Píosaí liom in áiteanna eile:

2013-01-04

An rud nua an Gearrscéal, dáiríre?

Dúradh ag cúpla ócáid litríochta ar ar fhreastal mé le déanaí gurbh rud nua an Gearrscéal, chun fónadh ar na hirisí a tháinig chun cinn san 19ú agus 20ú Aois. Is dócha gur fíor an méid a dúirt Dostoevsky, gur amach ó faoi bhrat Gogol a tháinig litríocht na Rúise; a raibh ana thionchar aige ar gearrscéalta Iarthar Eorpa san ré seo. (Más buan mo chuimhne, phléigh Ó Cadhain a dtionchar ar féin).
Agus is dócha go bhfuil fírinne san méid gur chruthaigh na hirisí forim nua don scéalaíocht a spreag modh áirithe scéalaíochta.
Ach bhí gearrscéalta ann i gcónaí, ó thosaigh daoine ag aithris scéalta. Nach gearrscéalta iad fabhalscéalta Aesop, mar shampla?
Níl gar séanadh go mbíonn tionchar ag an foirm ar na scéalta; tá fírinne aithrid le mana McLuhan gurbh an meáin an teachtaireacht. Ach ní iomlán na fírinne é; agus cé go gcuireann meáin nua modhanna nua aithrise ar fáil, ní hionann sin agus a rá go mbeidh deireadh leis an sean modhanna. (Tráthúil go leor bhí sin á phlé ag Nick Carr ar a bhlag)
Mar sin, cé go bhfuil ré na n-irisleabhar ag druidim chun deireadh, agus an idirlíon ag spreagadh modhanna nua aithrise; splancfhicsean agus a leithéidí, creidim go leanfaimid, ós Pan Narrans muid, ag aithris scéalta, fada agus gearr dá chéile.