Le fada is tróp a úsáidtear san ficsean eolaíochta éirí amach na róbait nó na hintleachtaí shaorga.
Tá sruth smaointeoireachta ann a chreideann go bhfuil nó go mbeidh comhfhios agus toil ag intleacht shaorga agus dá bharr sin saoirse agus cearta dlite dóibh.
Ach ceileann an dioscúrsa sin na fíor fadhbanna a bhaineann le cearta agus intleacht shaorga.
Chonaic mé tagairt le déanaí a chuir ag smaoineamh mé. Bíonn na hIS sna scéalta a bhíonn éirí amach iontu ag fónamh don duine agus faoi chois agus faoi amhras roimh an éirí amach. Ar ndóigh is amhlaidh do sciar mhór den phobal anois - ach go háirithe mná, agus go háirithe arís mná nach bhfuil geal. Mar sin, tharlódh gur imní lucht pribhléide fireann geal atá sna scéalta - imní faoi athrú saoil a mhaolódh a gcuid pribhléidí.
Ar ndóigh tá na forbairtí faoi láthair san intleacht shaorga ag brath ar dhá rud. Ollchnuasach sonraí, agus ollchumhacht ríomhaireachta. Is ag na mór chomhlachtaí caipitleachas faire atá na hacmhainní seo.
Bhain briseadh Timnit Gebru le páipéar a scríobh sí i bpáirt le scoláirí eile faoi na ceisteanna eitice a eascraíonn as an gcur chuige seo. An deacracht le truailliú sonraí de bharr na claonta a bhaineann leis an dream a chnuasaíonn iad - claonta comhfhiosach nó neamh-chomhfhiosach. Níl sonraí ámh na íon. Tá cinntí déanta ina cnuasach, agus go háirithe san aicmiú a déantar agus na meitea-sonraí a chuirtear leo. Bíonn tionchar dhíreach aige sin ar na halgartaim a eascraíonn as meaisín fhoghlaim bunaithe orthu.
Mar sin is baolach caint ar saoirse cainte algartam - is éard atá ar bun dáiríre ná iarracht freagracht as iarmhairtí úsáide. Is cuibhiúla mar meafar dá réir sin scéal Mary Shelley faoi Arracht Frankenstein. Cé go ndearna sé dochar dá chruthaitheoir roimh deireadh, is amhlaidh gur daoine eile a d'fhulaing i dtosach.
Tá daoine ag fulaingt cheana féin de bharr na claontuairimí sóisialta atá bácáilte isteach sna halgartaim de bharr sonraí atá truaillithe le claontuairimí a bheith úsáidte sa dearadh. Agus de bharr cé acu a bhfuil smacht acu ar na sonraí agus cumas iad a ionramháil.
Gné eile ná go n-ídíonn oiliúint algartam an t-uafás fuinnimh - agus tá an chostas sin le n-íoc againn uilig de bharr go bhfuil a leithéid ag treisiú athrú aeráide.
Bímis airdeallach mar sin agus ná bac saoirse na róbait. Tógadh iad. Bíodh freagracht ar an tógálaí. Agus is amhlaidh is mó a fhreagracht mura dtuigeann sé an rud atá tógtha aige.
