Píosaí liom in áiteanna eile:

2019-05-03

Bis orat qui bene cantat

Tar éis titim bhalla Bheirlín fuair Thomas Richter, ealaíontóir, cuireadh taispeántas dá shaothar a chuir ar bun sa Ghaillimh. In Áras na nGael más buan mo chuimhne. Bhí an bhean a bhfuilim pósta léi i measc an dreama a chuaigh siar don seoladh. Tholg sí spéis sa cheol Gaelach.

Ag an am is ceol na meánaoiseanna a bhí á sheinm aici, ach go raibh ceol eaglasta á seinm roimhe sin aici. Rud a mheall isteach san eaglais Liútarach í agus í sna déaga déanacha.

An spéis sa cheol Gaelach a thug isteach i tábhairne Éireannach i mBeirlín í. Tnúthán an dúchais a d'fhág mise san áit céanna. Cinniúint? Pé scéal é chuamar le chéile chuig Féile ceoil Albanach san HdK go gairid ina dhiaidh sin. Catherine Anne MacPhee a rá go raibh thart ar dhá mhíle duine sa halla. An líon céanna a bhí ar a hoileán dúchais. Nár chan sí riamh d'oileán iomlán...

As an suirí d'eascair pósadh. As an bpósadh triúr clainne. Fionn duine acu.

Más buan mo chuimhne is leis an bhfeadóg stáin a thosaigh sé féin agus a dheartháir níos sine. Fearacht go leor.

Tá sé de nós againn ó 2003 saoire a chaitheamh i gCorca Dhuibhne. Is ann a casadh Con Durham, beannacht Dé lena anam, ar Fionn agus bhí sé spreagtha ag an bpíb uilleann. Tharla sé go raibh foireann cleachtadh píb ag Uta ón uair úd i mBeirlín agus chrom sé ar foghlaim. Fuair sé a chéad ceachtanna ó Chon agus muid ar saoire thiar. Bhí sé sáite i gcúrsaí Comhaltas Ceoltóirí Éireann. Agus píobaireacht. Seachtain Willie Clancy i Sráid na Cathrach. Seo siúd is uile.

Áit éigin fán mbealach thosaigh sé ag canadh corr amhrán sean nóis.

(Bhí meascán ceoil i dtólamh le clos tí s'againne, Raidió na Gaeltachta agus carnán CD ilchineálach)

Ba léir gur le ceoil a rachadh sé san ollscoil. Agus rinne. Ceol traidisiúnta i DIT (Ollscoil teicneolaíochta Bhaile Átha Cliath anois).

Uair éigin chuala duine éigin ag canadh é agus shantaigh a dhord don Claiscideal Clasaiceach. As sin fuadaíodh isteach i gcúrsaí Opera é.

Tá sé i mbliain na céime faoi láthair. Agus ag cleachtadh le cór Opera Ireland don Zauberflöte. (Ceol a chloistear go minic tí s'againne. Bhí a mháthair i gcór na leanaí sa Staatsoper fadó agus fonn uirthi Papageno a tarrtháil ó lámh a chuir ina bhás féin... Ein Mädchen oder Weibchen....)  Ag scríobh tráchtas. Ag ullmhú do scrúdaithe. Gnóthach....

Ach aréir bhí mé in Eaglais Naomh Lorcán ar champas nua OTÁC. Fuinneog ghloine. An Croí Ró Naofa sa lár. Naomh Lorcán ar ar chlé uaidh. Naomh Dymhna ar a dheasláimh. Meabhrú gur ospidéal meabhairghalair a bhí i nGráinseach Gormáin tráth.

Bhí an Cumann Claiscidil ag cuir Aifreann Shollúnta Rossini i láthair. Tionlacan piano agus harmonium.

Bíonn Aifreann Laidine sa séipéal áitiúil maidin Sathairn agus éistim measartha minic é. Aifreann íseal gan cantaireacht gan amhras. Fágann sé áfach go bhfuil taithí agam ar Ghréigis an Kyrie, agus ar Laidin an Gloria, Credo, Sanctus. Tá an Salutaris Hostia féin cloiste measartha minic agam (éistim le cantaireacht Greagórach scaití).

Tá tuiscint measartha agam ar bhrí na focail. Ar ndóigh tá na paidreacha cloiste na céadta uair as Gaeilge, Béarla agus Gearmáinis agam.

Ar dhóigh éigin áfach tá sollúntacht ar leith ag baint leis an Laidin.

Chóirigh Rossini nathanna agus frásaí ar leith, agus bhí píosaí áirithe á chanadh ag amhránaithe aonair nó grúpa amhrán aonair.

Níl fhios agam cé chomh domhain agus atá creideamh na n-amhránaithe, an ag guí chomh maith le ag canadh a bhí siad. (Ní bhaineann sé liom ar aon nós).

Ach bhí an oiliúint opera ag roinnt acu soiléir sa chur i láthair, in athchanadh nath cóirithe.

Bhí aria ag Fionn féin tógtha thart ar na focail Quoniam tu solus sanctus, tu solus altissimus, Jesu Christe (mar is tú amháin is naofa, is tú amháin is ró ard, Íosa Críost).

Chan Naho Koizumi soprano O Salutaris Hostia ina haonar freisin. Go gleoite. Le brí agus fuinneamh.

Mar sin, domsa, is taithí ar chúpla leibhéal a bhí ann. Daidí mórtasach. Éisteoir. Creidmheach.

Cáid cach ceól co cruit. (uasal gach ceol go gcomparáid le cruit é) a dúirt ar sinsir.

N'fheadar. Thabharfainn an chraobh don nguth oilte. A ardaíonn meanma. Go flaithis uaireanta.

Bis orat qui bene cantat. Urnaí faoi dhó a dhéanann an té a chanann go maith.

Nath a luaitear le hAibhistín.