Fiacha Fola

Bhí fhios agam Celia de Fréine a bheith ann, agus í feicthe agus cloiste agam ag ócáidí liteartha éagsúla. Ach ní raibh aon saothar léi léite agam.

Bhí fhios agam freisin go raibh sí ina íospartach de chuid scannal na fola abhus, a d'fhág galar saoil ar mná a fuair táirgí fola le linn toirchis nó luí seoil. Bhí sé olc go leor gur tharla an faillí sa chéad áit, ach baineadh feidhm as cumhacht an stáit agus an córas dlí leis an fhírinne a cheilt. B'éigean, mar a tharla i cásanna eile, do dhaoine tinne troid fadálach a fhearadh leis an fírinne agus faoiseamh áirithe a aimsiú. Mná don mórchuid, cé go raibh fir, haemaifiliaigh ach go háirithe buailte freisin.

Bhí fhios agam an cnuasach seo Fiacha Fola a bheith ann, agus a ábhar. Nuair a bhí mé san siopa leabhar le déanaí, chonaic mé ar seilf é. Chroch mé liom é. Léigh mé ar mo thuras traenach ar maidin é. Léigh mé, rud is annamh liom, réamhrá Mháire Mhac an tSaoi.

Ach siad na dánta a fuair greim orm, ag dul go smior ionam.

Is geal le scéinséir an cnuasach. Dán ar dhán, eachtra ar eachtra nochtar dúinn an scéal a scrios a saol agus an Via Dolorosa fada a bhí le siúl sula bhfuair sí scéal fíor agus fáthmheas beacht, seachas buillí faoi thuairim, sop in áit na scuaibe agus cuir ó dhoras.

Tá lorg an tinnis agus an bpian ar gach leathanach. Ach tá neart agus grá ann freisin, grá nuachair agus máithreach. Dóchas gníomhach ag streachailt ainneoin gach constaic.

Cáipéis staire is ea an leabhair seo.

Is fada ó léigh mé prós ná filíocht a chroith chomh domhain mé.

Is mithid a léamh. Agus foghlaim as.

Diostóipe ár linne

Tuairiscítear go bhfuil borradh faoi díolaíocht 1984 George Orwell mar thoradh ar theacht in oifig Trump agus an flosc atá faoi.

Úrscéal faoi diostóipe ina bhfuil Sasana - Airstrip One - ina chuid de dheachtóireacht amháin ollsmachtachais. Tá an páirtí faoi cheannas Big Bother i réim i ngach gné de shaol cách, seachas an daoscarshlua - na proles - nach baol iad dá bhflaitheas. Tá an domhan roinnte ina trí chuid a mbíonn cogadh síoraí eatarthu. Tá namhaid inmheánacha ann, aghaidh tugtha dóibh trí duine a ainmniú mar cheannaire. Samhail an tsaoil atá ag teacht, dar le Orwell - buatais mhíleata ag satailt aghaidh daonna, go deo.
Sóisialach ab ea Orwell, a chonaic go soiléir an bóthar a raibh an Aontas Sóibhéadach ag glacadh faoi Stailín. Bhí taithí phearsanta aige - bhí an grúpa Sasanach a raibh sé leo i gCogadh Cathartha na Spáinne nasctha leis na hainrialaithe. Chonaic sé conas mar a mhúch Stailínigh iadsan le linn an chogadh le Franco - cogadh cathartha laistigh de chogadh cathardha.

Tá an tuar tagtha ar dhóigh faoi thairngreacht Orwell, ach ní páirtí ollchumhachtach atá ag síor faire agus ag mí-ionramháil mothúcháin, ag cruthú naimhde seachtracha agus inmheánacha, ach coimpléasc ar chumasc d'ollcomhlachtaí, gluaiseachtaí pholaitiúla agus olagarcathaithe atá ag baint feidhm as an saibhreas atá acu chun críche feachtasaíochta- innealtóireacht shóisialta ar scála ollmhór.  Agus táimid féin páirteach ina spiadóireacht orainn.

Léigh mé saothar Orwell don gcéad uair agus mé sna déaga; agus chuaigh sé i bhfeidhm orm - tá cuimhne fós agam ar radharcanna as.

Léigh mé dhá úrscéal diostóipeacha eile thart ar an am céanna a chuaigh i bhfeidhm orm chomh maith. Fahrenheit 451 le Ray Bradbury agus Brave New World le Aldous Huxley.

An tréith is mó a luaitear le úrscéal Bradbury ná an feachtas dóite leabhair. An fheidhm céanna leis agus a bhí le síor athchumadh na staire i 1984. Ach tá gnéithe níos leithne ann. Tá an pobal faoi smacht tríd síor siamsaíocht. Déantar tromaíocht ar éinne nach ngéilleann. Tá abairt amháin ann nach imíonn as mo chuimhne - 'seo ré an earra aon uaire. Caithimid le daoine mar a chaitheann le ciarsúr. Glanann muid ár srón orthu, is caitheann muid uainn é'

An ar ndromchla tá córas Meiriceá in úrscéal Bradbury mar atá anois, ach tá gach brí bainte as - deachtóireacht i gcogadh síoraí atá ann, agus an pobal faoi smacht ag ábharachas agus siamsaíocht níos mó ná lámh láidir. Tá dorn iarainn i láimhín veilbhite an tomhaltais agus tromshuan na margaíochta. Titeann sin ar an nduine neamhghéilliúil. Mar thoradh ar an ngalar anama tá iarrachtaí forleathan féinmharú a dhéanamh.

I saol nua dána Huxley, tá rialtas Domhanda i réim, ábharaíoch go smior. Tá an atáirgeadh daonna go hiomlán saorga, seachas go mbaintear uibheacha na mná óga. Ach ní hamháin go bhfuil an chollaíocht deighilte ón atáirgeadh - tá caidreamh buan múchta. Cúis amhrais an té a mbíonn caidreamh collaí aige leis an duine céanna níos faide ná cúpla lá. Ilchumasc deasghnáthach an nós.

Tá céimleathas docht ann, na suthanna faoi smacht chun pirimid éirime ó Alpha go hEpsilon a chuir ar fáil.

Oiliúint mothúcháin ar mhodh Pavlov i réim, sa chaoi nach dtig le héinne modh eile saoil a shamhlú seachas mar atá i gceist dá aicme ón tuisme anall.

Oiliúint a choscann an pléisiúr nádúrtha sa ndúlra ná i rud ar bith nach táirge tráchtála é.

Druga suan forleathan le haon fearg a chosc - Soma, is fearr gram ná damnú.

Táimid beo i ré chorraitheach, agus gnéithe éagsúla de na diostóipí seo a bhfíorú.

Síor faire an phraghas a éilítear ar shaoirse!

Comhdháil Meanmanra: Gairm ar Pháipéir

Meanmanra

An tSíceolaíocht agus an Fhealsúnacht

Dé Sathairn, an 28 Deireadh Fómhair, 2017

Gairm ar Pháipéir

Tionólfar comhdháil lae ar an tSíceolaíocht agus an Fhealsúnacht Dé Sathairn, an 28 Deireadh Fómhair, 2017, i mBaile Átha Cliath.
 
Iarrtar orthu siúd ar spéis leo é achoimre 200 focal ar pháipéar 20 nóiméad a chur ar aghaidh ar ábhar a bhaineann leis an tsíceolaíocht nó an fhealsúnacht.
 
Foilseofar na cainteanna a thabharfar i gcnuasach aistí sa bhliain 2018.
 

Spriocdháta: Dé hAoine, an 30 Meitheamh 2017.

Moltar d’iarrthóirí a gcuid achoimrí a sholáthar a luaithe agus is féidir.
Seoladh comhfhreagrais: meanmanra@gmail.com


Is sinne le meas,

Oisín Uíbh Eachach agus Seaghan Mac an tSionnaigh

Aistriúchán, claíomh dhá bhéal

Tuigeann tuismitheoirí go bhfuil sé deacair leanaí a spreagadh chun léamh as Gaeilge. Fiú - mar a bhí i gcás mo mhic - nuair is léitheoirí móra iad i dteangacha eile. Fáinne fí atá ann. Ceal ábhar, is annamh leabhar Gaeilge acu. Fágann siad easpa taithí orthu. Rud a fhágann iad ag ceapadh go bhfuil Gaeilge deacair. Rud a fhágann doicheall orthu Gaeilge a léamh. Rud a chuireann leis an easpa taithí....

Dóigh amháin dul le dul i ngleic le heaspa ábhar ná aistriúchán.

Mar a rinne An Gúm ag tús a ré. Tá míchlú ar an scéim sin toisc go raibh roinnt de na scríbhneoirí móra a bhí fostaithe faoin scéim - na Griannaigh ⁊ Ó Cadhain, mar shampla - thar a bheith cáinteach faoi. Níl aon cheist áfach gur chuir siad ábhar ar fáil i nGaeilge den scoth, agus go raibh cuid de na leabhair féin thar barr. (D'aimsigh mé féin cóip de An Mairnéalach Dubh le Conrad aistrithe ag Seosamh Mac Grianna, ardleabhar). Mheas na scríbhneoirí áfach go raibh fuinneamh á tharraingt óna mbun saothar, agus go raibh siad múchta i maorlathas.

Tá margadh na leabhair Ghaeilge ana bheag dar ndóigh, rud a chiallaíonn go bhfuil pátrúnacht de dhíth. Agus ciallaíonn pátrúnacht stáit maorlathas.

Tá foilsitheoirí na linne seo ag baint feidhm as cúpla modh chun dul i ngleic leis an easpa ábhar, cuid acu ag aistriú as teangacha seachas Béarla.

Ach tá rabharta le déanaí d'aistriúcháin ar leabhra mór ráchairt Béarla - Cúigear Cróga ⁊ Dónal Dána ag Cló Iar Chonnacht, Danny Seaimpín an Domhain ag Leabhar Breac, Dialann Dúradáin ag Futa Fata. Tá na haistriúchán ar ardchaighdeán, Gaeilge shaibhir ghlé. Is léir na buntáistí margaíochta a bhaineann leis an gcur chuige seo. Go háirithe i gcás leanaí a mbíonn tionchar ag a bpiarghrúpa scoile orthu.

Tá dornán úrscéal téagartha aistrithe freisin  - An Hobad, Harry Potter agus an Órchloch, Artemis Fowl, An Leon, An bandraoi agus an Prios éadaigh. Le déanaí Cluiche na Corónach.

Mar a tharlaíonn, bhí na leabhair seo léite as Béarla ag mo chlann i bhfad roimhe. Rinne m'iníon beagán de Harry Potter a léamh.

An deacracht anseo ná nach bhfuil ar fáil ach an gcéad leabhar de sraith. Músclaítear tochas agus níl d'fhaoiseamh ar fáil ach an sraith a léamh as Béarla....

(Mothaím féin an tochas i gcás Cluiche na Corónach).

Tá súil agam go n-oibreoidh an cur chuige chun cur le pobal léitheoireachta na Gaeilge, ach go bhféachfar chuige freisin chuige go mbeidh acmhainní ann do scríbhneoirí bunsaothair agus go ndéanfar margaíocht orthu.

Is maith ann an Club Leabhar agus Aon Scéal ar Raidió na Life. Fáiltím roimh an clár léirmheasa ar TG4 anocht.

Agus sin mo racht go nuige seo.

Athchuairt ar An Tionscadal

Chuir comhrá ar Twitter mé ag póirseáil ar mo leabhragáin chun sár-úrscéal Thomás Mac Síomóin a aimsiú arís.
Bhí dearmad déanta agam ar díreach chomh cumhachtach agus ilghnéitheach atá sé. Úrscéal a sáraíonn aon iarracht leaba Procrustes na seanrá a chuir i bhfeidhm air.
Tá gnéithe den scéinséir ficsean eolaíochta ann. Tá tagairtí don alltar agus pearsa meifisteofalach ag feidhmiú mar cineál deus ex machina chun casadh a chuir sa phlota.
Reacaire céad pearsain atá i príomh charachtar an scéal. Duine a shíleann é féin a bheith liobrálach ábharaíoch Marxach fiú - ach atá sáite go smior ina phost margaíochta agus dílis do modh oibre an caipitleachas creiche a chleachtann an ollcomhlacht ina bhfuil céim ard aige.
Duine é atá tugtha don féin iniúchadh, rud a thugann deis don údar an iliomad ceist a scrúdú gan a bheith ag cuir an scéal as a riocht.
Tagann sé ar nod faoi baile ar leith sna Piréiní, a bhfuil mistéir éigin ag baint leis. Spreagtar a fhiosracht ar mórán leibhéil, agus tugann sé turas ar an áit.
Faigheann sé áit a bhfuil an cuma air gur parrthas réamhtionsclaioch atá ann, sláinte agus fadsaoil as an gnáth ag an pobal. Ach an bhfuil cruimh san úll?
Téann sé ar thóir an rún, fonn air brabach a bhaint as. Le cabhair ó bhean de chuid na háite, a bhraitheann sáinnithe ann, aimsíonn sé an rún.
Baineann deireadh an úrscéil le plé lena fhostóir chun táirge tráchtála a fháisceadh as an rún.
Is anseo a chíortar ceisteanna fealsúnachta agus morálta go domhain agus 'meitheal machnamh' i mbun 'stoirm stuaime' ar na ceisteanna ar fad a eascraíonn as; ciniciúilacht agus idéalachas in adharca a chéile.

Ar shlí úrscéal ilmheáin atá anseo - idir insint dhíreach céad pearsa ann, dioscúrsa an stoirm stuaime,  tuairiscí eolaíochta- agus do radharcanna áirithe, script samhlaithe scannáin.

Táim buíoch don gcomhrá a sheol arís i dtreo an lón machnaimh is pléisiúr seo mé!

Feicim go bhfuil rLeabhar ar fáil ó litríocht!

Cad d'imigh ar na mná?

Bhain mise céim amach san innealtóireacht leictreonach i 1990, agus táim ag plé le ríomhchlárú ó shin. Bhí thart ar deichniúr bean a thosaigh amach ar an gcéim innealtóireachta liom - as beagnach 300. Fuair mé post sa Ghearmáin díreach i ndiaidh an chéim agus bhí mé ann ar feadh deich mbliana. D'earcaigh an comhlacht naonúr ar fad as COBÁC agus COC - tairgeadh post do bheir ban, agus ghlac duine acu leis. Measaim áfach go raibh an Ghearmáin sách seobhaineach an uair úd maidir le mná i bpostanna teicniúla. Go deimhin dúradh liom amach le comhghleacaí (fireann) liom ag an agallamh san ollscoil, fear a raibh máchail siúl air nach bhfeadfaí a leithéidí, ná bean a earcú, mar nach nglacfadh na custaiméirí dáiríre leo.

Ní raibh bean ar bith i measc na thart ar fiche innealtóir sa rannóg - bean ab ea an rúnaí, agus bhí teicneoir mná amháin ann. Bhí innealtóir mná amháin ann i rannóg eile ach measaim nár glacadh ró dháiríre léi. (Ní raibh aon teagmháil ghairmiúil agam léi). Is cuimhin liom bean amháin a bheith ar an meitheal teicneoirí a bhí ag plé le traein fo-thalamh amháin a raibh mé ag obair air. (Rinne mé iontas de nárbh bac é sin ar a comhghleacaithe fireann pictiúr de mhná nochta a chrochadh sa bhoth coiteann oibre)   Fiú agus mé ag obair ar thogra idirnáisiúnta le comhlacht sa tSualann, ní cuimhin liom teagmháil gairmiúil a bheith agam le níos mó ná beirt ban ag aon am amháin.

Bhí rudaí rud beag difriúil nuair a d'fhill mé ar Éireann - bhí an foireann sa chuideachta ar oibrigh mé dó i dtosach óg agus níos mó mná ina measc. Bhí mé freagrach as duine nó beirt - agus bhí comhghleacaithe ban agus ar feadh seal saoiste mná agam. Ba mhionlach fós iad áfach. 

Táim páirteach i dtograí éagsúla idirnáisiúnta agus is annamh a fheicim ainm mná ar na cáipéisí theicniúla a bhíonn á léamh agam.

Ní gairm is ea an cineál innealtóireacht a mbímse ag plé leis a mbeadh baint ag neart colainne leis (nó ní bheinnse ag dul dó!)

Ada Lovelace (ó Wikimedia)

Tá íoróin ag baint le heaspa ban sa teicneolaíocht faisnéise. Tráth dá raibh, matamaiticeoir a bhí ag plé le réimse ar leith ríomhaireachta ab ea Computer (ríomhaire) agus go háirithe in aimsir an dara chogadh Domhanda nuair a rugadh an ríomhaireacht leictreonach, mná ab ea na ríomhairí sin - agus ba iad go hiondúil na céad ríomhchláraitheoirí de bhrí gur thuig siad na háireamh a bhí le déanamh. Fiú roimhe sin, agus Babbage ag cumadh a ríomhaire meicniúil, ba í an matamaiticeoir Ada Lovelace a rinne na cláir a cheapadh don ngléas.

Grace Hopper (ón lch seo)

Bhí saothar mná Bletchley Park faoi rún go dtí le déanaí, ach bhí mná i Meiriceá a raibh clú orthu sa ghairm - leithéidí Grace Hopper a bhí gníomhach leis an gcabhlach i Meiriceá. Rinne sise forbairt ar an dteanga ríomhaireachta COBOL, iarracht cód ríomhaireachta a dhéanamh níos soléite do dhaoine - agus teanga ina bhfuil mórchuid na cláir ríomhaireachta gnó d'ollríomhairí scríofa go dtí an lá atá inniu ann.

Deirtear nach raibh John Glenn sásta cos a leagan sa roicéad a raibh an chúrsa ríofa ag ríomhaire leictreonach go dtí gur dhearbhaigh Katherine Johnson a bhí i mbun na hoibre sin roimhe sin, go raibh an áireamh cruinn ceart. Bean Afracach Meiriceánach ab ea Johnson a sháraigh mórchuid constaicí le oideachas sa mhatamaitic a bhaint amach agus a raibh ard mheas ar a cuid saothar ag na fir thart uirthi, mar a léiríonn an scéal faoi Glenn.

Katherine Johnson
(ó NASA via Wikipedia)

Bean eile a bhí lárnach in iarrachtaí NASA ná Margaret Hamilton a bhí i gceannas ar an bogearraí treoshuíomh agus loingseoireachta a dearadh in MIT do Apollo.

Margaret Hamilton & bogearra Apollo
(ó wikimedia)

Tá suim agam i stair mo ghairme, agus táim fiosrach faoin easpa ban ann. Ar ndóigh, tá na gnáth chúiseanna ann - bíonn sé deacair ag bean dul chun cinn i gcomhluadar fireann. Ach is léir go raibh mná ag tús cadhnaíochta.

Tháinig mé ar alt agus grafaic spéisiúil le déanaí a léirigh titim tobann i líon na mban ag dul do chéim sa ríomhaireacht i SAM. Thart ar lár na 1980í a tharla sin. San alt luaitear dhá chúis leis - an ríomhaire baile ag éirí coitianta, agus an margaíocht a rinneadh ar mar bhréagán dó bhuachaillí. Rud a d'fhág go raibh níos mó cleachtadh agus taithí acu ná ag cailíní. Agus an íomhá a chruthaigh scannáin agus cultúr coitianta den ríomhaireacht mar rud a mbíonn geocaigh aonaracha ríomhaireachta, fir mílítheacha óga aite ag dul do ina n-aonair i seomra dorcha.

Ach fearacht aon obair mhór, obair meithle atá in obair ríomhaireachta. Tá fírinne áirithe sna clíséanna faoi aonaráin ag obair ar cláir ríomhaireachta - ach go hiondúil, agus cinnte nuair is obair ghairmiúil atá i gceist, bíonn meitheal i gceist. Agus comhoibriú, agus cumarsáid. 

Ón alt

Is breá liom go bhfuil iarrachtaí ar bun dea shampla a thabhairt do mhná óga (ghlac m'iníon féin páirt i roinnt imeachtaí) ag leithéidí Coding Grace; an rud a chíonn an leanbh, níonn an leanbh. Tá tábhacht le sampla agus rólchuspa do dhaoine óga. Tá teicneolaíocht na faisnéise ag éirí níos tábhachtaí ná riamh - agus ós rud é gur as smaointe atá sé fite tá sé baolach go mbeadh an gairm i lámha dream chúng amháin. Fiú le dea-thoil, beidh rudaí nach dtuigfeadh siad faoi daoine atá éagsúil leo; agus beidh na córais lochtach dá réir. Agus faraor tá réimsí den ghairm ina bhfuil cultúr nimhneach fásta iontu de bharr fir óga bheith gafa i mbolgán d'fhir óga eile ar aon chultúr leo, agus an gcultúr sin tarcaisneach faoi mhná agus faoi éagsúlacht.
Is ar mhaith linn ar fad a bheadh athrú  - ach fearacht athrú cultúir ar bith beidh sé fadálach. Ní dóigh liom go n-athróidh mo thaithí oibre féin.

Cinnlínte de Breadúin

Sraith aistí atá sa leabhar seo, eachtraí as cuimhní cinn Deaglán de Bréadúin. Seasann gach aiste as féin, seachas go mbíonn crostagairtí eatarthu uaireanta. In ord ama atá na haistí, agus plé orthu ar a chéad iarrachtaí sa mheánscoil anuas go dtí an lá inniu. Duine nó uaireanta eachtra ar leith faoi chaibidil i ngach aiste. Nodanna ann faoin gcaoi a d'forbair scéal, agus na rudaí nach bhféadfadh sé a rá ag an am. Cúlra an scéil. Sa bhreis ar sin, nochtann sé a thuairimí níos oscailte ná mar a bheadh cuí i dtuairisc lom; agus tugann breith meáite cúramach ar na pearsain.

Toisc go raibh sé ag croílár na tuairisceoireachta le daichead bliain anuas, tá go leor stair pholaitiúil agus sóisialta ar fáil sna haistí seo.

Tuigim go bhfuil ann dara imleabhar foilsithe, agus breis téagar ann. Léitheoireacht taitneamhach fiúntach.

Deaglán de Bréadún
Cinnlínte
Saol an Iriseora
ISBN: 978-1-907494-58-1
Foilsithe: 2016
€12.00  

(Féirín a bhuaigh mé i comórtas Twitter mo chóip) 

An Broc-chú

Le blianta beaga anuas tá Leabhar Breac ag aistriú agus ag foilsiú úrscéalta graifeacha, nó le bheith cruinn bandés dessinées. Bhí mé in ann adhmaid éigin a bhaint as eachtraí an picaro Corto Maltese.

Le déanaí fuair mé an Broc-chú, aistriúchán ar Le Teckel  Hervé Bourhis. Immram nua aoiseach, fite fuaite le huisce faoi thalamh comhlacht cógaisíochta atá i ngleic le fadhbanna de bharr iarmhairtí mharfacha druga dá gcuid. Agus sceitheadh eolais.

Seoltar amach díoltóir drabhlásach ag deireadh a ré, agus fear óg fuinniúil fón fóinteach.

Deochanna agus drúis, formad agus mioscais saol Broc-chú an teidil, an sean díoltóir. Sleachta fada Rimbaud ar ar ghob go minic. An fear óg cráite aige, ach tuiscint éigin ag fás eatarthu, nó an bhfuil?

Táim idir dhá chomhairle faoin leabhar. Is beag mo chuir amach ar an Fhrainc agus seachas go raibh a leithéidí d'fhile ann, táim dall ar Rimbaud. (Tá Liam Ó Muirthile ag obair ar eagrán Gaeilge dá shaothair).

Tá saothar ealaíona Bourhis ana mhaith, in oiriúint dá chuid scéalaíochta. Measaim áfach gur chaill mé amach ar splanc éigin ceal eolas ar an gcultúr as ar fáisceadh an saothar.

An Broc-Chú
Hervé Bourhis

€9.60

96 lch; úrscéal grafach, clúdach bog; ISBN: 978-1-911363-02-6

Bodach an Chóta Lachna

Scríobh mé píosa ar Gobblefunked faoin dá leabhar eile san sraith Fiannaíochta seo le Leabhar Breac.
Bhí deacrachtaí agam teacht ar chóip de Bodach an Chóta Lachtna, agus suim ag m'iníon ann. Táim buíoch de Darach mar sin as cóip a sheoladh chugam mar féirín.

Tá léaráidí Chaomhán Ó Scolaí go hálainn, agus athinsint iontach soléite ar an seanscéal. Rud a chuir beagán iontas orm nár luadh gurbh é Manannán Mac Lir i mbréagriocht é an Bodach. Is trua sin.

Mar sin féin, tá súil agam go mbeidh na leabhair seo ar fáil go fairsing i leabharlanna scoile le go mbeidh teacht ag an aos óg ar leaganacha tarraingteacha a rachaidh i bhfeidhm ar a samhlaíocht idir focail agus íomhánna. (Bhí an dá leabhar eile léite ag m'iníon sula bhfuair mé iad, toisc iad a bheith sa leabharlann scoile)

Tá nasc leis an gcluiche Ardrí freisin, mar go bhfuil an obair ealaíne céanna i gceist.

Cuireann eolas ar na scéalta leis an spraoi sa chluiche. Súil agam nach fada go mbeidh teacht againn ar dhá scéal a bhfuil tagairtí dóibh sa chluiche ach nach bhfuil- go bhfios dom- foilsithe fós. Eachtra an Ghiolla Deacair, agus an uair a bhí Fionn gafa i síbhrú.

Ba mhaith liom féin scéalta eile a fheiceáil freisin- breith Oisín, abair agus scéalta eile fearacht scéalta Bhrain agus Sceolaing nach bhfuil teacht chomh héasca sin orthu.

Bail ó Dhia ar obair Leabhar Breac!

Bodach an Chóta Lachna
Darach Ó Scolaí
€7.50

40 lch; clúdach bog;
ISBN 978-0-898332-60-5

Lig sin i gCathú

Léigh mé úrscéal seo Bhreandáin Uí Eithir blianta fadó ó shin. Ach um Nollaig fuair mé bronntanas den gcéad eagrán a d'aimsigh mac liom i siopa dara láimhe, agus léigh mé arís é.

Tá an scéal lonnaithe i nGaillimh (cé go dtugtar Baile an Chaisil air) ar deireadh seachtaine na Cásca 1949, agus Rialtas Fhine Ghaeil ar tí Poblacht a fhógairt, fé thionchar Seán Mac Giolla Bhríde. Céim a raibh go leor conspóide ag baint leis, agus créachta an chogadh cathardha fós nimhneach.

Mac le laoch de chuid chogadh na saoirse an príomhphearsa, ach is mac léann éidreorach atá ann. Tá a athair ag saothrú an bháis, agus caidreamh a thuismitheoirí in anchaoi lena shaoil.

Tá sé tagtha ag pointe ina shaol ar gá do cinntí crua a dhéanamh lán é féin a tharraingt as an bhfaopach ina bhfuil sé fágtha de bharr a éidreoir.

Tá imeachtaí na deireadh seachtaine, agus tionchar an chléir - deartháir an phríomhphearsa ina measc - mar chúlra don scéal.

Faightear léargas ar pholaitíocht logánta agus náisiúnta, iomrascáil cathair is tuath, drabhlás is cráifeacht.

Seo uilig i gcaint shaibhir chréúil le greann agus gean.

Tá an úrscéal leantach Sionnach ar mo dhuán léite freisin agam, ach measaim go ndeachaigh an údar ar strae ansin sa raibiléaracht.

Tá beathaisnéis Liam Mac Con Iomaire ag bailiú deannaigh ar mo leabhragán le blianta. B'fhéidir gur mithid dom é léamh anois agus mo spéis athmhúscailte!

Intleacht shaorga agus saothar an duine

Fearacht fuinneamh ó chomhleá fuar, táthar ag caint ar intleacht shaorga mar teicneolaíocht a bheidh uilíoch laistigh de deich mbliana le breis is caoga bliain anuas.

Tá an cuma air faoi láthair go bhfuil borradh faoi intleacht shaorga, agus an córas Watson de chuid IBM in úsáid chun obair intinne,  a bhíodh á dhéanamh ag daoine,  a dhéanamh.  Tá feabhas as cuimse freisin ar ríomhaistriúchán agus ar aithint agus sintéis gutha.

Torthaí iad seo ar an réabhlóid i dteicneolaíocht na faisnéise a lean scaipeadh an idirlíon. Réabhlóid a fhágann go bhfuil ollstórais sonraí ar fáil do na hollcomhlachtaí teicneolaíochta - Google, Amazon agus Facebook, ar féidir modhanna staitisticiúla agus ríomhfhoghlama a chuir i bhfeidhm orthu chun algartam agus gnásanna a fhorbairt agus a fheabhsú.

Inneall is ea ríomhaire, ach an bogearra ceart a bheith ar fáil, chun réiteach a cheap duine nó daoine a chuir ag obair ar sonraí. Déanann ríomhaire níos gaiste é ná mar is féidir le duine, agus tá ar chumas ríomhaire i bhfad níos mó gnéithe a chuir san áireamh ná mar is féidir le duine. Ní dhéanann ríomhaire botúin fánacha, ní éiríonn ríomhaire tuirseach, ná cantalach ná oibrithe. (Tarlaíonn na rudaí seo ar fad do ríomhchláraitheoirí áfach, agus bíonn tionchar aige sin ar a shaothair agus ar obair ríomhairí dá réir)

Ach an intleacht shaorga atá i gceist, nó méadú ar intleacht dhaonna, mar a mhéadaíonn sluasaid neart matáin duine?

Tá an bua faighte ag ríomhaire ar Ardmháistir fichille nó Go. Bhuaigh Watson an comórtas quiz Jeopardy traidhfil blianta ó shin. Ach dáiríre an rud atá ag tarlú sna cásanna sin, go bhfuil meitheal saineolaí agus innealtóir tagtha le chéile agus ag roinnt a gcuid eolais chun saoi aonair a chloí. Trí bhíthin ríomhaire, gan amhras. Agus tá an modh níos éifeachtaí ná mar a shamhlódh fiú na daoine is dlúithe atá ag baint leis.

Crácamas cuid mhór oibre intinne agus oifige. Agus ó thús na teicneolaíochta faisnéise tá leas á bhaint as chun an crácamas a laghdú.

(Fonóta sanasaíochta nó dhó:  duine ab ea an ríomhaire fadó, féach http://edil.qub.ac.uk/35311, agus tá an stair céanna ag baint le Computer an bhéarla. Mná ab ea computers NASA agus Bletchley Park, matamaiticeoirí a rinneadh ríomhchláraitheoirí daofa ar ball. Tá teanga ríomhaireachta ainmnithe as Ada Lovelace, a bhí ar an gcéad ríomhchláraitheoir, ag plé le inneall anailíseach Babbage. Agus tá COBOL, a chum an ceannródaí ríomhaireachta Grace Murray Hoppe, lárnach fós i gcúrsaí gnó. Ba computer ise freisin tráth dá raibh).

Go deimhin is do International Business Machines a sheasann IBM, ceann den mbeagán comhlacht atá fós linn ó Chlochaois na ríomhaireachta sa chéad seo chaite.

Mar sin, ó thús, bhí ríomhairí ag díbirt daoine as postanna, mar a bhí inneall rompu.

Ní fadhb teicneolaíochta atá ag eascairt as fairsingiú intleacht shaorga, ach fadhb geilleagrach agus polaitiúil.

Ainneoin forbairt gluaiseacht na bhfoinsí oscailte, atá mar dhlúthchuid d'fhorbairt an idirlíon agus a chuireann uirlisí agus teicneolaíochtaí teicneolaíocht faisnéise ar fáil ar bheagán costas, is ar bhonn tráchtála atá na forbairtí is mó ag tarlú.

Tríd leithéidí Facebook tá an mór phobal ag feidhmiú mar croitear dhigiteacha. Ag cuir sonraí ar fáil saor in aisce, as a bhfáisceann dreamanna eile brabach- ollmhór scaití.

Tá infheistíocht trom i dtrealamh agus saineolas de dhíth, ar ndóigh. Mar sin féin  is cúis imní go bhfuil an tairbhe ag dul don bheagán.

Ní léir cén tairbhe a bhainfear as an farasbarr táirgiúlachta, agus an rachaidh sé chun leasa an dreama atá díbeartha óna bpostanna ag na ríomhairí.

Ar an lámh eile, ritheann scéal liom faoi ceardchumannaí i monarcha Ford a bhí tar éis sraith róbat a chuir ar an líne tiomsaithe. Cé íocfas táillí do ceardchumainn anois? , arsa banaisteoir leis. Cé cheannóidh do chairr? a d'fhreagair sé!

Tá dúshlán ollmhór ann don oideachas agus oiliúint. Beidh áit ann i gcónaí don breithiúnas agus intleacht mothúchánach daonna. Is gá mar sin don gcóras oideachas a bheith ag cabhrú le daltaí na tréithe seo iontu a fhorbairt.

Caithfidh, ar mhaithe lena sláinte féin agus sláinte an phobail, gach duine a bheith páirteach go dearfach san saol.

Ní dóigh liom go mbeidh saol só ann do chách, agus na hinneall i mbun oibre. Sin Útóipe.

Tá an saol á athrú ag an dteicneolaíocht áfach agus is mithid don bpolaitíocht agus an oideachas teacht bord ar bhord leis na hathruithe sin.

Nó beidh thiar orainn ar fad!

Chughainn an Geimhreadh

Bhí drogall orm dul i ngleic le Cluiche na Corónach. Tá caill an fhoiréigin agus na chollaíochta foréigní ar an sraith teilifíse, agus is beag goile atá agam dona leithéidí. Chuala mé rudaí dearfacha faoin aistriúchán seo áfach, agus ar ndóigh níl léamh chomh gáifeach céanna le slaoda fola ar an scáileán.

Thug an Nollaig deis dom an leabhar a cheannach (do mhac liom, mar dheá).

Is annamh úrscéal chomh toirtiúil leis as Gaeilge, mar go bhfuil dua agus am de dhíth, nithe nach bhfuil ar fáil don scríbhneoir ócáidiúil Gaeilge, a bhfuil air nó uirthi beatha a shaothrú ar mhodh éigin eile.

Is mór an éacht an aistriúchán seo, a rinneadh don mórchuid agus Oisín Ó Muirthile ag tabhairt faoin Ardteist.

Domhan feodach le imir de dhraíocht ón alltar atá cruthaithe ag George Martin. Cuireann Ó Muirthile craiceann sochreidte Gaeilge air. D'fhág easpa taithí ar an réimse seo scríbhneoireachta go raibh go leor leaganacha ann nach mbeadh i'm foclóir gníomhach. Ach bhíodar soiléir ón gcomhthéacs, mar sin cé gur dhearbhaigh mé roinnt acu ar ball sa bhFoclóir, níorbh aon dris chosáin dom san léamh iad.

Tá an scéal féin láidir, iomaíocht idir teaghlaigh  do cumhacht i sochaí feodach. Go leor uisce faoi thalamh, éad, amhras agus forneart. Polaitíocht agus lámh láidir in iomaíocht. Roinnt collaíochta freisin, gan amhras, ach níor bhraith mé é bheith gáifeach ná gliúcach don mórchuid. Bhí feidhm leis sa phlota.

Léirítear an scéal ó dearctha éagsúla, agus go deimhin gineadh bá ionam do na carachtar ar fad a bhí ag iarraidh an rud cuí ceart a dhéanamh i domhan casta gur minic go raibh an ceart doiléir.

Tá fadhb anois agam, ar ndóigh. D'fhág deireadh an leabhar go leor scéalta gan réiteach. Tá fonn orm fáil amach cad a bhain do na carachtar a bhfuil gean éigin orthu ginte ionam orthu. Ach de réir mo thuisceana, bhí ríchíos ard i gceist le cearta aistriúchán a bhaint amach, agus níl aon chinnteacht go leanfar leis an aistriúchán.

Mar a tharla i gcás Harry Potter, Artemis Fowl agus (go dtí seo cibé) Narnia - agus iadsan dírithe ar mhargadh léitheoireachta atá níos fairsinge ná margadh na daoine fásta.

Tréaslaím a shaothar le Oisín Ó Muirthile agus Leabhar Breac. Tá súil agam go mbeidh ar a gcumas cuir leis.

Cluiche na Corónach
George R. R. Martin

€18.00

800 lch; clúdach bog;
ISBN 978-1-909907-83-6