Tá Darach Mac Con Iomaire ar thús cadhnaíochta i ndrámaíocht na Gaeilge, ar ardán agus ar scáileán.
Scríbhneoir géarchúiseach. Dhá bhliain ó shin bhronn Amharclann na Mainistreach Coimisiún ar dráma a scríobh. Baoite an toradh. Léiríodh i dtosach anuraidh é san Taibhdhearc. Bhí fonn orm dul siar ach níor éirigh liom. Bhí mé ag tnúth leis an deis é fheiceáil agus thapaigh mé faoi dheireadh Dé Máirt seo caite é.
Tá Darach tar éis ár stair le déanaí a scagadh agus a spíonadh agus leagan dlúth de a chuir romhainn. Tragóid - tragóidí dáiríre — sa chiall bunaidh atá ann. Tréithe na carachtair féin, tréithe a d'fhéadfadh bheith ina suáilcí i gcúinsí eile, a tharraingíonn tubaiste orthu.
Bíonn ar dráma stáitse feidhm a bhaint as cliar bheag chun pobal níos leithne a chruthú. Ceathrar atá anseo, baill aon teaghlaigh. (beirt eile go sealadach, agus go deimhin an lucht féachana féin, i bhfíor thús an dráma agus cruinniú poiblí ar stáitse).
Athair. Mac. Iníon. Cliamhain isteach.
Teannas eatarthu ó thús. Bagairt seachtrach ó chomhlacht fraiceála. An lánúin óg céasta ag aimride. Toradh ar mian clainne a chuir siar ar mhaithe le cúram máthair. Fiacha arda chun íoc as ivf. Gan éifeacht.
Diaidh ar ndiaidh treisíonn na tubaistí agus nochtar rúin a mhíníonn an achrann i gcroí an teaghlaigh. Grá curtha as a riocht ag tubaiste. Táimid soghonta ag an dream a bhfuil grá againn dóibh agus ní bhíonn ach screamh thanaí ar na coilm.
Tugann Diarmuid de Faoite sár léiriú ar chéastacht feargach an mhic Tom. A phéin is a fhrustrachas soiléir i ngach gotha agus béic. Athar fuar faoi smacht ar éigin Pat (Macdara Ó Flatharta). Tá ról níos deacra ag Sorcha Ní Chéide, mar is pian príobháideach nach nglactar leis go poiblí an aimride agus an cailliúint linbh. Chailleamar féin beirt. Bhí muirir mhór ag mo mháthair ach i ndiaidh sin is uile bhí tionchar mór ag a breitheanna anabaí uirthi, ní áirím an mhac a fuair bás go tobann i ndiaidh sé seachtain. Bheadh pian níos doimhne i gceist le haimride, pian nach dtig liom a shamhlú. Pian a chuireann Sorcha i láthair le gothaí beaga éifeachtacha.
Tá ról deacair ag a céile freisin. Idir na frontaí. Ag iarraidh tacú lena bhean ach imníoch faoin dtodhchaí agus baol na fiacha. Gan cumhacht i gcoinne tubaiste breith anabaí. Cuireann Eoin Ó Dubhghaill an streachailt stuacach i láthair go fíor mhaith.
Is téamaí uilíocha iad seo, ceisteanna a bhaineann linn ar fad ach iad treisithe go healaíonta.
Cuireann an dearadh stáitse agus soilse leis an treisiú. Gan trácht ar cheol Maitiú Ó Casaide agus Saileog Ní Cheannabháin.
Léiriú fuinte fiúntach atá ag díol amach an Péacóg oíche i ndiaidh oíche. Agus atá ag mealladh daoine gan Ghaeilge. (Bhí rang Ollscoile Meiriceánach ann an oíche a raibh mise ann agus chuala siosarnach spreagtha uathu. Bhí deis acu ina dhiaidh cúrsaí a phlé le Darach agus an chliar).
Ina fhianaise sin is cúis imní nach bhfuil faic cloiste agam faoi bhreis coimisiún a bheith dáilte.
Cinnte tá obair teilifíse ann (agus obair faighte i Ros na Rún ag an gcliar ar fad i measc rudaí eile).
Ach is scil ar leith atá i gceist le drámaíocht ardáin agus téann sé i bhfeidhm ar dhóigh eile ar an lucht féachana. Éifeachtach.
Faoi mar atá rudaí is gá do gach léiriú lucht féachana a thógáil as an nua.
(Rinne Ciara Ní É ana obair anseo)
Tá súil agam nach mbeidh mé ag fanacht cúig bliana eile ar dhráma gairmiúil san amharclann náisiúnta.
Tá leithéidí Aisteoirí Bhulfin thar barr.
Ach tá scoth aisteoirí agus scríbhneoirí againn agus é dlite dóibh bheith ar ardán a ndiongbhála.
