Leac na Cumhaidhe

Bhí sé i gceist againn an Domhnach a chaitheamh i nGaoth Dobhair. Theastaigh uaim a bheith ag Aifreann 11:00 sna Doirí Beaga, mar sin d'fhág muid Doire Mheathán luath go maith. Níos luaithe ná mar ba ghá, go deimhin. D'fhág sin go raibh muid á ghlacadh go réidh ar an mbóthar. Nuair a chonaiceamar fógra d'áit bhreith Cholm Cille, cúpla km ar leataoibh ón mbóthar, bheartaigh muid súil a chaitheamh air.

Bóthar cúng crochta go maith a chuaigh chomh fada le carrchlós beag. Siúlóid thart ar céad méadar ansin go dtí an ionad féin. 

Ní cuimhin liom go baileach an scéal, cén fáth gur ar leac a thug Eithne a mac ar an saol. Tá an leac fós ann. Is cosúil go raibh sé de nós ag imirceoirí a n-oíche deiridh in Éirinn a chaitheamh ina luí air, agus as sin an ainm Leac na Cumhaidhe. 

Fil súil n-glais

fégbas Éirinn dar a h-ais;

noco n-aceba íarmo-thá

firu Érenn nách a mná.

Tá Cros mór de dhéantús na fichiú aoise san ionad freisin. Tá radharc aoibhinn ón áit freisin, agus suaimhneas. 

Gar don láthair a bhí an tréidín seo de eallach na garbhchríocha, lena nglibeanna fíor Ghaelacha. 

Cosán Cholm Cille

Bhí an leabhar seo istigh mar féirín le Bádh b'fhéidir nuair a tháinig sé chomh fada liom ó Éabhlóid. 

Dánta agus seanchas a bhfuil baint acu le Colm Cille agus ealaíon ag dul leo.

Dánta nua le Dairena Ní Chinnéide agus Meg Bateman ag tarraingt as scéalta faoi shaol Cholm Chille. Aistriúcháin ag Eoghan Mac Giolla Bhríde ar dánta ón tseanlitríocht a leagtar ar Cholm Cille.

Leagan i nGaeilge na hÉireann ag Rody Gorman ar an ndán fada le Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair - Birling Chlann Uí Dhónaill - faoi foireann agus long i ngleic leis an anfa, ach a bhaineann Í amach slán.

Blúiríní seanchas as bailiúchán na scoil. Léaráidí agus grianghraif ealaíonta.

Deoir ghloine ag Seán Ó Flaithearta agus é curtha i lár tírdhreacha éagsúla. Léaráidí ag triúr eile ag treisiú na dánta le híomhánna.

Is dócha go raibh taispeántas ag dul leis le linn Fhéile an Earagail. Is cuimhneachán cuanna ealaíne an leabhar ar cothrom lae breithe Cholm Chille míle chúig chéad bliana ó shin. 

Cosán Cholm Cille

Ceiliúradh 1500 Cholm Cille

Baird Nua-Aoiseacha d'Fhéile an Earagail 2021 i gcomhar le Colmcille

SCRÍBHNEOIRÍ:

Dairena Ní Chinnéide

Meg Bateman

Rody Gorman

Eoghan Mac Giolla Bhríde

EALAÍONTÓIRÍ:

Seán Ó Flaithearta

Kim Sharkey

Norman Shaw

Derek Robertson

Urnaigh ri Naomh Colum Cille (sleachta as)

Tha mi 'coisrigeadh nan tri chaol, 's gach ni a th'agam an lathair Nh. Cholum Chille 's nan Naomh Gàidhealach uile.
...
Tha mi 'coisrigeadh Caol nan dùirn.
A Naoimh Cholum Chille!
Guidh gu grad, 's gu buileach, 's gu dùrachdach;
guidh gu tuath, 's gu deas; guidh an ear agus an iar;
guidh a nuas agus shuas, a bhos agus thall;
guidh ar ais 's ar aghaidh, h-uig agus uaithe, agus gu là bràth.
...
Na seachd reultan 'gam stiùradh
An dà-fhear-dhìag 'gam sheòladh
Na còig lotan 'gam dhìonadh
Na tri sanasan 'nam chluasan
Sìth nan Seachd Eaglaisean 'gam cuairteachadh
An aon Dia 'gam riaghladh
Sgiath chreidimh os mo cheann
An claidheamh soluis air m'aghaidh
Focal Dhé ar mo chultaobh
M'Aingil choimhdhich làmh rium
An Spioraid Naomh maille rium
A nis agus gu sìorruidh Amen.
Triath nan Triath. Amen.

(Ón leabhar a luaigh mé, Lòchran an Anma. Íomhá: fuinneog i nDún Éideann, ó Wikipedia na Catalóinise ar dtúis )

Blúirín: Le gach bó a lao

Scéal anseo faoi cás cúirte maidir le cóipcheart agus comhroinnt comhad.

Luaitear Colm Cille, agus cuirtear an nath "Le gach bó a lao, le gach leabhar a mhac leabhar" ina leith. (Táim cinnte go bhfuil an leagan cruinn ag Dennis). Ach ní Colm Cille a dúirt. Ba ina aghaidh siúd a tógadh an cás, de bharr cóip bradach a dhéanamh de leabhar.

Caolseans, áfach, go mbeidh cogadh cathartha ann anois má ghearrtar ar idirlíon ar roinnt foghlaithe cóipchirt!