Ní hann do chiníocha. Is ann do chiníochas.

Timpeallgearradh Chríost
Klosterneuburger Evangelienwerk, fol. 13r.
Foinse - Wikimedia; Fearann Poiblí
Hata "Giúdach" ar Iósaf

 Tharraing Whoopi Goldberg achrann uirthi féin le linn plé ar an chosc atá déanta ag bord scoile i Meiriceá ar an úrscéal grafach Maus. 

"If you're going to do this, then let's be truthful about it, because the Holocaust isn't about race,...[it was] two white groups of people."

Tá a míthuiscint - agus is míthuiscint í, dar liom,  - sothuigthe i gcomhthéacs SAM áit a bhfuil an ciníochas ina dhlúth agus inneach den saol agus an forchiníochas geal ag neartú. Luíonn an bhróg sin go trom ar sliocht na ndaor a tugadh ann as an Afraic agus nach bhfuil cothrom na féinne bainte amach acu ainneoin buanna áirithe. Tá an ciníochas de réir lí craiceann follasach seanbhunaithe fairsing. Ach tá an fuath céanna ag na forchíníochaite geala do Giúdaigh...

Rinne an Rabbi Danya Ruttenberg idirdhealú spéisiúil idir "cine" agus "pobal" i snáithe fiúntach Twitter:

I just left a FB comment so it turns out I have a small word on the Whoopi thing.

Jews are a people.

Jews come from every race & racial background under the sun.

That said, the Holocaust was about race, because Hitler regarded us as a race & instituted all sorts of racist+

— Rabbi Danya Ruttenberg (@TheRaDR) February 2, 2022

Measaim gur idirdhealú fiúntach atá anseo a fheileann do go leor dreamanna atá ag fulaingt leithcheal de bharr claontuairimí, pé acu an sliocht na ndaor ón Afraic, fuíoll na gcéad náisiúin, nó inimircigh ó thíortha teo nó Ioslamacha. Nó an lucht siúil. Ach tá na Giúdaigh ar an pobal leis an stair is faide agus is léanmhara de fulaingt leithcheal. Ó ré impireacht na Róimhe ba pobal iad a bhí éagsúil - go príomha de bharr a gcreideamh. Nuair a thit an Róimh as a chéile, ba pobal ar leith fós iad - go minic faoin Impire nó Rí go díreach; dlíthe ar leith a chosc gairmeacha go leor acu agus a d'fhág taobh le díol agus ceannach iad, gan cead acu seilbh a bheith acu ar talamh. Bhí an idirdhealú seo bunaithe ar creideamh - ach ní i gcónaí go bhfeadfaí éalú ón leithcheal tríd iompú creidimh pé acu deonach nó gan a bheith deonach. 

Ansin nuair a bhí flosc faoin díol agus ceannach daoir ón Afraic san 17ú aois tosaíodh ag cuma teoiric cíníoch a d'fhág go bhfeadfaí caitheamh le daoine áirithe mar mhaoin - ó ghlúin go glúin. Baineadh feidhm uaireanta as mallacht Naoi:

Nuair a tháinig Naoi chuige féin ón meisce fhíona agus go bhfaca sé cad a rinne an mac a ba óige leis, dúirt sé:

“Go raibh mallacht ar Chanán!
Beidh sé ina dhaor na ndaor
ag a dheartháireacha.”

Geineasas 9:24-25 

Glacadh leis gurb de shliocht Hám aon duine de lí craiceann dubh, agus smacht dá réir le ceart ag pobail eile orthu. Le teacht chun cinn na heolaíochta, cuireadh cuma na heolaíochta ar an leithcheal ciníoch seo agus idirdhealú cúramach de réir sinsear. Thug dlíthe Nürnberg an t-idirdhealú seo chun foirfeachta cé go raibh a mhacasamhail i gceist i Meiriceá, a d'áirigh duine mar dubh - nó ina octoroon dá mbeadh sin-sean-tuismitheoir dubh amháin acu ....

Tá an ghráin dearg agam ar an bhfocal Mischling - cloisim lasc an fuip ann. Tá neachtanna agus nia agam sa Ghearmáin arbh as an Afraic dá n-aithreacha agus a bhuailtear an lipéad seo orthu scaití. 

Cé go bhfuil bunús i gcúrsaí leighis abair, amharc ar treithe géiniteach i gceist cearta saoránachta nó dlí níl bunús ar bith leis. Cinnte, gabhann treithe áirithe le hoidhreacht - ach is deiseanna a chinntíonn a dtagann forbairt orthu. Is seafoid dá réir caint ar "chine" (i. sliocht) amháin a bheith níos fearr na sliocht eile - agus is seafóid dúbailte é an teoiric gur leor braon den "fuil" mícheart chun leithcheal agus dí-dhaonnú a dhlisteanú.

Tá an forchiniochas agus an t-idirdhealú a threisiú, agus an frith Giúdachas leis. Ní haon chabhair gníomhartha Rialtas Iosrael - a léiríonn forchiníochas iad féin i leith na Pailsitínigh. Ní frith Giúdach gach duine atá i gcoinne gníomhartha Iosrael - ach cuid den donas ná go dtugann na hainghníomhartha chéanna sciath chosanta dóibh siúd ar frith Ghiúdaigh iad agus tugann misneach dóibh leithcheal a imirt ar Ghiúdaigh - beag beann ar a seasamh siúd i leith ceist Iosrael.

Duine is ea duine, tá urraim dlite dó dá réir. Ní bhaineann urraim le tréithe fanacha oidhreachta. Tá pobail ann ar mithid iad a scaoileadh ó laincisí a leagann claontuairimí dreamanna eile orthu - ach níl na pobail seo le cuir in adharca a chéile. Ní bhaineann ach na forchiníochaithe leas as sin.

Agus sin mo racht go n-uige seo... 

Tá a mórgacht uile leáite ó iníon Shíón

Leabhar na n-Olagón 1:6 

Ó chuir na Rómhánaigh scaipeadh na mionéin ar na Giúdaigh agus scrios Teampaill Iarúsailéim in Aois Chríost 70 bhí Giúdaigh ar fán i measc na gciníocha. Ar feadh i bhfad chloígh siad go dlúth lena nósanna féin - ach go hiondúil ní raibh aon rogha acu mar go raibh cosc orthu talamh a shealbhú nó gairmeacha áirithe a chleachtadh. De bharr go raibh siad go minic ina lucht gaimbín - a raibh cosc ar Chríostaithe é ghearradh ar a chéile - ba sprioc fuatha go minic iad. Chomh maith leis nuair a bhuail fiabhrais Crosáide pobail, nó drochscéal éigin ba mhinic gurb as na nGiúdaigh ina measc a baineadh éiric fuilteach. 

Fiú ina dhiaidh sin, agus Giúdaigh comhshamhlaithe a bheag nó a mhór sa phobal, bhí an frith Giúdachas tréan. Fiú i bhFrainc na réabhlóide agus cearta an duine. 

B'é eachtra náireach Dreyfus sa Fhrainc a spreag Theoder Herzl an paimfléad An Stát Giúdach a scríobh. Ag am - deireadh an naoú chéad déag - ina raibh go leor náisiúin san Eoraip ag múscailt agus ag éileamh Stáit dá gcuid féin seachas bheith faoi smacht impireachtaí i bhfad i gcéin. Ba smaoineamh nádúrtha Stát dá gcuid féin - arís - do na Giúdaigh. Bhí Giúdaigh ag teitheadh ó drochíde, go háirithe in oirthear na hEorpa, agus chuaigh sciar acu go dtí na críocha stairiúla sa Phalaistín. Áit a raibh Giúdaigh eile a bhí riamh ann ag maireachtáil a bheag nó a mhór i síocháin faoi impireacht na Tuirce. 

Tar éis an chéad ár Eorpach rinneadh sceanairt ar an impireacht ilchiníoch sin, agus roinn an Bhreatain agus an Fhrainc na críocha eatarthu féin - beag beann ar na pobail a mhair iontu. 

Ba leis an mBreatain an Phalaistín agus iad liom leat leis na Giúdaigh - a spreagadh le teacht seal, a chosc sealanna eile. 

Ansin tharla uafáis an tUileloscadh. Ní ar Ghiúdaigh feiceálacha amháin a thit an tUafás ach freisin ar Ghiúdaigh a bhí go hiomlán comhshamhlaithe - cuid acu nár thuig fiú gurb Giúdaigh iad. Iad siúd a theith, ba mhinice ná a mhalairt gur doirse iata a fuair siad rompu - gur seoladh ar ais iad, go bás cinnte sna campaí díothaithe. 

I ndiaidh an chogaidh bunaíodh Stáit Iosrael. Ach ba bhréag ón tús an caint ar "Talamh gan phobail do phobal gan talamh". 

Shealbhaigh agus choinnigh Iosrael an talamh le lámh láidir. 

Fágann an t-imní faoi frith Giúdachas Giúdaigh thar lear - sciar acu ar aon nós - diongbháilte go mairfidh Iosrael mar Stáit tearmainn do Giúdaigh. Tá tionchar ag na daoine seo go háirithe i SAM, agus de bharr a mothúcháin ciontachta féin sa Ghearmáin agus dá réir san Aontas Eorpach. 

Tuigim don imní seo a amharcann ar Iosrael mar pholasaí árachais, mar tearmann i gcoinne brúchtadh aníos an frith Giúdachas. 

Ar an ndrochuair d'fhág dáileadh saorga críocha an Mheán Oirthear an réigiúin ina choire fuatha agus foréigin. 

Feictear dom go bhfuil aisfhreagra foréigneach thar fóir Iosrael ar gach ionsaí tar éis scrios a imirt ar a bpobal féin atá as a riocht ag an léigear síoraí. Agus i measc na pobail a bhfuil cos ar bolg á imirt acu orthu. 

Tá pobal Iosrael féin deighilte agus scoiltí - cúis amháin nach bhfuil rialtas seasmhach ann faoi láthair. 

Tá ladar na cumhachtaí móra sa réigiún agus lasmuigh de san achrann. 

Tá an frith Giúdachas - nach ionann agus an frith Síónachas - ag treisiú freisin de bharr borradh an eite dheis frith imirceach, agus an Ioslamachas antoisceach. Tá foréigean i gcoinne Giúdaigh agus sionagóga ag éirí níos coitianta. 

Cuid de seo, is buille i gcoinne leatrom Iosrael atá i gceist leis. Cuid eile áfach is frith Giúdachas lom atá ann, a threisíonn imní Giúdaigh agus a neartaíonn a dtacaíocht do Iosrael ainneoin coimhthíos leis an méid atá Iosrael ag déanamh ar na pobail sna críocha gafa. 

Ansin tá a sciar féin ag Iosrael d'antoiscigh ciníocha Giúdacha atá ag iarraidh an chuid is fuiltí den sean Tiomna a chur i gcrích arís. 

Fáinne fí atá ann, agus ní fheicim aon réiteach simplí. Ach níl aon ghlacadh agam leis an tuairim go mba cheart Iosrael a scuabadh isteach sa bhfarraige. Nach bhfuil dlisteanacht dá laghad aige mar Stáit. 

Agus sin m'olagón go n-uige seo. 

Bluiríní: Serge Klarsfeld maidir le Pius XII

Agallamh le iris Francach anseo: "Bhí ról ríthábhachtach ag Pius XII sa streachailt in aghaidh na Naitsithe"

Pius XII agus na Giúdaigh

De bharr gur fhógair an Vatacáin go raibh Grád Laochúil i Suáilce aitheanta do Pius XII, tá teannas arís idir Giúdaigh agus an Eaglais Chaitliceach. Mar a bhíonn uair a bith a luaitear Pius XII, ó foilsíodh dráma Rolf Hochhuth An Fear Ionad san 1960í.Roimhe sin bhí meas forleathan ag Giúdaigh ar an bPápa - mar atá ag cuid acu fós. Léiríonn aiste seo le Rabbi David Dalin é seo, chomh maith le saothar an Pave the Way Foundation.

Is fíor nach mbeidh gach cáipéis de chuid Pápacht Phacelli ar fáil go forleathan go ceann sé bliana eile nó mar sin, de bhrí go bhfuil obair cartlainne fós ar bun. Ach ní cinneadh stairiúil, ach tréadach ab ea an aitheantas thuasluaite.

Feictear dom féin go bhfuil na Giúdaigh atá corraithe faoin Shoah - agus an ceart go hiomlán acu - ina ceithearnaigh acu siúd ar mian leo tochailt faoin bPápacht. Idir iad siúd laistigh den Eaglais atá a bheag nó a mhór i gceannairc, agus iad siúd lasmuigh ar mhian leo an Eaglais a scrios. Go deimhin, bhí líomhaintí ann ó Maor i Seirbhís Rúnda na Rómáine go raibh lámh láidir ag an KGB san dráma úd a chas an tuairim poiblí in aghaidh Pius XII.

Tá dóchas agam go leanfaidh an obair chun caidreamh níos fearr a thógáil idir ár deartháireacha sinsear sa Chreideamh, na Giúdaigh, agus an Eaglais Caitliceach Rómhánach. Tá a lán peacaí ar coinsias na hEaglaise i leith na nGiúdach. Rud a aithin Eoin Pól II go minic. Ach creidim go léireoidh obair staraithe nach ceann acu "tost" Pius XII, agus go bhfaighidh seisean an t-aitheantas atá ag dul dó. Shábháil an Eaglais, de réir aiste Dalin thuas agus foinsí eile, 700,000 Giúdach. Líon an-bheag i bhfianaise an 6 milliún a bhásaigh. Ach níos mó ná eagraíocht ar bith eile.

---

Aguisín: Alt ag John Allen ag rá go bhfuil gá ann a mhíniú tuige go mba cheart Pius XII a chanónú. Tá dealramh leis an gceist.

Aguisín II: Ráiteas ón Vatacáin ar an gceist.

---

Pius XII, ó Wikimedia.

Giúdaigh mar cheithearnaigh i streachailt inmheánach na hEaglaise?

Dhá scéal ag John Allen anseo agus anseo:

Bíonn ceisteanna inmheánacha san Eaglais a theagmhaíonn le pobal na nGiúdach.

Ceist údarás an Phápa - agus Pius XII agus ceist an Uileloscadh mar cheithearnach san ceistiú sin. (Feictear dom gur deacair acu siúd atá in aghaidh údarás an Phápa droch samplaí a aimsiú, agus go ndíríonn siad ar scéalta amhrasacha faoi Pius XII. Tá obair mhaith á dhéanamh ag an Fondúireacht Réitigh an Bhealach le teacht ar fhirinne scéal Phius - a raibh deá cháil ar as a ról sa chogadh go dtí na 1960í agus dráma Hochhuth, An Fear Ionaid)

Ceist eile an gaol is ceart a bheith idir an tSean Tiomna agus an Tiomna Nua, Iosrael mar Phobal Tofa Dé agus an Eaglais mar Chorp Chríost. Sin ceist atá na diagairí ag streachailt leis leis na cianta, agus níl - agus is dócha ná beidh - freagra uileghabhálach air. Ach bheidh sé mí-loighciúil a chreideamh nár tháinig Críost chun an cine ar fad, Giúdaigh san áireamh, a cheannach ón mbás agus peaca. Ceist eile conas go díreach a tharlóidh sin.

Tá pointí thábhachtacha sna píosa thuas maidir leis an gá le breis stuaim agus íogaireacht ar gach taobh - na heití san Eaglais agus na heití sa Pobal Ghiúdach - ar na ceisteanna seo.

Ag tógáil droichid

Aitheasc an Phápa do ceannairí Giúdacha ó na Stáit aontaithe.

memoria futuri is ea cuimhne, rabhadh dúinn don todhchaí agus gairm scoile chun oibre i dtreo athmhuintearais.

B'fhéidir go dtiocfaidh maitheas éigin as an raic ar fad faoi Williamson. Tá an Pápa ag baint feidhm as an deis teagasc na hEaglaise faoi frith Ghiúdachas a mheabhrú do dhaoine.

Praeterea, Ecclesia, quae omnes persecutiones in quosvis homines reprobat, memor communis cum Iudaeis patrimonii, nec rationibus politicis sed religiosa caritate evangelica impulsa, odia, persecutiones, antisemitismi manifestationes, quovis tempore et a quibusvis in Iudaeos habita, deplorat.