Tá go leor den ficsean Ghaeilge a scríobh Éamonn Mac Giolla Iasachta léite agam - ach ní ficsean atá sa leabhar seo ach tuairisc ar an Afraic Theas, bunaithe ar an seal a chaith sé ann i tríochaidí an chéid seo caite.
Le bheith cruinn, is tuairisc atá ann ar phobail Eorpacha na hAfraice Theas atá ann - ar éigin go bhfuil tagairt ann don bpobal bundúchasach. An dá mórphobal den "fionn-ghné" - sliocht inimirceach ón Ollainn fadó agus sliocht giollaí impireachta na Breataine.
Is dócha go bhfuil mo shamhlaíocht féin faoin áit truaillithe ag ficsean Rider Haggard agus John Buchan - giollaí de chuid na himpireachta a bhfuil an dearcadh
atharthaíoch acu ar dreamanna seachas a aicme féin, a léiríonn na bundúchasaigh mar daoine leanbaí ach fealltach.
Agus an meascán idir bundúchasaigh agus Eorpaigh mar drochrud amach is amach, a mbíonn daoine oilc mar thoradh air i gcónaí.
Togán atá ansin gan amhras, bréag fealltach Eire an Fhir Ghil a shuaimhníonn coinsias na nEorpach agus tír, talamh agus treabhchais á chreachadh acu.
Tá, gan amhras, ficsean eile ag scríbhneoirí de bhunadh na hAfraice iad féin léite ó shin agam, ach dada le duine ón gceantar faoi chaibidil.
Measaim gur daonnachtaí go smior ab ea Mac Giolla Iasachta, ach anois is arís agus a chuntas á léamh agam, shíl mé nach raibh sé saor ó smál an chiníochais. Tá caibidil eile gan amhras faoi "The Colour Problem" - sofhriotail na linne, ach ní raibh sé iomlán soiléir dom an ar mhaithe le seilbh a choinneáil ar an gcumhacht a mheas sé go mba cheart breis cearta a ghéilleadh do na bundúchasaigh agus sliocht na nIndiach, nó toisc gurb é an rud ceart é. Bhraith mé uaireanta go raibh sé ag cuir srian ar féin, ag iarraidh cloí le tuairisciú lom seachas tuairimí a thabhairt ó chroí amach.
Chothaigh a chuid tagairtí do Ghiúdaigh san saothar amhras ionam freisin - shíl mé gur leag sé béim ar shaibhreas agus cumhacht an phobail sin ar dhóigh míchuí.
Ach i ndáiríre is scéal na hAfrikander agus na Sasanach atá ann, agus an achrann eatarthu.
Tá an tuairisc thar a bheith spéisiúil, agus is fiú é léamh dar liom. Molann sé féin ann roinnt de saothair Béarla le tuiscint níos fearr a fháil, idir ficsean agus neamhfhicsean.
Ní dóigh liom go mbeadh sé samhlaithe aige go raibh bóthar fada fuilteach le dul go dtí go mbeadh cothrom na Féinne ag bundúchasaigh, agus go deimhin ní dóigh liom go bhfuil ceann scríbe bainte amach.
Éamonn Mac Giolla Iasachta
An Afraic Theas
Oifig an tSoláthair, 1947
Ón leabharlann a fuair mise é.
