Píosaí liom in áiteanna eile:

2020-06-26

Trecheng Breth Féne: 171 - 181

171Trí comartha aragella i tig britheman: ecna, aisnéis, intlecht.

Tá crostagairt ó aragella go airgell. Tá an brí doiléir anseo dar le Meyer agus millte is dócha.
Trí chomhartha ? i dteach breithimh: eagna, fáisnéis, intleacht

172Trí dlegat aurfocrai: aél coire, fidba cen sheim, ord cen dimosc.Trí ní a dlitera fógra dóibh: adhal coire, bileog gan seam, ord gan ?

adhal: forc (chun feoil a bhaint as an gcoire)
bileog 2: uirlis le lann chun géaga a bhaint.
seam:  cineál bolta chun plátaí miotail a ghreamú dá chéile (An Foclóir Beag)
Luann DIL gur féidir gur pionna nó ding chun an cloigeann a choinneáil é dimosc. 
173Trí doruis gúa: tacra fergach, fotha n-utmall n-eolais, aisnéis cen chuimni.Trí dhoras : tagra feargach, fotha udmhall eolais, fáisnéis gan cuimhne

gó: bréag
tagra: pléadáil sa chúirt
fotha: bonn 
udmhall: míshocair
174Trí doruis a n-aichnither fír: frecra n-ainmnetach, ái fossad, sóud fri fíadnu.Trí dhoras trína n-aithnítear fírinne: freagra foighneach,  agra seasmhach, glaoch ar fhinnéithe

agra = cúis dlí
175Trí búada airechta: brithem cen fúasnad, etirchert cen écnach, coma cen diupairt.Trí bhua oireachta: breitheamh gan fuaiscneamh, idircheart gan cáineadh, comha gan diúbairt

fuaiscneamh: corráil
idircheart: breith, leagan amach
comha: tearmaí réitigh
diúbairt: calaois
Ó Trevor Herbert ar Twitter: 
Aireacht = tionól airí na tuaithe agus an rí. Is geall le cúirt é.
176Trí tonna cen gáissi: tacra calad, breth cen eolas, airecht labar. Trí thonn gan gaois: tagra caladh, breith gan eolais, oireacht labharthach
177Trí búada insci: fosta, gáis, gairde.Trí bhua insce: foistine, gaois, gairide

inscne: urlabhra
foistine: seasmhacht, ciúnais
178Trí cumtaig gáisse: immed n-eolais, lín fássach, dagaigni do airbirt.Trí cumhdach gaoise: iomad eolais, líon fasaigh, abhcóide maith a fhostú.

cumhdach 5: maisiúchán
fasach: breith nó rialú a tugadh san am atá caite agus a thógtar mar shampla nuair a bhíonn a leithéid i gceist arís (An Foclóir Beag)
179Trí miscena indsci: rigne, dlúithe, dulbaire. Trí mioscais  insce: righneas, dlúithe, doilbhire.

Luann Meyer go bhfuil macháil cainte luaite ag Duinnín le "righneas labhartha". Tá an rud céanna ag de Bhaldraithe.
180Trí fostai dagbanais: fosta thengad ⁊ gensa ⁊ airnberntais. Trí fos deabhanúlachta: fos teangan  ⁊ geanais ⁊ tíos

fos: seasmhacht
geanas: modhúlacht, geanmnaíocht
181Trí fóindil drochbanais: fóindil scél ⁊ ataid ⁊ airberntais. Trí scaiptheacht drochbhanúlachta: scaiptheacht scéil ⁊  ? ⁊ tíos

Nótaí:

Liomsa na leagnacha Nua Ghaeilge, cuid de thogra Trecheng Breth Féne. Tá nascanna freisin le teanglann.ie agus dil.ie.
Nuair atá áit i gceist tá nascanna le Logainm curtha agam - níl mé cinnte go bhfuil siad uilig cruinn! Tá tochailt áirithe déanta agam in Onomasticon Goedelicum le Edmund Hogan, coigeartithe ag Donnchadh Ó Corráin maidir le logainmneacha.
Fáilte roimh ceartúcháin nó breis eolais chuig aonghusoh@gmail.com.