Camchuairt Dhuibhneach - Baile na mBroc Rua

Mar a dúirt mé ar bhlagmhír eile, chaith mé proinn Tigh Áine ar mo shiúlóid ón Daingean go dtí an Buailtín. Níl an proinnteach á reáchtáil ag Áine níos mó, í éirithe as tar éis nach mór leathchéad bliain. Braithfidh mé uaim samhlaíocht agus úire a mbiachlár - ba chuid de dheasghnátha ár saoire le scór bliain béile amháin ar a laghad a chaitheamh ann.

Ach ní taobh le healaíona na cistine atá Áine. Bhí fógra sa bhialann go raibh ceannach ar a healaíon sa teach. Ní raibh sé i gceist agam mórán a chaitheamh ann ceal áit a chrochta, ach thapaigh mé an deis comhrá. Isteach liom mar sin agus bhuail an chloigín le fios a chur ar Áine. Tá áthas orm go ndearna.

D'inis agus thaispeáin Áine a togra geimhreadh dom. Staidéar i seacht bpictiúr ar an áit a tugtar Baile na bPoc agus An Slios, bóthar fhada díreach faoi bhun Ceann Bhaile Dháith go dtí Cuas an Bhodaigh.

Scéal achrannach pleanála Bhreandán Uí Bheaglaoich cuid den spreagadh a bhí aici, agus súil aici gur féidir lena healaíon cabhrú cuir ina luí ar an gComhairle Chontae gur córas fiúntach tithíochta an chlachan, cnuasach tithe ar aon láthair, mar a bhíodh sa cheantar fadó agus daonra i bhfad níos mó ann ná mar atá anois - ach nach bhfuil clann na daoine a bhfuil cónaí orthu sa cheantar cead pleanála a fháil chun tógáil ar a dtalamh féin. Breis luach ar an radharc agus gnó na turasóireachta. Barraíocht tithe saoire a bhíonn folamh ar feadh caoga seachtain sa bhliain. Iad gan a bheith ar fáil do bhuanchónaí agus mí-oiriúnach ar aon nós.

Chuaigh Áine i mbun cainte le muintir na háite agus chruinnigh stairseanchas agus dinnseanchas. Ina measc sin gur Baile na mbroc rua atá ar an mbaile fearainn. Pór ar leith broic ann más fíor. Níl fhios agam cén bunús atá leis sin ach feicim leaganacha taifeadta ag logainm fearacht Ballyvicrobuck.

Bhailigh Áine scéalta, agus íomhánna ón áit agus ón dá chlár teilifíse a raibh baint ag Breandán leo agus rinne seacht bpictiúir a léiríodh um Cáisc san taispeántas i mBaile an Fheirtéaraigh.

Eastát tithíochta na Gaeltachta mar fotheideal ar ceann acu. Meabhrú go bhféadfadh an córas pleanála fónamh do pobal na háite gan dochar don dúlra ach beagán samhlaíochta a léiriú. Agus d'fhéadfaí freisin seirbhísí a sholáthar ann. Ní leor an tírdhreach ar aon nós chun turasóirí a mhealladh - is an ceol agus na healaíona a spreagadh an spéis, agus is iad muintir na háite ceárta an chultúir sin. 

Go bhfaighe sí éisteacht!

Chroch mé liom cúpla cárta bunaithe ar ealaíon Áine - aimseoidh mé áit fiúntach dóibh, tá súil agam. 

Camchuairt Dhuibhneach - An Díseart agus a ghairdíní

Lámh le Eaglais Mhuire i lár bhaile an Daingin, tá Clochar na Toirbhirte. Ord a bhunaigh Nano Nagle, bean óg ón meánaicme Chaitliceach i gCorcaigh, d'fhonn oideachas a chur ar clann na mbocht d'fhonn cuidiú leo éalú ón mbochtaineacht céanna. Níl fhios agam cén fhad a mhair an clochar sa Daingean. Bhí scoil cailíní bainteach leis go dtí gur cónascadh é le scoil na mbráithre agus gur bunaíodh Pobalscoil Chorca Dhuibhne. Tá cuntas ar an stair sin ar suíomh An Dísirt. Tá cuntas eile ar an stair i reilig na siúracha sa ghairdín, crosanna iarainn teilgthe le dath bán orthu faoi scáth chrainn mór láidir. 

Sna 1920í a rinneadh athchóiriú ar séipéal an chlochair agus fuinneoga áille daite ó Studio Harry Clarke ann. Níl fhios agam an é an áilleacht sin a spreag na forbairtí ealaíne atá déanta ó shin. Nuair a tháinig Pádraig Ó Fiannachta, beannacht Dé lena anam, mar shagart paróiste go dtí an Daingean tar éis tréimhse fada ina ollamh i Má Nuad bhunaigh sé an Díseart. Fuair sé an foirgneamh agus na gairdíní ar léas ó na siúracha agus diaidh ar ndiaidh dhein forbairt ar ionad ealaíne agus cultúir atá ina oileáin suaimhnis i lár fothragadh an Daingin. Sa lá atá inniu ann, bíonn cúrsaí á reáchtáil ag Ollscoil ó Mheiriceá ann, ach é oscailte don phobal freisin, agus ócáidí eile ar bun. Is annamh agus mé sa Daingean nach gcaithim seal sna gairdíní ag teacht chun suaimhneas. 

An uair seo áfach bheartaigh mé súil a chaitheamh ar an bhfoirgneamh féin, rud nach raibh déanta agam le blianta fada. Táille trí Euro a gearradh orm. Sa bhreis ar an séipéal, tá saothair eile ealaíne san áit. 

Bhí an freascó den suipéar déanach feicthe cheana agam, pictiúir a bhain úsáid as muintir agus radhairc an cheantar mar mhúnlaí. Tá cúpla múrmhaisiú eile tagtha ó shin, mná agus fir agus radhairc na háite úsáidte chun scéalta bíobalta a léiriú. D'aithin mé aghaidh nó dhó! 

Agus tá seomra ar leith atá maisithe le radhairc ó shaol Nano Nagle. An casadh ó saol an tsó agus rachmais i dtreo freastal ar na mbocht. 

Ach is iad na gairdíní, a bhfuil forbairt déanta orthu de réir a chéile, an seod. Gairdín oscailte thart ar an séipéal agus dhá ghairdín le balla thart orthu laistiar. Sa ghairdín lasmuigh tá gairdín céadfach curtha le plandaí a mheallann pailneoirí. Agus tollán saileach thart air. Bheadh suaimhneas le fáil ann, seachas go gcuireann lus liath gallda (Lavandula angustifolia) ag sraothartach mé. 

Sa chéad garraí daingean tá cosán ar cathair gríobháin é, crann úll in aice leis agus roinnt binsí. Gairdín an urnaí a tugtar air agus tá ainm ar an gcosán atá éalaithe uaim - rilleach, sílim. Is áit suaimhneach atá ann le suí tamall agus urnaí nó marana a dhéanamh. Faoi láthair tá dornán dánta de chuid Bhríd Ní Mhóráin as Flóra na Samhlaíochta crochta ar na ballaí freisin - spreagadh midheamhna. 

Tá an garraí daingean ar cúl speisialta ar fad. Chuir teaghlaigh áitiúil crainn dúchasacha chun doire beag a chruthú - caorthann agus beith. Baineadh athúsáid as sclátaí ón gclochar chun ainmneacha teaghlaigh agus manaí a bhuanú ag cos na gcrann. Tá bothán beag agus réiteach i gcúinne an gharraí chun gur féidir ceolchoirm nó a mhacasamhail a eagrú (rud nár bhlais mé fós). 

Tá breis eolais faoin dtogra ar shuímh an Dísirt. 

Seod ceart an t-iomlán. Tá súil agam go leanfaidh an forbairt agus feabhas i dtiúin le fís Phádraig Uí Fhiannachta. Draoi agus saoi, leaba ar dheis Dé i measc na naomh agus na hollúna aige. Agus go méadaí Dia toradh a shaothar agus an tinfeadh a thug sé. 

Éifeachtaí líonra

Gaeilge dhomhanda, ó bhlag Kevin Scannell

Ar chúinsí éagsúla, iad uilig fite fuaite le ceannach Twitter ag Elon Musk agus leis an dóigh a bhfuil praiseach á dhéanamh aige den suíomh, tá an cuma air go bhfuil deireadh ré ann ag druidim linn. Ní léir fós cad a thiocfaidh ina áit don nGael ar líne. Tá cuntas Mastodon ar ásc de mo chuid féin agam le roinnt míonna anois, ach níl mórán comhrá ag tarlú ann. Tá rudaí rud beag níos bríomhaire ar BlueSky ach tá an bogearra féin fós amscaí - leagan beitea atá ann fós.

Bhí luach dom i Twitter toisc go raibh líonra sách mór teagmhála agam ann, agus comhrá leanúnach. 

Tá luach líonra i gcoibhneas le cearnú líon na nóid (i. Líon na baill i gcás meán sóisialta). Sin toisc gur féidir nasc a bheith idir aon dá nód. Ach ní hionann féidearthachtaí agus an méid a bhaintear amach. Agus i líonraí sóisialta bíonn cáilíocht éagsúil ag nascanna éagsúla. Agus bíonn cuid acu níos buaine ná a chéile.

Measaim gur i 1995 nó 1996 a chuir mé ríomhaithne ar Dennis King. Ar an liosta r-phost Gaeilge-A. Tá comhrá ar bun againn ó shin - ach níor casadh ar a chéile muid ach uair fánach amháin nuair a bhí Dennis agus Seán Ó Connor ag freastal ar ócáid éigin i gColáiste na Tríonóide, tráth a raibh lucht an Chiorcail Díospóireachta ag ól Tí Duke agus gur bhuail siad isteach. Ach tá an comhrá ar bun ó Gaeilge-A, ar ardáin éagsúla - cláracha plé, blaganna, Twitter. Murach sin ní dócha go mbeadh mé ar BlueSky. Ní duine mé a bhíonn i dtús cadhnaíochta ar ardán nua, agus i ndáiríre táim amhrasach faoi na seirbhísí tráchtála. (Níl fógraíocht ar BlueSky fós, ach glacaim leis go mbeidh. Caithfidh siad na costais a ghlanadh ar bhealach éigin). 

Chun go mbeidh tairbhe ag ardán ar bith is gá go mbeadh sé éasca lucht allagar a aimsiú. Bíonn réamhaithne i gceist, gan amhras, agus ó tharla go bhfuil gá le cuireadh do BlueSky, tá pobal ag fás de bharr aithne a bheith ag daoine ar a chéile. Ach gan aithne a chur ar dhaoine nua, níl fás i ndán, agus an rud nach bhfuil ag fás ar líne tá sé ag meath. 

Tá sé luath fós á rá conas mar a éireoidh le cúrsaí ar BlueSky ná Mastodon. Ach tá súil agam go mbeidh deiseanna allagar fós ann, agus freisin deiseanna fíoraithne a dhéanamh as ríomhaithne. Beatha teanga í a labhairt... 

Camchuairt Dhuibhneach - ón mBaile Breac abhaile

Bhí an ciúnas diamhair sa teach liom féin sa Bhaile Breac, ach chodail mé sách maith. Chaith mé bricfeasta leis an méid bia a thug mé liom agus bhuail an bóthar go dtí an Daingean. Bhí radharc bhreá ar Loch Corr Áillí ar an gcéad cnoc a bhí le sárú, agus ansin ar aghaidh go dtí an Daingean ar bhóthair díreach measartha gnóthach. Rug múr arís orm ach bhí an feisteas cuí agam. Níor mhair sé ró fhada. 

Faoi dheireadh bhí an bhóthar curtha díom agam agus an Daingean bainte amach. Rinne mé caol díreach ar Bean in Dingle chun caife fiúntach a ól. Agus mheall cáca fraocháin mé - ní raibh sé ró mhilis! Bhí mé ag fánaíocht thart ar feadh tamaill ansin. Fuair mé sú folláin ar bhonn bhiatas dearg ansin i mBóthar na Trá. I bpróca, d'fhonn bruscair a sheachaint! 

Chaith mé seal san Díseart agus sna gairdíní ann, ach tá blagmhír dá chuid féin dlite dó sin. Bhí mé beagnach ag tús an scuaine nuair a d'oscail an Fishbox um a leathuair tar éis an dó dhéag. Béile den scoth. Cupán chabhdar mar réamhchúrsa agus curaí bráthair agus cloicheán. Thar a bheith blasta. Bhí an áit iontach gnóthach. Agus mé ag fágadh chuala mé teaghlach ag beartú cad le déanamh - bheadh fanacht nócha nóiméad sa scuaine rompu! Deas rath a fheiceáil ar ghnó áitiúil (agus is i nGaeilge a rinne mé mo ghnó leo). Milseoga Uí Mhurchú ansin don mhilseog. 

Is ansin a thosaigh an taisteal. Bus ón Daingean ag 14:00. I Trá Lí thart ar a trí. Ní raibh an traein le dul go dtí an cúig. Chaith mé tamaill i siopa caife deas. Dathanna na hÚcráine, shílfeá. Chuir mé ceist. Comhtharlúint. Dathanna roghnaithe sé mhí sular thosaigh an t-ionradh is déanaí. Cúis mearbhall do theifigh! Caife ana bhreá. Ní raibh mórán fonn siúil ná turasóireachta orm, chaith mé an chuid eile den fanacht ag léamh sa stáisiún. Ar an ngléas ilfheidhmeach úd ar a bhfuil seo á scríobh agam! 

Traein go Mala. Ar aghaidh go Heuston. Ann tar éis an naoi. Luas go Busáras. Fanacht arís ar bhus 22:15. Oibreacha bóthair ar an N11. Beagnach meáin oíche sular bhain mé an baile agus an leaba amach. Turas taitneamhach mar sin féin. 

Camchuairt Dhuibhneach - Cosán na Naomh go Barr Turasa

Chodail mé go breá i Tigh an tSaoirsigh agus dhúisigh réidh do bhreis eachtraí an maidin dar gcionn. De ghnáth seachnaím pónairí sa bhricfeasta Éireannach, ach ó tharla go raibh siad ar an bpláta d'ith mé iad agus gach pioc eile a bhí air, maille iógart agus fraocháin. Breosla don lá! 

Ansin d'éist mé Aifreann i Séipéal Naomh Uinseann roimh bóthar a bhuaileadh. Fuair mé cupán caife sa Mhúsaem le tabhairt liom. Thug mé cuairt tapa ar roinnt cairde a bhí ar lóistín i Tigh Bhric. Bhí mé tar éis buaileadh le duine acu an lá roimh ré sa Bhuailtín. Tar éis seal ag comhrá shiúl mé síos an bóthar go dtí an Trá agus ansin feadh trá an Mhuirigh go dtí an cosán glas a théann go Gallarus. 

An bóthar mór le trasnú, agus sin bóthar díreach in airde go dtí Lios Deargáin. Is san áit a thagann cosán idir dhá fhál ard amach ar an mbóthar a bhuail mé le cosán na naomh. Agus le Frank agus Bill, dís Meiriceánach a bhí amuigh ag siúl agus mearbhall orthu cá raibh an bealach ceart. Ghiorraigh muid an bóthar dá chéile i gcoinne an chnoic. Bhí sé beartaithe acu siúl chomh fada le Rinn Chonaill ar a laghad. Mhol mé dóibh leanúint ar aghaidh go dtí an Bóthar, greim bia agus dí a fháil, agus tacsaí a fháil ar ais go dtí an carr a bhí i nGallarus. Bhí orthu bheith ar ais san Daingean tráthnóna, áit a raibh na mná ag siopadóireacht agus bialann in áirithint. 

Ó Lios Deargáin leanann Cosán na Naomh bóthar sách gnóthach chomh fada le Cill Mhaolcheadair. 

Thaispeáin mé iontais Cill Mhaolcheadair dóibh, an clog gréine is na clocha ogham. Agus corr uaigh a bhfuil suntas tugtha agam dóibh thar na blianta, ina measc uaigh oide scoile ar a bhfuil greanta Níl san saol seo ach naíscoil na síoraíochta. Mana a sciob mé roinnt blianta ó shin do bhileog sochraide mo mháthair, a raibh naíscoil aici féin ar feadh na mblianta. 

Suas linn go Rinn Chonaill ansin, a bhí níos tirime ná mar is gnách. Radharc iontach ar Chuan Ard na Caithne fúinn. Nuair a bhí barr an chnoic bainte amach, bhí cinneadh le déanamh ag Bill agus Frank. Chuir mé scairt ar Mhuiris sa Bhóthar le cinntiú go raibh an bialann ar oscailt, agus go mbeadh sé in ann tacsaí a eagrú dóibh. Bhí agus bheadh. B'shin an cinneadh déanta agus leanamar triúr ar aghaidh síos go Corr Áillí agus amach arís ar an mbóthar, nach raibh ró ghnóthach.

Bhi go maith, ach gur rug múr trom báistí orainn. Bhí na cótaí báistí againn áfach. Scar mé leo ag Droichead an Bhaile Bhric agus thug aghaidh ar an dtigh ina mbeadh an oíche á chaitheamh agam. 

Bhain mé an teach amach, agus ainneoin go raibh sé folamh níos faide ná bliain - cúrsaí sláinte ag bac an úinéir - ní raibh cuma ró olc air. Bhí imní orm go mbeadh uisce tar éis teacht isteach sa gheimhreadh, ach má tháinig bhí sé triomaithe le fada agus seachas neart deannaigh agus damhán alla bhí an áit go breá. D'fholmhaigh mé mo mhála droma agus d'ith roinnt núdal gasta a bhí ceannaithe sa Bhuailtín agam. Bhí an múr glanta agus bhí breis fuinnimh agam le tabhairt faoin gcnoc. 

Ó charr chlos an Bhaile Bric tá an bealach go Barr Turasa marcáilte go maith le cuaillí bána agus turas na Croise - ceithre chinn déag de chrosanna. Bhí mé ag an tríú cros nuair a thuig mé go raibh cadhnra breise liom maith go leor, ach go raibh an cábla fágtha sa tigh agam. Mhúch mé an fón chun an cadhnra a chaomhnú, rud a d'fhág nach raibh deis agam pictiúir a ghlacadh. Ba thrua mar is annamh, ainneoin na scamaill íseal, go raibh radharc chomh breá agam ar an siúlóid. Bhí Com an Lochaigh iontach soiléir, agus an balla atá tógtha gar d'imeall an Ghéaráin. Bhí radharc éigin ar Sliabh Mis agus Trá Lí. 

Bhain mé amach Barr Turasa. Las mé an fón le pictiúr a ghlacadh. Bhí na Machairí iontach soiléir agus radharc chomh fada le Ceann Léime an Chláir. 

Chas mé i dtreo an Chósta ansin, fán droim go Piaras Mór. Bhí radhairc iontacha ann ar na haillte géara agus na locha dorcha ar thaobh an Leitriúgh den Sliabh. Nuair a bhí an mám ag Airghleann bainte amach agam, áit a bhfuil gallán ogham cuanna, is ea thuig mé nach raibh an fón múchta i gceart agam, agus an cadhnra ídithe go hiomlán. 

Ní raibh mé ró shásta liom féin. Síos isteach go Baile na hAbha liom ansin, ar shlí Chorca Dhuibhne arís. Ar aghaidh ar chúl bhóithre ansin go dtí Teach Tábhairne an Bhreathnaigh ar an mBóthar. Bhí sé gnóthach go maith, agus bean ón Úcráin ag cabhrú le muintir an Tí. Bhí uaineoil breá rósta agam, agus crumble biabhóige. Agus pionta de dhéantús Tí Bhric. 

D'fhill mé ar an dteach sa Bhaile Breac ar chúl bhóithre agus bóthar glas. 

Cith maith agus coladh sámh, cé go raibh an ciúnas agus mé sa teach liom féin cineál diamhair! 

Camchuairt Dhuibhneach - Slí Chorca Dhuibhne ón Daingean go dtí an Buailtín

Ainneoin m'imní, faoin gcleas óg spleodrach san suanlios liom, chodail mé go maith san suanlios, agus níor dhúisigh mé ach anois is arís feadh na hoíche agus daoine ag bogadh thart. Bhí mé i mo lán dhúiseacht go luath áfach agus rinne mé iarracht cith gairid ciúin a ghlacadh agus sleamhnú as an seomra le mo chip is mo mheanaithí d'fhonn an mála droma a phacáil i gceart don mbóthar thíos. Bhí bricfeasta simplí ar fáil óna hocht - Muesli agus arán, mar a bheinn ag súil leis don luach íseal a d'íoc mé as an lóistín. Torthaí freisin. Ní raibh caife ceart ar fáil, áfach. Bhí fhios agam go mbeadh Bean in Dingle oscailte um a naoi. Thug mé roinnt moltaí siúlóide do bhean na Gearmáine agus chuir chun bóthair, via an siopa Beatha áit ar cheannaigh mé dhá rollóg aráin agus "seilmide" cainéal don mbóthar. Bhí úinéir an tsiopa cloiste agam tamall roimhe ar an Saol ó dheas nuair a ghlac sí ar lámh é ó bhácús Bhréanann ( cé go bhfuil a dtáirgí fós ar díol ann, maille táirgí bia eile ón gceantar). Bhí fhios agam dá réir ná beadh deacracht gnó a dhéanamh trí Ghaeilge. Fuair mé mo chupán caife líonta trí Ghaeilge freisin i Bean in Dingle agus ansin bhuail mé an bóthar amach tríd Baile an Mhuilinn ar Slí Chorca Dhuibhne. Ar chúl bhóithre cúpla ciliméadair lasmuigh den Daingean, go dtí Ceann Trá. Breá ciúin. Téann an bealach marcáilte suas go Mám an Óraigh ó Ceathrúin an Phúca, ach lean mé orm ar an mbóthar toisc go raibh píosa fada romham. 

Ag Ceann Trá bhí mé ar an slí marcáilte arís, agus den bhóthar ar feadh seal. Síos chun na Trá agus feadh an trá ar feadh píosa fada. Ghlac mé sos ag an carr chlos ag taobh Ceann Trá den trá, áit a raibh binse le díon, chun an caife a ól agus an seilmide cainéal blasta a ithe. Ar aghaidh liom ansin ag siúl ar an ngaineamh faoin snáth mara, áit a raibh sé crua agus níos fusa siúl. Chonaic mé neart bolgán nádúrtha nach raibh feicthe agam cheana. Feamainn ar a dtugtar gadaí oisrí Colpomenia peregrina. Faigheann sé a ainm toisc, má nascann sé le hoisre óg, go scuabtar iad araon chun siúil nuair a líonann an bolgán le gás. 

Ag deireadh an trá tá siúlóid measartha taitneamhach ar chúlbhóithre agus bóithre glasa go dtí Cill Mhic an Domhnaigh. Faraor, de bharr aighneas le feirmeoir áirithe (bhí argóint fíochmhar ag m'athair féin leis breis is deich mbliana ó shin nuair a bhíomar ag leanacht sean mhapa sa treo eile) tá an slí ar bhóthair mór Slí Ceann Sléibhe chomh fada le Fán. B'shin an chuid is lú taitneamh den siúlóid, carranna agus uaireanta busanna ag dul tharam ar luas mhaith. Ar a laghad is i dtreo Dhún Chaoin a bhí formhór mór na tráchta ag dul. Bhí mé ana shásta Fán a bhaint amach agus tabhairt faoin gcnoc. Tar éis píosa ar cúl bhóthar is ar cosáin a bhí an slí, in aice le fallaí cloiche. Radharc anuas ar an mbóthar agus ar an bhfarraige. Neart fothraigh clocháin le feiceáil. 

 

 

Diaidh ar ndiaidh agus mé ag dul thart ar Ceann Sléibhe, go hard os cionn trácht na gcarr is busanna, agus ainneoin na scamaill, bhí radharc agam ar na Blascaodaí. Go gairid roimh Com Dhineoil bíonn an slí ar an mbóthar arís. Sos gairid ag Carrchlós radharc na mBlascaod. 

Píosa ar an mbóthar arís ar feadh roinnt céadta méadar - trácht sách trom. Faoi dheireadh, in aice leis an seanreilig, aicearra ar cosán glas go dtí an tseanbhóthar. Os rud é nach raibh mé sa reilig cheana bheartaigh mé cuairt a thabhairt ar uaigh Pheig. Agus gan amhras cos amháin a chuir ann agus cos eile ar a bhruach.... 

Bhí siúlóid suaimhneach go maith as sin go dtí Cé Dhún Chaoin. Fuair mé caife oighreata ó sheastán Cupán Sé. Agus mé á ól bhuail lánúin Meiriceánach bleid orm, ag fiafraí an raibh mé tar éis tosú ón nDaingean ar maidin. Bhí mé feicthe ceithre uaire acu fán mbealach.... (Choinnigh mé orm ag siúl, gan aon sos ró fhada ó mhaidin. Is dócha gur stop siadsan go minic). 

Seachas dul suas i dtreo Cruach Mharthain, mar a dhéanann Slí Chorca Dhuibhne, lean mé Siúlóid na Cille fán aill. Ní raibh braon i dtobar Ghobnait! Ar an ndroim ansin bhuail mé le Slí Chorca Dhuibhne arís agus síos liom go dtí an Ghráig. Bhí mé ag súil le béile Tigh Áine. Faraor tá Áine imithe ar scor tar éis daichead a seacht bliana i mbun caife. Is ann don gcaife faoi bhainistíocht nua - ach níl an bhiachlár chomh folláin neamhghnách spéisiúil is a bhíodh. Bhí an chabhdar blasta mar sin féin. Agus is Áine a sholáthraíonn na scón fós. Murach an t-amhránaí bailéad Béarla a bhí do mo bhodhrú... 

Bhí fógra go raibh Áine fós i mbun gailearaí sa sean teach. Bhuail mé isteach agus bhí dreas bhreá comhrá againn faoin sraith pictiúir a rinne sí sa gheimhreadh faoin Slios - an bóthar idir Baile Dháith agus Cuas an Bhodaigh, áit a bhfuil áit cónaithe Bhreandáin agus Séamus (beannacht Dé lena anam) Ó Beaglaoich agus a gclanna. Baile na bpoc a tugtar air, ach de réir thaighde Áine is Baile na mbroc rua atá air ó cheart. Spreag eachtra Bhreandáin leis an gcóras pleanála agus na deacrachtaí atá ag muintir an bhaile fós tithe a thógáil chun sraith pictiúir den gceantar a dhéanamh. Bhí comhrá ana bhreá againn. 

Ar aghaidh liom ansin ar an mbóthar go dtí an mBuailtín, gan bacadh le slí Chorca Dhuibhne a théann an timpeall. Casadh bean na Gearmáine liom a bhí tar éis an siúlóid a mhol mé a dhéanamh seachas gur éirigh sí as lúb Chuas na Nae toisc go raibh an ghaoth chomh láidir ar thaobh na haille! 

Rug cith trom báistí orm píosa síos an bóthar. Lean mé orm. Tar éis tamaill thairg fear síob dom. Ghlac mé buíochas leis ach dúirt go raibh mé nach mór ag ceann scríbe agus nach bhféadfaí mé a fhliuchadh níos mó ar aon nós! 

Bhain mé amach Tigh an tSaoirsigh, áit a raibh lóistín agam. Cith breá te. D'amharc mé thart ar an sráidbhaile beagán, roimh socrú béile a ithe Tigh an tSaoirsigh agus dul a luí sách luath! Is dócha go raibh mé i mo chodladh go sámh, mar níor chuala mé faic ón dtábhairne. 

Ana lá siúlóide. 

Camchuairt Dhuibhneach - An Daingean

 Bhí súil agam, ó tharla gur ar Aoine a thit Oíche Shin Sheáin i mbliana, deis a bheith agam freastal ar an tine chnámh ag an Teampall Geal sa Bhaile Riabhach. Ar an mbunús sin rinne mé socruithe deireadh seachtaine fada siúlóide in Iarthar Dhuibhneach a dhéanamh agus ghlac mé an Aoine agus an Luain saor ón obair. I rith na seachtaine áfach fógraíodh ar an Saol ó Dheas go mbeadh an tine chnámh ar an gCéadaoin, oíche an ghrianstad, ó tharla go raibh tuar na haimsire don Aoine go holc. Bhí mo chuid socruithe déanta agam áfach, lóistín agus traein in áirithe, mar sin bheartaigh mé tabhairt faoin dturas ar aon nós. D'fhág mé an baile dá réir chun bus go lár na cathrach a fháil ag 06:30. Ag busáras thóg mé an Luas dearg go stáisiún Heuston. Bhí mé ann thart ar a hocht agus gan an traein le fágáil go dtí a naoi. B'shin mórán mar a bhí beartaithe agam chun ná beadh brú ama ar bith orm. Bhí bricfeasta Éireannach agam san Galway Hooker ar mo shuaimhneas. Bhí mo thicéad bailithe agam ag an t-inneall roimh ré. Agus, iontas na n-iontas, Ó clóbhuailte i gceart. Mar a bhí os cionn an suíochán traenach. 

Bhí lánúin ón nGearmáin trasna uaim chomh fada le Mala. Iad ag dul chun tamall saoire a chaitheamh i lóistín féin fhreastail in Áth na Caisle, gar do Chaisleáin Ghriare. Comhrá a ghiorraigh an t-aistear. Athrú i Mala, ó ardán amháin go ceann eile. Ar aghaidh go Trá Lí ansin. Uair a chloig le fanacht ar bhus an Daingin. Gan mórán fonn orm siúl thart. Cupán caife ón seastán. Aisteach nach raibh siad sásta mo chupán a líonadh. Líon mé féin é agus thug an cupán aon uaire ar ais dó. Níor chreid sé go mbeadh iachall air amach anseo cupán athúsáide a líonadh. Tá súil agam go bhfuil dul amú air - cupán aon uaire, buidéil plaistigh agus buta toitíní nó na vapeanna mallaithe aon uaire formhór an bhruscair a fheicim agus é uilig só-sheachanta. 

Bhí bus an Daingin lán go maith. Bhí aosánach fad-spágach ina shuí in aice liom, ag streachailt leis an spás idir na suíochán, níos mó fós ná mé féin. Ón Afraic Theas, ag staidéar i Meiriceá agus i mbun intéirneacht le comhlacht Caipitil fiontraíochta i mBaile Átha Cliath. Sciúird gasta ar an Daingean a thabhairt aige fad is a bhí lóistín ag i gCill Airne. Bhí comhrá fada ghabhlánach againn faoi intleacht shaorga. Muid araon amhrasach, ach faoi gnéithe éagsúla. Mise buartha faoin dochar atá á dhéanamh cheana féin de dheasca na claontuairimí sna sonraí. Eisean níos buartha faoi mí eolas agus a leithéid. Muid araon aontaithe gur scamall deataigh agus bolscaireacht an chaint uilig faoi sár intleacht bhaolach. Thug mé roinnt comhairle dó, ach in ndáiríre is beag mhaith leath tráthnóna sa Daingean - istoíche a thagann beocht sa bhaile. 

Chuaigh mé féin go dtí an brú chun fáil réidh leis an mála droma. Ansin thosaigh mé ag fálróid thart, ag tabhairt faoi deara cé na siopaí a bhí dúnta, cé a bhí fós ann, cé a bhí nua. (Tá fuinneog Commodum lán de caora cróiseáilte ó 1994 ar a laghad!) 

Ní raibh ocras orm fós, ach bhí fhios agam go mbeadh sé deacair áit a aimsiú oíche Aoine gan réamhairithint. Chaith mé súil ar an Fish Box, ach bhí fógra acu nár ghlac siad le áirithintí. Bhí comhrá agam as Gaelainn leis an bhfáilteoir, agus mar thoradh ar sin bheartaigh mé mo lón ar an Luain a fháil ann in ionad. Mar sin chuir mé cúinne in áirithint dom féin don a 19:30 in Out of the Blue, bialann éisc fadbhunaithe. Idir an dá linn thug mé cuairt ar an díseart, oileán suaimhneas i lár fothragadh turasóireachta an Daingin. 

Ina dhiaidh sin, ó tharla go raibh sé fós luath d'fhill mé ar an mbrú. Bhí bean ón nGearmáin san suanlios agus rinneamar dreas comhrá seal. Bhí cúpla comhrá eile agam leis an dream a bhí ag caitheamh a saoire seal i bhfeighil an bhrú. Ansin bhailigh mé liom chun proinn. B'fhiú é. 

Tar éis an bhéile chaith mé seal sa bhrú arís i mbun comhrá mar nach raibh ceol le bheith aon áit mórán roimh 21:30. Idir an dá linn bhí scata leaids óga as Bleá Cliath agus compánach as Meicsiceo laindeáilte. Rud a chuir imní áirithe orm faoi shuaimhneas na hoíche... (Níor tháinig tuar faoin dtairngreacht). Chuaigh mé féin agus bean na Gearmáine go Nelligans. Comhrá agus ceoil. Bhí leaid óg áitiúil ar an banjo agus duine eile ón gClár ar an mbosca. Ana cheol uathu. Ach bhí tuirse orm féin toisc go raibh mé i mo shuí mall an oíche roimh ré, agus ag taisteal ar feadh an lae. Mar sin thart ar a haon déag bhailigh mé liom agus a luí. 

 

Oilibhéar Pluincéid

Bíonn Aifreann Laidine ar bun i mBaile an Chinnéidigh ar maidin Sathairn. Scaití freastalaím air. Mar a rinne inniu. Éadach dearg ar an altóir. Féile Mairtírigh, mar sin. Ní raibh fhios agam cé acu. Luaigh tuata a bhí ag fógairt deasghnátha an chéad Sathairn gur Féile na Fola luachmhara a bhí ann - ach tar éis atheagar an fhéilire ag Vatacáin II chuir an Pápa Pól VI Féile corp agus fuil Chríost le chéile. Ansin d'fhógair an sagart gur Féile Oilibhéar Pluincéid a bhí ann, ardeaspag Ard Mhacha a crochadh i Tyburn Shasana cothrom an lae i 1681 de bharr teoiric comhcheilge Titus Oates, an Horrid Popish plot.

Bhí triúr aint ag m'athair in Ord na Toirbhirte. Déarfadh an aint is óige, nach raibh san ord "I'm the only one who doesn't have a durty habit!". Bhí duine acu lonnaithe i nDroichead Átha, sa Chlochair lámh le hEaglais Pheadair. Is ann atá cloigeann Naomh Oilibhéar caomhnaithe agus le feiceáil ar altóir. Ghlac sí Oilibhéar mar ainm chrábhaidh. Is minic a chuaigh muid mar theaghlach go Droichead Átha ar camchuairt Domhnaigh. Bhíodh ceapairí deasa le fáil sa chlochar don tae! Thugadh Aintín Nóra, an tSiúr Muire Oilibhéar, chun paidir a rá ag altóir Oilibhéar gach uair.

Tá sí féin, agus an triúr deirfiúr eile, ar shlí na fírinne le roinnt blianta anois. I bhfochair Oilibhéir ar neamh shamhlóinn. Suaimhneas síoraí dá n-anamacha uilig.

(In Ardeaglais Chaitliceach Ard Mhacha a ghlac mé an pictiúir thuas de dhealbh Oilibhéar Pluincéid).