannáin, míchúramach san ól.

Cé go bhfuil an insint iontach greannmhar cíortar fadhbanna dáiríre ann. Eachtra ina mbíonn Niamh le scata mic léinn ag "Féile na Samhna" agus a scaiptear pictiúir di ólta a mheabhródh eachtra samhnasach Slane Girl duit (ach céard faoi na Slane boys...)

An teannas idir miangas, drúis agus cion dáiríre. An streachailt coinneáil suas le saol na mic léinn eile nuair atá pinginí gann. 

Mar a tharlaíonn, is sa bhaile a bhí cónaí orm féin blianta na hOllscoile agus cé gur chaith mé dhá samhraidh i lóistín ollscoile sa Ghearmáin, bhí mé ag obair i monarcha agus ar aon nós ní raibh mórán den aos léinn thart agus formhór acu níos sine ná mé. Samhraidh amháin díobh bhí beirt bhan óg as an mBreatain ann cgl, agus bhí tábhairne san lóistín á reáchtáil ag na mic léinn. Tá col agam le Jägermeister ó shin... 

Aithneoidh go leor againn taithí dár gcuid féin sa scéal agus tá ábhar machnaimh fite ina orlaí tríd an ngreann agus an macnas. Na faolchon daonna ar gá do dhaoine óga bheith ar an airdeall fúthu. 

Ag ceol agus ag ól agus ag pógadh...

Dúirt Ógie ag an léamh inné go raibh sé ag iarraidh a chuid daltaí meánscoile a threorú ón leabhar. Déarfainn féin go bhfuil i bhfad níos measa feicthe acu ó thaobh graostachta (san saol fiú, b'fhéidir ach cinnte ar YouTube nó tiktok). Ní dócha go bhfuil sé baileach oiriúnach mar leabhar scoile (bheadh barraíocht sciotaráil agus ba dheacair na téamaí a chíoradh i rang déagóirí den dá chineál) ach ní bheinn buartha dá mbeadh an déagóir sa tigh seo á léamh. 

Ógie Ó Céilleachair
Cló Iar-Chonnacht

(Cóip léirmheasa via Love Leabhar Gaeilge a casadh mo threo. Ní hé an cineál leabhair é a roghnóinn féin, le bheith ionraic). 

Aguisín le bheith soiléir. Ní moladh ná dímholadh é nach roghnóinn leabhar mar seo as mo stuaim féin ach léiriú ar mo thoighis, mo mheon agus thar rud ar bith eile, m'aois. Níl drúis óigeanta folláin do fear díreach meánaosta meánaicmeach! 







2022-11-12

Mórléamh IMRAM


Le traidhfil blianta anois tá Féile litríochta na Gaeilge IMRAM ag comhoibriú le féilte litríochta eile chun roinnt Gaeilge a bheith san áireamh. Is i gcomhpháirt le Féile Leabhar Bhaile Átha Cliath  a eagraíodh mórléamh an lae inniu sa Chlólann i gCaisleán Átha Cliath. Triúr scríbhneoir ag léamh as na saothair is déanaí leo a foilsíodh. 

Chuir Seán Ó Muireagáin tús le cúrsaí, ag léamh as ceann dá noibhillí - Aiséirí, scéal ficsean eolaíochta crua faoi árthach taiscéalaíochta go pláinéad eile ag súil tearmann a aimsiú do fuílleach an daonra ar an domhan, a bhfuil tubaiste aeráide i ndán di. 
Léigh sé tús an scéil, blaiseadh deas den rud atá i gceist leis. Éabhlóid a d'fhoilsigh Bádh b'fhéidir 

Na Ríthe Beaga le Delphine de Vigan an dara leabhar atá aistrithe ón bhFraincis ag Máirín Nic Con Iomaire do Barzaz. Scéinséir faoi shaol na gceiliúrán dá ainneoin féin ar YouTube, an maoin atá le crú as, agus an lorg is féidir leis a fhágáil. Leabhar den scoth, ar scríobh mé roinnt de ar maidin. Léigh Máirín sliocht as tús an leabhair go bríomhar taitneamhach. Luaigh níos mó ná duine amháin liom ina dhiaidh feabhas a cuid léitheoireachta agus gurb fiú machnamh ar closleabhar a dhéanamh as an leabhar, agus Máirín á léamh. 

Sé Ógie Ó Céilleachair a chuir clabhsúr leis an ócáid, ag léamh sliocht as a úrscéal ollscoile Árasán. Dúirt sé go raibh a chuid daltaí fiosrach faoi cén fáth nach raibh an leabhar seo leis á léamh ar scoil acu, leabhar a mheas sé féin a bheith ró ghraosta dóibh. Ach gur a mhalairt de thoradh a bhí ar a iarrachtaí iad a stiúradh uaidh...

Léigh sé eachtra thar a bheith greannmhar ó thús an leabhair, ina bhíonn duine den gceathrar atá in aontíos san ollscoil san léacht mícheart - Gearmáinis seachas Gaeilge - agus an t-achrann a eascraíonn as. Ainneoin go ndearna sé búistéireacht an na habairtí Gearmáinise bhain mé an-sult as an léamh, agus bhain sé neart gáire as an lucht éisteachta. 

Tá Árasán léite freisin agam, agus é i gceist agam scríobh faoi anseo. 

Ócáid thar a bheith taitneamhach ar an iomlán, agus iontach bheith i gcomhluadar daoine arís agus cur is cúiteamh a dhéanamh faoi na leabhair tar éis na hócáide. 

Leanfaidh IMRAM ar aghaidh ar feadh seachtaine - i bhfad barraíocht imeachtaí ar siúl le freastal orthu ar fad, ach tá súil agam bheith ag sciar acu. 

Tá fáil ar an gclár iomlán ar imram.ie




Na Ríthe Beaga


Is de ruathar aréir a chríochnaigh mé úrscéal Delphine de Vigan, aistrithe ag Máirín Nic Con Iomaire. Tá greim ag an úrscéal ar m'aigne, agus níl anseo ach an chéad léamh. Táim ag ceapadh gur leabhar eile seo a spreagfaidh roinnt blagmhír ionam.

Is léir ón dá úrscéal atá roghnaithe go dtí seo ag Barzaz go bhfuil machnamh cúramach á dhéanamh agus saothair tábhachtacha á cur faoi bhráid léitheoirí na Gaeilge. Bhain Khalil le fadhb an stoiteachas i measc daoine óga de bhunadh tíortha lasmuigh den Eoraip, a fhágann iad oscailte do mhealltacht na fuathghríosóirí. 

Baineann Na Ríthe Beaga le saol na linne seo, mealltacht na teilifíse réaltachta, saol na gceiliúrán - idir deonach agus taismeach. Na meáin mealltach fealltach sóisialta. Andúil aird. Ach tá téamaí uilíocha faoi chaibidil freisin. Grá. Grá tuismitheora. Grá páiste. Grá siblíní. Agus a uireasa. Agus na galair a thagann ar ghrá. 

Úrscéal scáfar ar go leor bealaí a thug Antain Mac Lochlainn ar an scéal seo. Aontaím leis. Níl sé i gceist agam mórán a rá faoin bplota anseo le leisce go sceithfinn scéalmhilleadh. 

Scéal beirt bhan atá ann, dáiríre. Máthair duine acu. Dúil aici ó a déaga bheith ina réalta teilifís réaltachta. Caidreamh briste lena máthair, ar mó gean aici ar a deirfiúr. Airc airde uirthi. Déanann praiseach dá deis aonair páirt a ghlacadh i saol na teilifíse réaltachta, toisc go ndiúltaíonn a colainn don drúis atá á éileamh uirthi. Í anois ag líonadh an folús le ceiliúráin a dhéanamh dá clann. Rachmas á crú aici as fógróirí. Ach a clann íobartha ar altóir an chaipitleachais faire. Tarlaíonn tubaiste. 

Tarraingítear an dara bean isteach sa scéal. Póilín. Ach a tuismitheoirí sise, a thóg le grá í, ina agóidithe frith sochaí. Geall le cúl le cine a gairm dóibh siúd. Ach go cailltear iad araon óg, agus Clara léi féin d'uireasa a ngrá. Idir gairm agus meon gan í oscailte do chlann a bhreith, ná go deimhin caidreamh buan a bhunú. 

Tá mé an tógtha le reacaireacht an scéil. Ba chosúil é le amharc ar phéinteáil. Sceitse garbh i dtosach, cúpla líne agus cruth simplí ar chúrsaí. Diaidh ar ndiaidh dath agus sonraí á chur leis. Tuiscint níos fearr á fháil againn ar na carachtair. Bréaga á nochtadh. 

Scéal na póilíní, scéal nós imeachta. Bailiú cúramach fianaise. Bóithre caocha. Teannas agus brú. 

Scéal na mathrach. Teannas idir féintuiscint agus fírinne. Brú a handúil airde a shásamh. Bearna ag leathnú idir í agus a muintir agus a clann. 

Mheabhródh codanna den scéal Brave New World agus Fahrenheit 451 duit. Siamsaíocht síoraí ag tarraingt aird. Cuir síos cruinn ar saol an lae inniu agus a chuid fadhbanna. 

Cé gur seanfhondúir ar na meáin shóisialta mé féin agus mé roghafa is dócha le Twitter (atá ag titim as a chéile agus seo á scríobh agam), tháinig mé in inmhe roimh ré an idirlín agus fiú na teilifíse réaltachta. 

Ní raibh teilifís féin againn go dtí go raibh mé sna déaga luatha. (Tuigim dá réir don stoiteacht a mhothaigh Clara déagóir a bhí amhlaidh). 

Ní thuigim agus tá col agam leis an teilifís réaltachta. Ní thuigim cén fáth go gcuirfeadh duine iad féin ar fáil chun ceap milleáin agus ceap magaidh a dhéanamh daoibh féin. Agus ní thuigim an dúil i saol daoine eile, agus an fiosracht faoi suarachas. Tá an amhras orm faoin dóigh a déantar eagarthóireacht agus cur i láthair, agus conairt poiblí a dhíriú ar duine thar a chéile. Cur chuige a bhfuil íospartaigh cruthaithe aige. 

Na halgartaim ár gríosadh chun tóir ar ceiliúráin. Na mothúcháin ag coipeadh chun earraí a dhíol linn. Ar mothúcháin féin ina ábhar brabaigh ag rachmaiseoirí an chaipitleachas faire. 

Mar a dúradh i Keep the Aspidistra flying Orwell, sé dearcadh lucht fógraíochta gur "muca iad na daoine, agus gliogar buicéid an bhia fógraíocht". 

Úrscéal iontach láidir atá anseo, agus aistriúchán den scoth déanta ag Máirín. Bhí fadhb teangan amháin agam leis, ach ní dóigh liom go bhfuil réiteach le fáil air! 
 
 
Maidir le Clara, thug sí le fios dó go raibh sí ag iarraidh go dtabharfaí an leagan baineann de theideal a poist uirthi, procédurière (saineolaí nóis imeachta), seachas an leagan fireann, procédurier. Ní raibh aon deacracht ag Cédric leis sin ach níor fhéad sé an deis a scaoileadh thairis lena mheabhrú di go ndearna an focal sin rím le mégère (raicleach, báirseach) agus le commère (luadrálaí, cúlchainteoir). Is é an freagra a thug sí air ná gur fheil an dá fhocal sin thar cionn di agus rinne an bheirt acu gáire le chéile den chéad uair.

Tá an focal "procédure" lárnach ann. Ní dóigh liom go dtugann an leagan oifigiúil "nós imeachta" slán an úsáid.

Nó gur gá timthriall - "ba ansin a thosaigh an obair de réir na nósanna imeachta" seachas "ba sin tús na nósanna imeachta"

foclóir.ie féin siar is aniar leis 

Cás eile nach bhfuil friotal forbartha ag Gaeil. Measaim gur luaigh Seán Ó Connor an fhadhb liom, police procedurals a chuid úrscéalta féin faoi Seán Ruiséal. Is rud beag é, ach bhain sé tuisle asam anois is arís. 

Molaim an saothar agus an aistriúchán, agus táim ag ceapadh go mbeidh mé ag filleadh air arís anseo. 

Delphine de Vigan 
Aistrithe ag Máirín Nic Con Iomaire 
Barzaz 

Tá mé buíoch do Bharzaz a sheol cóip léirmheastóireacht chugham. 

2022-11-07

Subh draighin mara

Blianta fada ó shin, agus muid fós ag siúl amach, thug mo nuachar anois mé go dtí Hiddensee i Muir Bailt. Áit a bhfuil cáil air as líon na dtor draighin mara ann, agus bíonn sú, milseáin agus subh agus gach rud faoin spéir á dhíol acu déanta as na caora flannbhuí atá lán de vitamín C.

Cé go bhfuil an draighin mara luaite i Flóra Chorca Dhuibhne, ní planda é a bhí coitianta go dtí gur tugadh isteach é ó Shasana chun na dumhcha a neartú. Is cosúil áfach gur fadhb in áiteanna anois é. 

Chuaigh mé dheirfiúr agus a céile ag piocadh na caora ar Oileán an Bhulla cúpla seachtain ó shin, ar mhaithe leis an scaipeadh a mhaolú. (Níl fhios agam an bhfuil tionchar aige sin, dáiríre, mar is trí riosóm is mó a scaiptear é, de réir mo thuisceana).

Reoigh siad na caora, agus ag an deireadh seachtaine bhailigh mé thart ar Kilo go leith uathu. Shocraigh mé subh seachas sú a dhéanamh. Tarlaíonn sé go bhfuil peictín úll sa tigh ó thogra éigin eile. 
Mar sin rinne mé gugláil ar oideas suibhe a déantar le peictín. 

Moladh ansin purée a dhéanamh de na caora, le beagán uisce. Níor bhac mé le huisce breise seachas ligean do na caora díreo. Ansin an purée a chuir tríd criathar mín chun an sú a scaradh ó na síolta. Bhí orm roinnt de a fháisceadh tríd ceirt muislín chun an sú ar fad a fháil. 

Sa bhreis ar na síolta fágadh mé le fuílleach eile, craiceann measaim. 

Bheirigh mé an sú le leath a mheáchan de siúcra. É a suanbhruith ar feadh ceithre nóiméad. 20g peictín le 50 g siúcra a chuir le Kilo caora agus 450 g siúcra beirithe a bhí luaite san oideas. Trí thaisme chuir mé dúbailt ann seachas méid go leith mar a bhí i gceist agam. Tá an toradh beagán níos righne ná mar ba mhaith liom! É a shuanbhruith ar feadh nóiméad nó dhó agus é líonadh sna prócaí agus é fós te. 

Cuirimid na prócaí béal faoi ar feadh tamaill nuair a dhéanaimid subh - cuireann sin séala ar an subh nuair a chrapann sé agus é ag fuarú. 

Bhain mé triail as an dtoradh ar maidin, agus bhí sé blasta! 

2022-11-06

Imlé

Bhí mé sa  Cobblestone seachtain ón Satharn nuair a bhí ceolchoirm ag IMLÉ. Is í Eve Belle a chuir tús le cúrsaí le rogha dá cuid amhráin féin.
Tá sé i gceist aici cuir le líon na hamhráin I nGaeilge, ach d'fheil na hamhráin a chan sí go paiteanta dá glór agus ba tús maith do oíche thar a bheith taitneamhach. 

Is comharghrúpa sách oscailte IMLÉ. Cian Mac Cárthaigh an spiorad ann. Rinne sé ceathrar a thabhairt le chéile traidhfil blianta ó shin chun ceol úrnua i nGaeilge a chur ar fáil. Ceathrar fear, guth ar leith ach gach duine den triúr eile, agus cumas cumadóireachta. Tá Marcus Mac Conghail imithe a bhealach féin ó shin, agus ní raibh ar chumas Pádraig Ó Conghaile teacht aniar. Bhí Fergal Moloney ar ais, áfach, chun roinnt amhráin a chanadh. 

Le tamall anois tá Ríona Sally Hartman agus Róisín Seoighe ag seinm agus ag amhrán le hIMLÉ. Oirfidigh a bhfuil corpas maith oibre acu féin, agus guthanna ar leith. Cé go bhfuil na guthanna an éagsúil ó na ceoltóirí a bhí ar an gcéad albam, d'éirigh go breá leo na hamhráin a athshamhlú, fanacht dílis do na focail agus an meon ach iad a chur ina oiriúint dá nguthanna. Éagsúil, ach chomh maith céanna leis na bunleagan. 

Is dóigh liom gur gradam ceoil Nós a chuir na ceoltóirí i mo láthair an chéaduair. Tá súil agam go bhfillfidh sé anois agus an paindéim ag trá. 

Idir an dá linn, tá albam aonair ar na bacáin ag Róisín Seoighe - agus IMLÉ ag seinm thall is abhus.