Fuair mé bronntanas den úrscéal seo a foilsíodh tar éis bháis Máirtin Ó Cadhain thart ar an am a foilsíodh é sna nóchaidí. Rinne mé cúpla iarracht é léamh ach níor éirigh liom dul ró fhada leis.
Baineann an scéal le fear a fhilleann ar Chonamara tar éis tréimhse fada ar imirce, tar éis troid sa dara chogadh leis na Meiriceánaigh agus tréimhse i mbraighdeanas Seapánach. Saol simplí atá uaidh feasta, agus é ag súil go mór casadh ar a sheanchomradaí Beairtle, fear seoigh. Le Beairtle ó cheart a bhaineann an úrscéal - é dulta in aois agus thuas seal ina mheon de réir mar a cheapann sé tinneas a bháis bheith air.
Bhí bearna móra i m'fhoclóir ó thaobh saol na tuaithe agus galair na colainne.
Is dócha freisin go raibh mé ró óg sna nóchaidí le meabhair a bhaint as.
D'éirigh liom é léamh faoi dheireadh le déanaí. Comhrá ar fad - fearacht Cré na Cille - atá ann, agus meon Bheairtle á chíoradh tríd daoine ag caint le reacaire an scéil; piseoga, poitín agus buidéil á phlé.
B'é an caibidil deireadh is mó a chuaigh i bhfeidhm orm, Beairtle ar shlí na fírinne faoi dheireadh - agus daoine óga a raibh theagmháil acu leo ag amharc an an scéal ar bhealaí éagsúla - scaipeadh na mionéin rompu, cuid acu dóchasach, cuid éadóchasach.
Bíonn claonadh ionamsa gan ach dromchla scéil a fhéiceáil, an scéal ann féin. Ach measaim anois go raibh Ó Cadhain ag trácht ar an athrú saol sa Ghaeltacht chomh maith leis sin; eagla an bháis an phríomhphearsa ar an gcomhluadar freisin - ainneoin spleodar easurraimeach na daoine óga (nó b'fhéidir dá bharr).
Máirtín Ó Cadhain
Coiscéim 1995
