Píosaí liom in áiteanna eile:

Posts mit dem Label Mairtín Ó Cadhain werden angezeigt. Alle Posts anzeigen
Posts mit dem Label Mairtín Ó Cadhain werden angezeigt. Alle Posts anzeigen

2019-03-05

D'imigh sin is tháinig seo

Comhrá ar Twitter le Ciarán Dunbar ba chúis liom fios a chuir ar chuimhní cinn Shéamuis Mhic Sheáin "D'imigh sin is tháinig seo". Scéal fir den aicme oibre a tháinig faoi anáil gluaiseacht na Gaeilge i mBéal Feirste agus a d'fhás isteach ann sa chaoi gur ceannródaí agus bunchloch anois é.
Agus ní do chúrsaí cultúir is teanga amháin a bhí a ghníomhaíocht teoranta.
An mana Ná habair é, déan é a thóg Gaeltacht Bhóthar Seoighe curtha i bhfeidhm chun Bóthar Bombay a atógáil nuair a bhí an comhairle ag tarraingt na gcos tar éis coirloisceadh drong dílseoirí daoine a chuir as a dtithe.
Agus iarrachtaí gnó a chuir ar bun chomh maith le fiontair teangan fearacht scoileanna.
Dá mbeadh síocháin i réim agus rialtais fabhrach fós is éachtaí a bheadh sa mhéid a bhain Séamus agus a comrádaithe mná is fear amach.
Ach i gcomhthéacs go raibh an rialtas naimhdeach agus gur mhothaigh sé an gá oiliúint agus seilbh gunna a fháil chun a theaghlach a chosaint, agus gur lámhachadh é féin ainneoin é bheith glan ó pholaitíocht páirtí - ní áibhéil an focal laochas a lua leis is lena chomhluadar.
Tá eolas iontach sna cuimhní cinn seo, ina measc faoina ghaol leis an gCadhnach agus Misneach na seascaidí.
Tá ceacht ann freisin sa mhéid is go raibh nasc agus bá leis an nGaeltacht traidisiúnta i gcónaí ann (cé nach raibh a dtacaíocht mar Ghaeil uirbeacha i gcónaí praiticiúil).
Mothaím go bhfuil sé ar uairibh ró charanthach nó discréideach faoi na hargóintí fán mbealach. Seans áfach  gur ar staraí seachas ar fear scríofa cuimhní cinn a thiteann sé léargas fuarchúiseach a thabhairt ar sin.
Mhothaigh mé freisin go ndéanfadh beagán eagarthóireacht liteartha leas an leabhair. Tá roinnt scaoilteacht agus athrá san insint.
Cáipéis tábhachtach staire atá ann áfach agus saibhreas grianghraif ag dul leis.
Tá súil agam go mbeidh cuimhní cinn agus iniúchadh staraithe ann amach anseo ar an leabhragán leis. Luann Séamus féin Gearóid Ó Cairealláin mar dhuine ar mhaith leis a chuimhní cinn a fheiceáil i gcló.

2017-10-19

Léacht Uí Chadhain

Ar chrann an sár scoláire Máirín Nic Eoin a thit sé léacht Uí Chadhain a thabhairt i UCD anocht. Ní acadúlaí mé, ach fuair mé tairbhe as an tour de force de léacht a thug sí. Suirbhé chuimsitheach ar an taighde agus critic ar shaothar Mháirtín Uí Chadhain, na slata tomhais éagsúla a baineadh feidhm astu, na comparáidí agus tuiscintí. Spreagadh freisin (domsa ach go háirithe) dul i ngleic leis na bunsaothair arís. Léirigh sé na hiomairí criticí a bhfuil treabhadh fós le déanamh orthu, agus shamhlóinn go bhfuil scoláirí óga spreagtha aici le tabhairt faoi na hiomairí céanna.
Luaigh sí an borradh i spéis sa gCadhnach ón mbliain  cuimhneacháin i 2006,ach freisin tionchar na haistriúcháin Béarla de Cré na Cille, a réitigh an bealach d'fhoilsiú aistriúcháin eile - Gearmáinis, Ísiltíris agus Seicis. (Más buan mo chuimhne bhí aistriúchán Danmhairgis ann breis is scór bliain ó shin. Tá roinnt scéalta aistrithe freisin go Gearmáinis, An Eochair ina measc)

Luaigh sí tuiscintí an Chadhnaigh féin ar a shaothar a nocht sé i léachtanna, litreacha agus nótaí - tuiscintí atá fós le scagadh agus iniúchadh de bharr nach bhfuil an t-ábhar foilsithe.

Rinne RTÉ RnaG taifeadadh ar an léacht, mar sin beidh sé ar fáil do níos mó ná an slua (maith ainneoin na doininne) a bhí i láthair.

Táim cinnte go raibh comharbaí a diongbhála sa lucht éisteachta. Go raibh barr fairsing ar na síolta a chuir sí!

2011-03-04

Dealbh Cadhnach

Agus Gaeilgeoir ó thar lear abhus roinnt blianta ó shin, bhíomar ag ceapadh nach raibh aon áit go bhfeadfadh turasóir le Gaeilge grianghraif cuimhneacháin a ghlacadh in aice le dealbh de scríbhneoir mór le rá Gaeilge. Tá Pádraig Ó Conaire ar an bhFaiche Mhór i nGaillimh, gan amhras.  Ach níl faic san ardchathair - go bhfios dom. Táim buíoch d'Aonghus a scaoil an rún seo liom - tá an dealbh seo den Cadhnach i bhfolach i bputóga Áras na nEalaíona i gColáiste na Tríonóide. Ar an gceathrú urlár, i Roinn na Gaeilge.

2007-12-28

Athchuairt ar Chré na Cille

Chonaic mé an scannán Cré na Cille Oíche Lá le Stiofáin ar TG4.

Blaiseadh den úrscéal seachas leagan de atá ann - ach thaitin sé go mór liom.

Bhí an scéal cúngaithe isteach ar dhá snáth - scéal na báirsí Caitríona Pháidín (an príomhscéal san leabhar chomh maith) agus an síor formad agus sáraíocht lena deirfiúr Neill, agus mar scéal tánaisteach, éad an Mháistir Mhór faoina bhean a bheith pósta arís.

Cheap mé gur oibrigh na gnéithe os cionn na talún go maith (chonaic mé léirmheasanna á cháin iad)

Agus d'éirigh leo deireadh maith a chuir leis an scéal - rud atá deacair go maith mar nach bhfuil aon críoch san leabhar - d'fhéadfadh an sáraíocht faoi chré leanacht ar aghaidh go deo.

Seo Hades na Gréagaigh ina steille bháis! éad, formad, spiteanna feamainne, drochmheas, agus, i gcead do Nóra na gCosa Lofa, gan amharc ar chultúr.

Scannán breá eile i nGaeilge. Ach ceann duairc arís. Cé chuirfeas greann na Gaeilge ar scannán dúinn?